ارزیابی عملکرد بیمه ایران با تحلیل پوششی داده ها

هدف از این پژوهش ارزیابی و سنجش کارآیی شعب و نمایندگی های بیمه با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها DEA بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد.

چکیده
شبکه فروش بیمه یکی از مهمترین بخش های شرکت های بیمه می باشد، چرا که از یک سو درآمد حاصل از عملیات بیمه گری را از طریق فروش محصولات بیمه ای و دریافت حق بیمه های مربوطه تأمین می کند و از طرف دیگر این واحد در ارتباط نزدیک با مشتریان است و چگونگی تعامل این واحد با مشتریان در میزان فروش، تکرار خرید و توصیه به دیگران و. تاثیر بسزایی دارد. در بین ارکان مختلف، شبکه های فروش، نمایندگی های بیمه به لحاظ تعداد و گستردگی جغرافیایی از اهمیت دو چندانی برخوردارند. بنابراین عملکرد آنان می تواند، تأثیر شگرفی بر بینش، نگرش و درک بیمه گزاران نسبت به شرکت بیمه داشته باشد.

لذا ارزیابی عملکرد نمایندگی های بیمه به منظور اطلاع از کیفیت و چگونگی عملکرد آنان از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این پژوهش کارایی 60 نماینده شرکت سهامی بیمه ایران فعال در استان گیلان که کارمزد دریافتی ماهانه آنها بین20 الی70 میلیون ریال می باشد، با دو روش تحلیل پوششی داد ه ها BCC –O با لحاظ نمودن خروجی نامطلوب (ضریب خسارت) به عنوان ورودی و روش دوم با لحاظ نمودن خروجی نامطلوب به عنوان خروجی با استفاده از مدل مهرگان مورد بررسی قرارگرفت.

اطلاعات مربوط به هزینه عملیاتی و پرسنلی نمایندگان از دفاتر نمایندگی گرفته شد و مقادیر مربوط به حق بیمه و محاسبه ضریب خسارت از اطلاعات پایگاه داد ه های حسابداری شرکت سهامی بیمه ایران استان گیلان اخذ گردید. با توجه به نتایج بدست آمده با هر دو روش 14 نماینده کارا و 46 نماینده ناکارا شدند. تفاوت دو روش در مقدار کارایی های نمایندگان می باشد که بیانگر این است در روش دوم با در نظر گرفتن خروجی نامطلوب نتایج حاصله دقیق تر می باشد. ضمنا سایر نمایندگان می توانند با الگو قراردادن نمایندگان کارا به عنوان مرجع (الگو) و رساندن ورودی و خروجی های شان به واحدهای مجازی پیشنهادی یا همان نقاط تصویر به سطح مطلوبی از کارایی برسند. نمایندگان بیمه باید با شناخت کامل از صنعت و بازار بیمه حق بیمه دریافتی از بیمه گزاران را افزایش دهند، تا به سطح قابل قبولی از کارایی برسند.

کلمات کلیدی: تحلیل پوششی داده ها، کارایی، شبکه فروش، صنعت بیمه، خروجی نامطلوب

مقدمه
اندازه گیری کارایی و تغییرات آن در طی زمان می تواند از یک سو در ارزیابی مواردی چون: کیفیت به کارگیری منابع، سطح بازدهی فعالیت ها، وضع موجود و ضعف ها و نارسایی های آن از برنامه های تدوین شده و از سوی دیگر در کشف روش های بهبود بهره وری و کارایی، اصلاحات مورد لزوم و این که کدام عامل تولید باید تقویت شده و یا ترکیب صحیح خود را بیابد و تخصیص منابع چگونه باید صورت پذیرد، بسیار مؤثر واقع شود. با توجه به اهمیت استراتژیک بهبود بهره وری و کارایی برای هر سازمان، اندازه گیری این دو فاکتور به مدیریت این امکان را می دهد که نقاط ضعف موجود و نیز روش های بهبود را شناسایی کرده و با استفاده از فرصت های بالقوه و استفاده مطلوب تر از منابع، نتایج فعالیت ها را در اسرع وقت در جهت بهبود بهره وری و کارایی کلی سیستم هدایت نماید. در شرکت های بیمه می توان با بهره گیری بهینه از نیروی انسانی و منابع سرمایه ای، به بالاترین کارایی دست یافت. شاید یکی از مهم ترین اثرات افزایش کارایی شرکت های بیمه، تأثیر بر نرخ حق بیمه ها و کاهش آن باشد که خود منجر به ارزان تر شدن بیمه نامه ها و استتقبال هر چه بیشتر مردم از پوشش های بیمه ای خواهد بود (ابراهیمی قوام آبادی 1389ص2).

نمايندگان و كارگزاران بيمه و بازاريابان آنها شبكه فروش صنعت بيمه را تشكيل مي دهند و در حقيقت بازوان اجرايي شركت هاي بيمه جهت فروش بيمه مي باشند. توانايي و بالندگي شبكه فروش، شكوفايي فروش، از نظر كمي و كيفي را بدنبال خواهد داشت و ضعف آن نيز موجب پريشاني عرضه بيمه در جامعه خواهد بود. به جرات مي توان گفت يكي از عواملي كه باعث ایجاد مشکل در زمينه رسيدن به سطح مطلوبی از فروش بیمه نامه و تركيب فروش خدمات بيمه اي در صنعت بیمه شده است، نارسايي و رشد نيافتگي شبكه فروشندگي حضوري در بازار بيمه ايران است.

بنابراین این سوال همواره درباره عملکرد شبکه فروش بیمه مطرح است، که شبکه فروش با چه میزان ودرجه ای از کارایی عمل می کند؟

از سال 1978، تکنیک تحلیل پوششی داده ها (DEA) به طور وسیعی برای اندازه گیری کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیری(DMU) با ورودی ها و خروجی های مشابه بکار برده می شود. نتایج حاصل از این تکنیک نشان می دهد که چطور DMU ها در مقایسه با همدیگر در تبدیل ورودی ها به خروجی ها عمل می کنند(Kao & Hwang, 2008). روش هایی که تاکنون برای ارزیابی شرکت های بیمه در کشور استفاده شده است، براساس مدل های سنتی DEA بوده است. براساس مدل سنتی کارایی شرکت ها بدون در نظرگرفتن خروجی های نامطلوب (بد) صـورت گرفته و کل سیـستم را با ورودی ها وخروجی هایش مطلوب (خوب ) مورد ارزیابی قرارداده اند. به همین علت در این پژوهش از روش تحلیل پوششی داده ها با خروجی نامطلوب استفاده می شود، تا مشخص شود که چه عاملی باعث عملکرد ضعیف شبکه فروش شرکت های بیمه می شود تا با ایجاد تغییرات لازم، بهبود عملکردشان فراهم گردد و مدیران شرکت های بیمه در انتخاب شبکه فروش آن را در نظر داشته باشند.

فهرست مطالب
چکیده .1

فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه .3
1-2- بیان مسئله 4
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق5
1-4- اهداف تحقیق8
1-5- مدل تحقیق 9
1-6- تعریف متغیرهای پیشنهادی تحقیق 10
1-7- سوالات تحقیق 12
1-8- روش تحقیق.12
1-8-1- روش گردآوری اطلاعات .12
1-8-2- روش تجزيه و تحليل اطلاعات 12
1-9- قلمرو تحقیق 13
1-10- تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی.13

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه 18
2-2- ارزیابی عملکرد . 19
2-3- تحلیل پوششی داده ها 21
2-4- مدل های اصلی تحلیل پوششی داده ها 22
2-4-1- مدلCCR . 23
2-4-1-1- مدل مضربی CCR ورودی محور .25
2-4-1-2- مدل مضربی CCR خروجی محور.26
2-4-2- مدل BCC 27
2-4-2-1- مدل مضربی BCC ورودی محور 27
2-4-2-2- مدل مضربی BCC خروجی محور.28
2-5- مروری بر تحقیقات انجام شده با استفاده DEA .29
2-5-1- تحقیقات خارجی .29
2-5-2- تحقیقات داخلی 30
2-6- مروری بر تحقیقات انجام شده درصنعت بیمه با استفاده DEA32
2-6-1- تحقیقات خارجی . 32
2-6-2- تحقیقات داخلی 35
2-7- ورودی ها و خروجی های نامطلوب در DEA . 39
2-7-1- مدل خروجی نامطلوب 40
2-8- مروری بر تحقیقات انجام شده با خروجی نامطلوب. 41
2-9- مدل تحقیق . 43

فصل سوم: روش اجرای تحقیق
3-1- مقدمه . 45
3-2- روش تحقیق 46
3-3- جامعه آماری . 46
3-4- روش گردآوری اطلاعات 47
3-5- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات . 47
3-6- رتبه بندی واحدهای کارا 48
3-6-1- روش اندرسون- پترسون 48
3-6-2- روش کارایی متقاطع . 48
3-7- ورودی و خروجی های تحقیق .49
3-7-1- ورودی ها .49
3-7-2- خروجی ها .49
3-7-3- ورودی و خروجی نمایندگی بیمه . 50
3-8- نمونه ای از حل مدل تحلیل پوششی داده ها 53
3-8-1- روش اول مدل BCC خروجی محور .53
3-8-2- روش دوم خروجی نامطلوب مهرگان .54

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4-1- مقدمه 57
4-2- ارزیابی و تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از مدل .58
4-2-1- در نظر گرفتن خروجی نامطلوب به عنوان یک عامل ورودی 58
4-2-2- در نظر گرفتن خروجی نامطلوب با تغییر متغیر به عنوان یک عامل خروجی
.65
4-3- رتبه بندی واحدهای تصمیم گیری .71

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1- مقدمه .75
5-2- سنجش کارایی نمایندگان با روش های فعلی 75
5-3- پاسخ به پرسش های تحقیق 77
5-4- بحث و نتیجه گیری . 84
5-5- پیشنهادات برخاسته از تحقیق .85
5-5-1- پیشنهاد برای نمایندگان بیمه . 85
5-5-2- پیشنهاد ها برای شرکت های بیمه . 86
5-5-3- پیشنهاد ها برای بیمه مرکزی . 87
5-6- پیشنهاد برای تحقیقات آینده . 87
5-7- محدودیت ها. 87

منابع و مأخذ
الف – منابع فارسی . 89
ب - منابع خارجی . 92

پیوست ها
پیوست الف – شناخت بیمه و تاریخچه آن 94

فهرست جداول
جدول(2-1)خلاصه ای بر فعالیتهای DEA.38
جدول(3-1) جدول(3-1) ورودی ها( )و خروجی های( )،نماینده بیمه50
جدول(4-1) نتایج ارزیابی نمایندگی های بیمه و واحدهای مرجع با دیدگاه اول 59
جدول (4-2) نمایندگان کارا در دیدگاه اول . 62
جدول (4-3) نقاط تصویر واحدها به منظور کارا شدن در دوره بعدی فعالیت در دیدگاه اول 62
جدول (4-4) نقاط تصویر (واحد مجازی )برای نمایندگی 7343 65
جدول(4-5) تبدیل خروجی نامطلوب به خروجی مطلوب بر اساس مدل مهرگان 66
جدول(4-6) : نتایج ارزیابی نمایندگی های بیمه و واحدهای مرجع با دیدگاه دوم 66
جدول (4-7) نمایندگان کارا در دیدگاه دوم 68
جدول(4-8 ) : نقاط تصویر نمایند گی ها در دیدگاه دوم 69
جدول (4-9) : رتبه بندی واحدها بر اساس دو دیدگاه 72
جدول (5-1) رتبه بندی نمایندگی های بیمه بر اساس روش فعلی 76
جدول (5-2) تعداد و درصد نمایندگان کارا و ناکارا .78
جدول (5-3) مقایسه تعداد واحدهای کارا و ناکارا و مقایسه میانگین کارایی 78
جدول (5-4) مقایسه نتایج حاصل از سنجش کارایی دیدگاه اول و دوم.79

فهرست اشکال

شکل(1-1) مدل کلاسیک واحد تصمیم گیرنده 8
شکل (1-2) ورودی و خروجی دفاتر نمایندگی 11
شکل(2-1) مدل کلی تحلیل پوششی داده ها22