پرسشنامه سلامت عمومی فرزندان 12 سوالی با نمره گذاری، روایی و پایایی

پرسشنامه سلامت عمومی 12 سوالی در سال 1972 توسط گلدبرگ و به منظور شناسایی اختلالات روانی در مراکز و محیط های مختلف تدوین شده است. سوال های پرسشنامه که به بررسی وضعیت روانی فرد در چهار هفته (یک ماه) اخیر می پردازد، در برگیرنده نشانه هایی مثل افکار و احساسات نابهنجار و جنبه هایی از رفتار قابل مشاهده می باشد. به همین جهت سوال ها بر موقعیت «اینجا و اکنون» تأکید دارد. به اعتراف بسیاری از پژوهشگران، پرسشنامه سلامت عمومی شناخته شده ترین ابزار غربالگری تا کنون در دنیای روان پزشکی و علوم رفتاری و روانشناسی است که تأثیر شگرفی بر پیشرفت پژوهش ها داشته است. این پرسشنامه به صورت فرم های 60، 30، 28 و 12 سوالی است که فرم 28 سوالی و فرم 12 سوالی هم در ایران و هم در سایر کشورها کاربرد بسیار داشته است. پرسشنامه سلامت عمومی (12 سوالی)، شامل 12 سوال از 60 سوال پرسشنامه اصلی است که همانند فرم های دیگر، هر یک از سوال های آن شدت مشکلات روانی را در چند هفته اخیر می سنجد.

نمره گذاری پرسشنامه های سلامت عمومی به دو صورت متداول می باشد. یکی روش نمره گذاری سنتی گلدبرگ که به صورت (0-0-1-1) است. یعنی گزینه های الف و ب نمره صفر و گزینه های ج و د نمره یک می گیرند. در این صورت حداکثر نمره آزمودنی در پرسشنامه سلامت عمومی (12 سوالی)، برابر با 12 خواهد شد. روش دیگر نمره گذاری، نمره گذاری لیکرت می باشد که به صورت (0-1-2-3) است، یعنی گزینه الف نمره صفر، گزینه ب نمره 1، گزینه ج نمره 2 و گزینه د نمره 3 می گیرد. حداکثر نمره آزمودنی با این روش نمره گذاری در پرسشنامه سلامت عمومی (12 سوالی)، برابر با 36 خواهد شد.

برای بررسی پایایی پرسشنامه، ثبات داخلی ابزار (پرسشنامه)، با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شد که در نتیجه این ضریب، 87/0 محاسبه گردید. روایی پرسشنامه نیز با استفاده از روش تحلیلی مقایسه گروههای شناخته شده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون تحلیل واریانس در بررسی نمره پرسشنامه سلامت عمومی و وضعیت کلی کیفیت زندگی (به عنوان متغیر گروهی) نمایانگر تفاوت های قابل ملاحظه ای بین گروهها بود، به این صورت که افراد دارای وضعیت بهتر کیفیت زندگی، در پرسشنامه سلامت عمومی حایز نمرات پایین تری گردیده، از سوی دیگر، افراد دارای کیفیت زندگی «خیلی بد» تا «بد» به صورت معناداری از پرسشنامه سلامت عمومی (12سوالی)، نیز نمره بالایی کسب کردند (P<0.001، F=58). همچنین به منظور تعیین حساسیت، ویژگی و بهترین نقطه برش از منحنی ویژگی عملی گیرنده استفاده گردید و در نتیجه، بهترین نقطه برش در مورد پرسشنامه 12 سوالی سلامت عمومی برابر 5/3 با حساسیت 87% و ویژگی 60% محاسبه شد.

عبادي و همکاران (1389)، مطالعه ای را با هدف بررسي پايايي و روايي پرسشنامه 12 سوالي سلامت عمومي به عنوان ابزاري جهت سنجش وضعيت بهداشت رواني جوانان و ساير اقشار جامعه ايراني طراحي و اجرا کردند. پس از ترجمه نسخه اصلي پرسشنامه از زبان انگليسي به فارسي با استفاده از روش ترجمه استاندارد ، پايايي و روايي آن مورد بررسي قرار گرفت. با استفاده از روش نمونه گيري آسان 748 نفر از جوانان 18 تا 25 ساله ايراني به عنوان نمونه انتخاب گرديده و پرسشنامه مذكور را تكميل نمودند. متوسط سن پاسخ دهندگان 21.1 سال (با انحراف معيار 2.1 بوده)، اكثريت آنان را زنان (76 درصد)، افراد مجرد (84 درصد) و دانشجويان (51 درصد) تشكيل مي دادند. با توجه به شيوه نمره گذاري پرسشنامه كه ما بين صفر (وضعيت مطلوب) تا 12 (وضعيت نامطلوب) متغير است، ميانگين نمره پاسخ دهندگان 3.7 (با انحراف معيار 3.5 ) به دست آمد. براي بررسي پايايي پرسشنامه، ثبات داخلي ابزار (پرسشنامه)، با استفاده از ضريب آلفاي كرونباخ ارزيابي شد كه در نتيجه اين ضريب، 0.87 محاسبه گرديد.

روايي پرسشنامه نيز، با استفاده از روش تحليلي «مقايسه گروه هاي شناخته شده» مورد بررسي قرار گرفت. نتايج آزمون تحليل واريانس در بررسي نمره پرسشنامه سلامت عمومی و وضعيت كلي كيفيت زندگي (به عنوان متغير گروهي) نمايانگر تفاوت هاي قابل ملاحظه اي بين گروه ها بود، به اين صورت كه افراد داراي وضعيت بهتر كيفيت زندگي، در پرسشنامه سلامت عمومی حايز نمرات پايين تري گرديده، از سوي ديگر، افراد داراي كيفيت زندگي «خيلي بد» تا «بد» به صورت معناداري از پرسشنامه سلامت عمومی نيز نمره بالايي كسب كردند(F=%58.6, P<0.001) . همچنين به منظور تعيين حساسيت، ويژگي و بهترين نقطه برش از منحني ويژگي عملي گيرنده استفاده گرديد و در نتيجه بهترين نقطه برش در مورد پرسشنامه 12 سوالي سلامت عمومي برابر 3.5 با حساسيت 87 درصد و ويژگي 60 درصد محاسبه شد. در نهايت، مشخص شد كه نسخه ايراني پرسشنامه 12 سوالي سلامت عمومي، ابزاري با پايايي و روايي مناسب، جهت اندازه گيري وضعيت بهداشت و سلامت رواني، در بين جوانان ايراني است.