کیفیات مخففه برای کودکان بزهکار در قانون مجازات اسلامی جدید و دیگر قوانین موضوعه

از جمله اهداف اصلی برقراری سیاست‌گذاری‌ کیفری و یا به عبارت بهتر، اجرای مجازات در هر کشور از جمله ایران، لزوم تحقق اجرا، اصلاح و درمان مجرمین و از طرفی تأثیر مجازات با توجه به وضعیت جسمانی و اجتماعی مجرم است.

در این رابطه، کیفیات مخففه به عنوان یکی از پیامدهای اصل فردی کردن مجازات‌ها، در اکثریت قریب به اتفاق نظام های حقوقی مورد پذیرش قرار گرفته است. به عبارت بهتر،امروزه، ابزار فردی کردن مجازات‌ها بسیار متنوع تر از گذشته شده است، تا جایی که از مرحله تعقیب و تحقیق، شروع و تا مرحله اجرای مجازات قابلیت اعمال و اجرا پیدا کرده است.

قانون‌گذار داخلی نیز با الهام از دیدگاه‌های کیفری، نظام مجازات‌‌‌های دارای حداقل و حداکثر و قواعد راجع به کیفیات مخففه و اصل فردی کردن مجازات‌ها را پذیرفته است. اهمیت اعمال صحیح کیفیات مخففه زمانی دوچندان می گردد که مرتکب جرم، نابالغ بوده و یا به عبارتی، به سن مسؤولیت کیفری نرسیده باشد. باید خاطرنشان ساخت، هرچند فردی کردن مجازات‌ها از طریق اعمال کیفیات مخففه امری مفید و اجتناب‌ناپذیر است، اعمال بی‌ضابطه آن می‌تواند موجب عدم انسجام آرای قضایی و سلب حقوق متهمان گردد. این امر به ویژه در خصوص اطفال بزهکار که قشر آسیب پذیر اجتماع می باشند، تأثیرات سوء و بعضاً غیرقابل جبرانی خواهد داشت.

اگرچه قانون‌گذار کیفری ایران در زمینه اعمال کیفیات مخففه در خصوص اطفال بزهکار روندی کند را طی نموده است، با این حال، از مجموع نظام کیفری ایران این امر مستفاد است که قانون‌گذار و دستگاه قضایی بر اعمال و اجرای این قواعد و اصول اصرار دارند، به ویژه آن‌که این نهاد، با مبحث تعزیرات که در واقع وسیع‌ ترین قسمت فقه کیفری اسلام را تشکیل می‌دهد، هماهنگی و مطابقت دارد.

بررسی سیر تاریخی تدوین قوانین کیفری داخلی (اعم از قوانین پیش از وقوع انقلاب اسلامی 1357 و پس از آن) راجع به برقراری کیفیات مخففه نسبت به کودکان و نوجوانان بزهکار گویای آن است که در برهه های تاریخی مختلف، سیاست قانون گذار داخلی راجع به موضوع مزبور یکسان نبوده است. مهم ترین دلیل این اختلاف را باید در تفاوت دیدگاه سیاست گذاران جنایی ایران در خصوص سن مسؤولیت کیفری اطفال، در دوره های زمانی متفاوت جستجو نمود. موضوعی که خود نشأت گرفته از مبانی قانون گذاری داخلی، خصوصاً بکارگیری قواعد فقه جزایی در متون قانونی بعد از وقوع انقلاب اسلامی است. در این رابطه، تأثیرات یافته های حاصل از مطالعات جرم شناسی را نیز نباید نادیده گرفت. علاوه بر اختلافات مزبور، قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 حاوی برخی نوآوری ها هم در زمینه سن مسؤولیت کیفری و هم آثار اعمال کیفیات مخففه در خصوص اطفال بزهکار است.

فهرست مطالب
عنوان
چکیده

فصل اول- کلیات تحقیق
مقدمه
الف-بیان مساله.
ب- ادبیات تحقیق
پ- سوالات تحقیق مربوطه
ت- فرضیه های تحقیق تحقیق
ث- اهداف تحقیق
ج-جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق.
د- روش انجام تحقیق

فصل دوم- مفاهیم، مبانی و تاریخچه
مبحث اول-مفهوم بلوغ در شرع و حقوق موضوعه
گفتار اول- مفهوم بلوغ از نظر شرعی
بند اول- معنای لغوی و اصطلاحی بلوغ
الف- معنای لغوی بلوغ
ب- معنای اصطلاحی بلوغ.
بند دوم- سن بلوغ از نظر فقها
گفتار دوم- سن مسئولیت کیفری در حقوق ایران.
مبحث دوم- مبانی مسئولیت کیفری اطفال در مکاتب کیفری
گفتار اول – مکتب کلاسیک
گفتار دوم- مکتب نئو کلاسیک.
گفتار سوم- مکتب تحققی ( اثباتی )
گفتار چهارم – مکتب دفاع اجتماعی.
مبحث سوم- تاریخچه مسئولیت کیفری اطفال در قوانین موضوعه
گفتار اول- قوانین قبل از انقلاب اسلامی.
بند اول- قانون مجازات عمومی مصوب 1304.39
الف – اطفال صغیر غیر ممیز. 40
ب-اطفال ممیز غیر بالغ40
پ – اشخاص بالغ کمتر از 18 سال41
بند دوم – قانون مربوط به تشکیل دادگاه اطفال بزهکار مصوب 1338 .41.
بند سوم – قانون مجازات عمومی مصوب 1352 43
گفتار دوم – قوانین بعد از انقلاب اسلامی مصوب 1357 44
بند اول – قانون تشکیل دادگاههای عمومی مصوب 1358 .44
بند دوم – قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1361 45
بند سوم – قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361 .45
بند چهارم – قانون مجازات اسلامی مصوب 1375. 46
بند پنجم – قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1378 46
بند ششم – قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 .47

فصل سوم- تخفیف مجازات اطفال در نظام کیفری ایران
مبحث اول- تخفیف در جرایم قابل گذشت49
گفتار اول- تعریف گذشت 49
گفتار دوم- تشخیص جرایم قابل گذشت. 50
الف- قوانین جزایی پیش از انقلاب اسلامی سال 1357 .
ب- قوانین جزایی پس از انقلاب اسلامی سال 1357 .
مبحث دوم- تخفیف در جرایم غیر قابل گذشت.
گفتار اول- تخفیف الزامی یا قانونی( معاذیر قانونی )
گفتار دوم - تخفیف اختیاری یا قضائی (کیفیات مخففه قضائی) .
بند اول- کیفیات مخففه در قوانین پیش از انقلاب اسلامی سال 1357
الف- قانون مجازات عمومی مصوب 1304
ب- قانون مجازات عمومی اصلاحی مصوب 1352.
بند دوم- کیفیات مخففه در قوانین پس از انقلاب اسلامی سال 1357
الف- قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361.
ب- قانون مجازات اسلامی مصوب1370.
ج- قانون مجازات اسلامی مصوب 1392

فصل چهارم- آثار کیفیات مخففه در اعمال مجازات ها
مبحث اول- تعویق صدور حکم
گفتار اول- ضوابط و معیار های تعویق صدور حکم
گفتار دوم- انواع تعویق صدور حکم
بند اول- تعویق ساده.
بند دوم- تعویق مراقبتی
مبحث دوم- تعلیق اجرای مجازات
گفتار اول- ضوابط و معیار های تعلیق اجرای مجازات.
گفتار دوم- انواع تعلیق اجرای مجازات
بند اول- تعلیق ساده
بند دوم- تعلیق مراقبتی.
مبحث سوم- نظام نیمه آزادی ، آزادی مشروط و مجازاتهای جایگزین حبس.
بند اول- نظام نیمه آزادی.
بند دوم- اعطای آزادی مشروط.

بحث و نتیجه گیری

نتیجه گیری.
منابع
منابع فارسی
منابع غیرفارسی