تاثیر حضور اسرائیل در جمهوری آذربایجان بر امنیت ملی ایران

مهمترين هدف پژوهش حاضر آن است كه با توجه به حضور و نفوذ اسرائيل در منطقه و به خصوص در جمهوري آذربايجان و در نزديكي مرزهاي جمهوري اسلامي ايران، به بررسي تهديداتي كه اين حضور براي امنيت جمهوري اسلامي ايران مي‌تواند داشته باشد، بپردازد.

بر اساس دکترین پیرامونی دیوید بن گوریون و نیز طرح خاورمیانه بزرگ، رژیم صهیونیستی در پی ایجاد و گسترش روابط خود با کشورهای پیرامونی خویش است. اگر در ابتدا ایران، ترکیه و سومالی هدف دکترین پیرامونی بن گوریون تلقی می شدند، با فروپاشی شوروی و استقلال جمهوریهای تشکیل دهنده آن، امکان بزرگی برای سیاست خارجی رژیم صهیونیستی ایجاد شد تا در پی ایجاد روابط با این جمهوریها برآید.جمهوری آذربایجان به دلیل دارا بودن منابع غنی انرژی و نیز جمعیت مسلمان مورد توجه ویژه اسرائیل قرار گرفت. توسعه روابط با جمهوری آذربایجان علاوه بر ایجاد روابط اقتصادی و امکان استفاده از منابع انرژی، به اسرائیل کمک می نمود تا به تضعیف بعد اسلامی کشمکش فلسطین و اسرائیل بپردازد. بهترین شکل متصور برای این رژیم تلقی یک مناقشه ارضی به جای یک نبرد دینی می-باشد.

رژیم صهیونیستی با ایجاد و گسترش رابطه با کشورهای مختلف مسلمان، نشان می دهد که از ایجاد و گسترش رابطه با این گونه کشورها ناتوان نیست.جمهوری اسلامی ایران، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به بزرگترین دشمن و در واقع بزرگترین بر هم زننده نظم مورد نظر آمریکا در منطقه تبدیل شد. تجدید نظر طلبی ویژگی اصلی سالهای ابتدایی انقلاب بود. جمهوری اسلامی به عقیده بسیاری از کارشناسان با حمایت از مبارزان حزب الله و گروه حماس، یک جنگ نیابتی را با رژیم صهیونیستی آغاز کرده است.اسرائیل با توسعه روابط با کشورهای همسایه ایران به گونه ای در پی پاسخ دادن به طرفداری و حمایت جمهوری اسلامی از مبارزان مخالف اسرائیل است.

بسیاری از کارشناسان اطلاعاتی این رژیم تحت پوشش تاجر، جهانگرد، استاد دانشگاه و...به منطقه گسیل شده-اند تا به کسب اطلاعات ضروری بپردازند.با تأکید بر مفهوم نوین امنیت که تنها تهدید نظامی صرف را شامل نمی شود و به مقوله های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی تهدیدکننده امنیت نیز می پردازد، نفوذ اسرائیل در جمهوری آذربایجان تصور تهدید از سوی جمهوری اسلامی ایران را به امری طبیعی تبدیل می کند.سفر شیمون پرز به باکو، که اولین رئیس جمهور اسرائیلی دیدار کننده از باکو می باشد، نشان دهنده تمایل هر دو طرف به توسعه روابط گوناگون است.حل بحران قره باغ که اولویت سیاست خارجی آذربایجان است به همراه تمایل باکو به روابط هر چه نزدیکتر با واشنگتن، لزوم ایجاد توازن در برابر محور احتمالی مسکو - ایروان - تهران، و نیز امکان استفاده از لابی پر قدرت یهودیان در آمریکا، همه و همه توضیح دهنده چرایی تمایل باکو از نزدیکی به تل آویو است.

فهرست مطالب
كليات و مقدمات 1
طرح مساله 2
سئوال اصلي 4
سئوالات فرعي 4
فرضيه اصلي 4
متغيرهاي اصلي 4
فرضيه رقيب 5
فرضيه صفر 5
اهداف پژوهش 5
نقطه تمركز پژوهش 5
روش پژوهش 5
بررسي ادبيات موجود 6
سازماندهي پژوهش 9

فصل اول: چارچوب نظري تحول مفهوم امنيت
مقدمه 12
چارچوب نظري 13
امنيت در مفهوم سنتي 13
نظريه واقع گرايي و امنيت 15
امنيت در مفهوم نوين 17
نظريه وابستگي متقابل و امنيت 17
نظريه ليبراليسم نو و امنيت 18

فصل دوم: عوامل موثر بر امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران در قفقاز جنوبي
مقدمه 22
2-1- امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران 24
2-2- عوامل موثر بر امنيت ملي و جهت‌گيري سياست خارجي ايران 24
2-٢-1- رقابت قدرتهاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي در قفقاز جنوبي و تأثير آن بر امنيت ج.ا.ا 26
الف- ايالات متحده آمريکا 27
ب- روسيه 28
ج- ترکيه 30
د - اتحاديه اروپا 31
2-٢-٢- تهديدهاي قومي 32
الف- راهبردهاي مناسب براي انسجام اجتماعي 33
ب- امكان تهديدهاي اقوام عليه امنيت ملي کشور 34
ج - راهکارهاي مقابله با تهديدهاي قومي در قفقاز جنوبي 34
2-٢-3- رژيم حقوقي درياي خزر 35
2-3- چالش‌هاي امنيتي در قفقاز جنوبي 36
الف- مناقشه‌هاي قومي و سرزميني 36
ب- ساختارهاي دولتي ناکارآمد و خشونت‌هاي سياسي و اجتماعي 36
ج- توسعه نيافتگي سياسي و اجتماعي 37
د- رقابت قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي 37

فصل سوم: بررسي ابعاد نفوذ اسرائيل در جمهوري آذربايجان
مقدمه 40
3-1- اهداف و انگيزه‌هاي اسرائيل در قفقاز جنوبي 41
3-2- اهداف و ابزار اسرائيل در گسترش نفوذ در جمهوري آذربايجان 51
3-٣- جايگاه و اهميت جمهوري آذربايجان در سياست خارجي اسرائيل 56
الف- اهداف رسمي و آشكار 58
ب- اهداف غير آشكار و اعلام نشده 58
3-4- اهداف آذربايجان از گسترش روابط با اسرائيل 60
3-5- چارچوب همكاريهاي اسرائيل و جمهوري آذربايجان 64
الف- روابط سياسي، امنيتي- نظامي 64
ب- روابط اقتصادي 67
ج- روابط فرهنگي 70

فصل چهارم: سياست خارجي اسرائيل (تاکيد بر عوامل تاثيرگذار) بر امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران
مقدمه 75
٤-1- اصول و مباني سياست خارجي 76
٤-2- محيط امنيتي اسرائيل : تهديد و فرصت 78
٤-3- عوامل كلي شكل‌دهنده مناسبات ايران و اسرائيل 81
الف- اشكال مناسبات ايران و اسرائيل 83
ب- ايران و اسرائيل در خاورميانه 83
ج- سياست خارجي اسرائيل در قبال ايران 85
٤-4- پيامدهاي امنيتي مناسبات خصمانه جمهوري اسلامي ايران و اسرائيل 86
الف- دلايل خصومت ايران با رژيم صهيونيستي 89
ب- ماهيت تهديد اسرائيل نسبت به جمهوري اسلامي ايران 92
ا- تهديد نظامي 92
٢- تهديد اقتصادي 93
3- تهديد سياسي - تبليغي 94
٤-5- مخالفت با رژيم صهيونيستي و امنيت ملي ايران 95
الف- روابط هند و اسرائيل 97
ب- روابط ايالات متحده امريكا و اسرائيل 102
ج- روابط اسرائيل و چين 107
پيشينه روابط 107
اهداف چين و اسرائيل 110
٤-6- سيستم امنيت منطقه‌اي مطلوب اسرائيل 112
٤-7- ضرورت مقابله با يك ايران هسته‌اي 113

فصل پنجم: بررسي در روابط جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان
مقدمه 118
٥-1- پيشينه روابط پس از استقلال 120
٥-2- سياست خارجي جمهوري آذربايجان 123
الف- اساس سياست خارجي جمهوري آذربايجان 123
ب- تأثير جهت گيريهاي سياست خارجي جمهوري آذربايجان بر ايران 124
ج- حل بحران قره‌باغ اولويت اصلي سياست خارجي جمهوري آذربايجان 126
٥-3- ملاحظات روسيه در قفقاز جنوبي 128
٥-4- بلنديهاي استراتژيک 129
- فقدان قدرت تأثيرگذاري در مسائل قفقاز جنوبي 130
٥-5- موانع موجود در توسعه روابط جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان 132
الف- عوامل منطقه‌اي 132
ب- عوامل فرامنطقه‌اي 132
٥-6- روابط فرهنگي جمهوري آذربايجان با جمهوري اسلامي ايران 135
٥-7- روابط تجاري - اقتصادي 138
الف- زمينه‌هاي همکاري جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان 140
ب- همکاريهاي اقتصادي ايران با جمهوري آذربايجان 142
٥-8- روابط نظامي 143
٥-9- چشم انداز روابط 148
نتيجه‌گيری 149
منابع و مآخذ 156