ماهیت حزب و بررسی احزاب سیاسی ایران پس از انقلاب

علوم سیاسی
دانلود مقاله کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی ماهیت حزب و بررسی احزاب سیاسی ایران پس از انقلاب مقدمه: پیروزی انقلاب اسلامی، باب نوینی را برای فعالیت گروه ها ، تشکل ها و احزاب سیاسی باز کرد؛ و شاهد تقابل جناح های سیاسی مختلف و در مقابل، اتحاد گروه های متفاوت حول محوری مشترک بود. در این اتحاد ها و گسست ها، صف بندی های جدیدی ایجاد می شد و بین دو یا چند جریان خط کشی شفافی ترسیم می شد. از رودررویی اسلام گرایان با نیروهای غیرمذهبی در اوایل انقلاب گرفته تا انشقاق بین جناح چپ و راست اسلامگرا از سال ۱۳۶۰ تا ۶۸ و سپس ظهور راست مدرن تا سال ۷۶ و بعد ازآن نیز ورود مفاهیم توسعه سیاسی به گفتمان حکومت و قدرت گرفتن اصلاح طلبان در مقابل محافظه کاران و بالاخره ظهور اصولگرایان و آغاز صف بندی جدید در دو سوی مفهوم«دموکراسی» همه تحولات سیاسی 32 سال عمر نظام جمهوری اسلامی است. در این مقاله سعی میکنیم که مهمترین حزبها و گروهای سیاسی معتقد به نظام اسلامی و قانون اساسی جمهوری اسلامی بعد از انقلاب اسلامی مورد بررسی قراردهیم. براین اساس ابتدا به بررسی مفهوم حزب (در غرب و اسلام) و تاریخچه احزاب سیاسی در ایران، سپس به احزاب سیاسی ایران پس از انقلاب در سه دوره زمانی : نخست؛ از پیروزی انقلاب اسلامی تا انحلال حزب جمهوری اسلامی (1357 ت 1366). دوره دوم؛ از انحلال حزب جمهوری اسلامی تا دوم خرداد 1376 و دوره سوم؛ بعد از خرداد 1376 تا کنون. می پردازیم و در پایان به نتیجه گیری خواهیم پرداخت. کلمات کلیدی: ماهیت حزب احزاب سیاسی احزاب سیاسی ایران احزاب سیاسی ایران پس از انقلاب مفهوم حزب: در تبیین مفهوم حزب در فرهنگ سیاسی معاصر مشكلاتی خودنمایی می كند. مشكل نخست به تحول مفهومی آن در گذر زمان بازمی گردد. دوم آنكه، تنوّع احزاب در جوامع موجب شده است كه نتوان برای آن شاخص های مشتركی كه منطبق بر همه گونه های حزبی باشد ارائه كرد و سوم، به تفاوت بینش و نگرش كسانی باز می گردد كه درصدد تبیین آن برآمده اند. گفته می شود نخستین بار ادموند برك (1797ـ1729) درباره احزاب سخن گفته است. وی حزب را گروهی از افراد جامعه می داند كه با یكدیگر متحد شده و بر مبنای اصول خاصی كه مورد پذیرش همه آن هاست برای حفظ و توسعه منافع ملی می كوشند.[1] پس از او جیمز مدیسن (1836ـ1750)، حزب را ضرورتی انكارناپذیر دانست. مدیسن در این باره معتقد است كه «حزب عده ای ازافرادند كه چه در مقام اكثریت باشند و چه در مقام اقلیت، بر اساس منافع و یا هدف های مشترك خود كه با منافع و هدف های سایر افراد و نیز منافع و هدف های دایمی و كلی جامعه در تضاد است، با یكدیگر طرح اتحاد ریخته اند.»[2] موریس دورژه می گوید: «حزب مجموعه ای از گروه های پراكنده در اطراف كشور است كه ازطریق سازمان های هماهنگ كننده به هم پیوسته اند.»[3] با توجه به تعریف های گوناگون از حزب، به نظر می رسد می توان از طریق بیان ویژگی یا شاخص های حزب تصویر دقیق تری از حزب ارائه كرد. در این راستا برخی نویسندگان محورهای ذیل را برشمرده اند: الف ـ وجود تشكیلات پایدار مركزی; ب ـ وجود شعبه هایی كه با مركز پیوند و ارتباط داشته باشند; ج ـ پشتیبانی مردم; د ـ كوشش برای دستیابی به قدرت سیاسی.[4] تعریف و ویژگی هایی كه برشمردیم با گفتمان اندیشه سیاسی غرب همنوایی و انسجام دارد; زیرا، حزب زمانی شكل گرفت كه جامعه غرب از سویی از سنّت گسسته بود و از سوی دیگر، فرهنگ مدرنیته به طور كامل شكل نگرفته بود. و حزب در جهت پر كردن شكاف های اجتماعی ظهور یافت. فهرست مطالب مقدمه مفهوم حزب: 3 مفهوم حزب بر اساس آموزه های اسلامی 5 تاریخچه احزاب سیاسی در ایران: 7 احزاب سیاسی ایران پس از انقلاب 8 دوره اول: (گروه ها و تشکل های سیاسی فعال پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا انحلال حزب جمهوری اسلامی) 8 الف. حزب جمهوری 10 ب. جامعه روحانیت مبارز تهران 11 ج. سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی 12 د. نهضت آزادی 16 دوره دوم؛ ( از انحلال حزب جمهوری اسلامی تا دوم خرداد 1376) 17 الف. جامعه روحانیت مبارز و تشکل های همسو با آن 17 1. جمعیت مؤتلفه اسلامی 18 2. جامعه اسلامی پزشکان 18 3. جامعه اسلامی کارگران 18 4. جامعه اسلامی دانشگاهیان ایران 18 5. جامعه اسلامی فرهنگیان 19 6. جامعه اسلامی کارمندان 19 7. کانون اسلامی فارغ التحصیلان شبه قاره هند 19 8. جامعه اسلامی مهندسان 19 9. جامعه انجمن اسلامی بازار و اصناف 20 10. جامعه زینب جامعه زینب 20 ب. مجمع روحانیون مبارز تهران 20 ج. حزب کارگزاران سازندگی ایران 21 د. جمعیت دفاع از ارزش های انقلاب اسلامی 23 دوره سوم؛ (بعد از خرداد 1376 تا کنون) 24 الف. حزب جبهه مشارکت ایران اسلامی 24 ب. حزب همبستگی ایران اسلامی 26 ج. مجمع نیروهای خط امام 28 د. جمعیت زنان جمهوری اسلامی ایران 28 ذ. حزب اسلامی کار 28 ر. انجمن اسلامی معلمان ایران 30 ز. مجمع اسلامی بانوان 30 س. انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران 30 ش. دفتر تحکیم وحدت 30 و. مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم 31 ی. حزب اعتماد ملی 32 نتیجه گیری 33 منابع 34