بررسی شاخص ها و مولفه های احساس امنیت و نظریه های روانشناسی مربوط به آن

علوم اجتماعی
دانلود پایان نامه رشته علوم اجتماعی بررسی شاخص ها و مولفه های احساس امنیت و نظریه های روانشناسی مربوط به آن

هدف از این نوشتار بررسی شاخص ها و مولفه های احساس امنیت و نظریه های روانشناسی مربوط به آن بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد

احساس امنیت
امنیت و به موازات آن و به تعبیری مهم تر ازآن احساس امنیت مقدمه لازم برابر حیات هر نظام سیاسی و اجتماعی است چه اینکه رشد وشکوفایی جامه متکی بر«سرمایه انسانی »و«سرمایه اجتماعی» است و این دو نیازمند امنیت وگسترش سایه اساس امنیت هستند. و وقتی روح و جسم مردمان درآرامش وآسودگی خاطر باشد تمام قوای ذهنی و جسمی آنان معطوف به خود شکوفایی مادی ومعنوی میگردد. امنیت باید احساس شود تا آثار وضعی خود را در فرد و جامعه به جای گذارد. این آثار از درون افراد شروع می شود، سپس در محیط گسترش پیدا می کند. امنیت از حیث نگرش فرد به خود و جامعه به دو قسمت امنیت ذهنی و امنیت عینی قابل تقسیم است . شناخت فرد از یک پدیده یا یک واقعه وقضاوتی که در مورد آن میکند بیانگر جنبه ذهنی و ادراکی فرد از واقعه است. این ادراک موجب هیجان شده و خود انگیزه حرکت در انسان را به وجود می آورد .

حرکات افراد تحت تاثیر میزان تهدیدی است که احساس می کنند حیات و منافع شان را به خطر انداخته است و عده ای نیز امنیت ذهنی را احساس امنیت افراد در ارائه افکار واندیشه های خود می دانند مثلا خود سانسوری راناشی از یک نوع نا امنی ذهنی می دانند .

حالات چهار گانه احساس امنیت در جامعه عبارتند از :
1-امنیت وجود دارد ،احساس امنیت نیز وجود دارد .2-امنیت وجود ندارد، احساس امنیت وجود دارد.
3-امنیت از نظرپلیس و معیارهای و شاخص های آن وجود دارد، اما مردم احساس امنیت نمی کنند .
4-امنیت با شاخصهای پلیس وجود ندارد ،اما احساس امنیت در مردم وجود دارد .

تعریف لغوی احساس امنیت
به لحاظ لغوی احساس را دریافت، درک کردن، دریافتن، دانستن، دیدن وآگاه شدن، معنا کرداند، همچنین گفته شده است، احساس درک چیزی است،یکی از حواس اگر احساس باحس ظاهر باشد آن را مشاهدات گویند واگر با حس باطن باشد، وجدانیات( دهخدا،ج اول ) احساس: حس کردن ، در یافتن، درک کردن، دریافت (عمید، 1374ص108)فرهنگ فارسی امروز :احساس؛ دریافت ،درک، آگاهی - واکنش دستگاه عصبی یا حواس نسبت به تحریکی از راه اعصاب حسی به مغز منتقل می شود- فرایند درک ذهن ناشی از تاثیر بدنی به واسطه تحرک خارجی و عضوی - واکنش عاطفی و هیجانی نسبت به کسی یا چیزی ابراز کردن(فرهنگ فارسی امروز 64ص1373).احساس را دریافت، درک کردن، آگاه شدن معنا نموده اند. نیزگفته شده است احساس درک چیزی است یا یکی از حواس، واژه احساس راچنین تعریف نموده اند؛ انتقال اثر محرک از گیرنده حسی به سیستم اعصاب مرکزی ،که به صورت عینی قابل پیگیری است .

(رجبی پور، 1384ص193). واژه احساس در اصطلاح این چنین تعریف نموده اند: انتقال اثر محرک از گیرنده حسی به سیستم اعصاب مرکزی، که به صورت عینی قابل پیگیری است . این احساس ارزشی شناختی ندارد . به گونه ای منفعل حاصل می گردد و اساس صدرصد فیزیلوژکی دارد. این همان چیز است که در حیوان ونوزاد آدمی به وضوح قابل مشاهد و آزمایش است . احساس در دو مرحله صورت میگیرد یک متحرک بیرونی یا درونی و دیگری تاثیر عضو حسی که به وسیله یکی از حواس حاصل میشود و از راه اعصاب آورنده به نخاع و مراکز عصبی منتقل و موجب احساس میشود دیدگاه کامل روانشناختی، احساس را می توان به عنوان پدیده ای اصلی و اولیه تنها درارتباط با یک را عصبی مرکز رو در نظر گرفت. بنابراین احساس را می توان با کنش سلولهای دریافت کننده که وارد حیطه ادراک می شود همزمان دانست (رجبی پور، 1384ص93).

تعاریف مفهوم احساس امنیت
احساس امنیت موضوعی است روانشناختی، وقتی انسان با شنیدن خبری در زمینه های گوناگون ویامشاهده رفتار یا اتفاقی که مستقیم یا غیر مستقیم یا تعلقات و منافع مادی و معنوی در تضاد بوده و به نوعی خاطرجمعی، اطمینان، ایمنی آسودگی، آرامش قلبی او را تحت تاثیر قرار داده و ذهن او را درگیر کرده، روبه رو میشود درچینین شرایطی احساس نا امنی به او دست خواهد داد. در شرایط نا امنی و درگیرشدن ذهن انسان ،هیچ امری برای او جالب توجه و لذت بخش نیست، بنابر این احساس امنیت می توان اینگونه تعریف نمود : «احساس آزادی نسبی از خطر ، این احساس وضع خوشایندی رادرمردمان ایجاد می کند که فرد در آن دارای آرامش روحی وجسمی می شود »(رجبی پور ،1382).
ایمنی از عواطف و احساسات زیر بنایی و حیاتی برای حصول بهداشت روانی است. بنابراین احساس امنیت که معطوف به جنبه ذهنی و روانی انسان هاست، در یک طبقه بندی کلی به معنی فقدان ترس و نگرانی در ابعاد مالی، جانی و روانی خانواده هاست.

- امنیت مالی بر حسب اطمینان در سرمایه گذاردرآمد ،حفظ وصیانت از اندوخته ها و اموال.
- امنیت جانی بر حسب اطمینان از صیانت جان و عدم هرگونه تهدید برای جسم وجان.
- امنیت روانی بر حسب حفظ حرمت آبرو ، حیثیت و وجاهت اجتماعی.

جایگاه مفهومی احساس امنیت
از نظر مفهومی واژه های امنیت واحسس امنیت درجامعه شناسی، سیاست ،عرفان ،فلسفه ،مذهب و000حامل مفهومی خاص هستند . اما مفهومی عامی که از امنیت درک میشود وجود ثبات و مصونیت است و احساس لمس آن در تک تک آحاد جامعه به نحوی که دغدغه های زندگی به حداقل ممکن برسد می توان گفت که عمده مضامیمی که از طریق شهروندان به عنوان احساس امنیت مطرح می شود با امنیت اجتماعی مرتبط می باشد.
به سخنی دیگر تمامی مولفه های امنیت اجتماعی (رفاه و بهزیستی، فقدان جرم وجنایت ،اعتماد و سرمایه اجتماعی ،حفظ هویت )قابل سنجش ازطریق مراجعه به ذهنیت و آراء عمومی است. علاوه بر آن در سایر ابعاد امنیت مثل امنیت سرزمین (دفاعی یا نظامی )هم برخی جهات قابل سنجش از طریق اخذ نظرات واحساسات و شهروندان می باشد.

رفاه وبهزیستی :گروه مرجع در این سطح فرد و مولفه یا شاخص اصلی آن وجود رفاه و تامین اجتماعی است برای بسیاری کسان احساس وجود امنیت هنگامی محقق است که فرد احساس می کند، ازلحاظ منابع کمیاب از غذا و مسکن گرفته تا شغل رفاه تامین است.
فقدان جرم وجنایت: در این بعد امنیت به معنی فقدان جرم وجنایت است. فقدان وکاهش بزهکاری یکی از مهمترین مولفه های امنیت اجتماعی تلقی می شود .برآورد و قضاوت فرد در خصوص میزان وقوع جرائم وکجروی های اجتماعی در جامعه و بویژه محیط پیرامون وی که درآن زیست می کند حائز اهمیت فراوان است .
اعتماد و سرمایه اجتماعی: بنا بر ماهیت زندگی جمعی، آدمی تمایل ذاتی برای برقراری ارتباط و تعامل با دیگران یکی از دل مشغولی های همبستگی در میزان و امکان اعتماد به دیگران است. این مسئله به ویژه از حیث مهم است که بدون ارتباط با دیگران امکان حیات اجتماعی وجود ندارد.
حفظ هویت : شاخص مهم دیگر برای تک تک افراد جامعه، امکان حفظ وتداوم آن دسته از ارزش ها و وجوهی است که آنها را از دیگران متمایز می سازد .

فهرست مطالب
تعاریف 4
2-1 امنیت واحساس آن 4
2-1-1تعریف امنیت 4
2-1-2مفهوم لغوی و اصطلاحی امنیت 7
2-1-4 قرآن وامنیت 10
2-1-5 ولایت وامنیت 10
2-1-6 فقه واجتهاد وامنیت 11
2-1-7 احساس امنیت 13
2-1-8 تعریف لغوی احساس امنیت 14
2-1-9 تعاریف مفهوم احساس امنیت 15
2-1-10 جایگاه مفهومی احساس امنیت 16
2-1-11 نیازبه امنیت و احساس امنیت 18
2-1-12 امنیت واحساس آن در فرهنگ دینی 19

2-1-13 شاخص ها و مولفه های احساس امنیت 20

2-1-14 نشانه های تقابلی احساس امنیت 22
2-1-15 امنیت قابل قبول واحساس امنیت 23

2-1-16 عوامل موثر بر احساس امنیت 24

2-1-17 اقدامات و راه کارهای افزایش احساس امنیت 27
2-1-18 پیامد های احساس امنیت وناامنی 28
2-4 ادبیات نظری 30
2-4-1 پیشینه تحقیق 30
2-4-2 چارچوب نظری تحقیق 37

2-4-3 دیدگاهها ونظریه های امنیت 38

نظریه مالر 38
نظریه ویور 40
نظریه مازلو 42
شکل 2-1: هرم نیاز های مازلو 43
نظریه چلبی 43

2-4-4 برخی از نظریه های روانشناسی مربوط به احساس امنیت 44

نظریه گوردن الپورت 44
نظریه کارن هورنای 45
نظریه اریک فرروم 46
2-4-5 تئوریهای امنیت 47
تئوری پنجره های شکسته 47
مراقبت وتنبیه (تولد زندان) 48
تئوری های پیشگیری وضعی از جرم 49
نظریه فضای قابل دفاع 53
نظریه فعالیت روزمره 53
مراقبت از محله 54
گشت زنی شهروندان 54
استراتژی های تغییر محیطی 55
پروژه نورپردازی خیابان ها 55
کاهش جاذبه آماج ها 56
حذف آماج های جرم 56
تقلیل وسوسه ها 56
گشت زنی های پلیس 57
اطلاع رسانی وهشدارهای پلیسی 57
2-4-6 جمع بندی چهارچوب نظری 57
2-4-7 فرضیه های تحقیق 59
2-4-8 مدل مفهومی وتحلیلی تحقیق 60
جدول 3-6 تحلیلی تحقیق 60
منابع 61