ارزیابی سطح چابکی سازمان با روش BSC

کمتر سازمانی را می‌توان یافت که دارای شرایط ثابت و پایداری در محیط کاری بوده و با آشفتگی‌های کمی مواجه گردد؛ بنابراین، همه سازمان‌ها به نوعی به چابکی نیاز دارند. با این حال، تحقیقاتی که به طرزی جامع و با در نظر گرفتن ابعاد مختلف سازمان سطح چابکی را مورد ارزیابی قرار دهند، بسیار اندک هستند. در حال حاضر توافقی درباره معنای واقعی چابکی و نحوه اندازه‌گیری آن وجود ندارد.مطالعه فعلی پس از بررسی مدل‌های مفهومی که تاکنون درباره چابکی سازمانی ارائه شده‌اند، به معرفی ابزار مؤثری برای ارزیابی سطح چابکی سازمان با عنوان کارت امتیازی متوازن می‌پردازد.

از آنجایی که سازمان مورد مطالعه (سازمان آب و فاضلاب استان گیلان) از نوع دولتی است، تلاش می‌گردد تا جهت طراحی چارچوب لازم برای ارزیابی سطح چابکی، شرایط خاص حاکم بر سازمان‌های دولتی نیز مورد توجه قرار بگیرد. در مرحله بعد با استفاده از این ابزار پرسشنامه‌ای طراحی گشته و در اختیار تعدادی از کارکنان سازمان که به عنوان نمونه انتخاب شده‌اند، قرار می‌گیرد.

با بررسی نتایج حاصل شده از تحلیل اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه‌ها، سطح چابکی سازمان تعیین می‌گردد. علاوه بر این، هر سازمان می‌تواند بر مبنای محیط پویای خود و نیز قابلیت‌های منحصر به فرد و برجسته در کالبد خود، از مدل چابکی سازمانی متمایزی برخوردار باشد. در این پژوهش پس از تعیین نقاط قوت و ضعف سازمان در زمینه چابکی و میزان فاصله تا وضعیت مطلوب، پیشنهاداتی جهت بهبود سطح چابکی ارائه می‌گردد که می‌تواند در قالب الگوی چابکی مختص این سازمان مورد استفاده قرار بگیرند.

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات موضوع 1
1-1 مقدمه 2
1-2 هدف از پایان‌نامه 3
1-3 توضیح موضوع پایان‌نامه 3
1-4 اهمیت، انگیزه و علت انتخاب موضوع 4
1-5 مرور کلی بر ادبیات موضوع 5
1-6 جنبه‌های جدید بودن موضوع 9
1-7 کاربردها و کاربران موضوع پایان‌نامه 9
1-8 جمع‌بندی 10

فصل دوم: مرور ادبیات موضوع 11
2-1 مقدمه 12
2-2 بررسی تاریخچه و مفهوم چابکی 13
2-3 مدل‌های دستیابی به چابکی 15
2-3-1 مدل اجرای چابکی از نظر شریفی و ژانگ 16
2-4 ارزیابی سطح چابکی 18
2-4-1 کارت امتیازی متوازن 19
2-4-2 چابکی در سازمان‌های دولتی 25
2-4-3 چابکی در صنعت آب .و فاضلاب 27
2-5 پژوهش‌های داخلی در حوزه چابکی 28
2-6 جمع بندی 38

فصل سوم: روش تحقیق 39
3-1- مقدمه 40
3-2- چارچوب مفهومی تحقیق 41
3-3- روش تحقیق 43
3-4- قلمرو تحقیق (زمانی – مکانی) 44
3-5- روش جمع آوری اطلاعات 44
3-5-1- مطالعات کتابخانه‌ای 44
3-5-2- پرسشنامه 45
3-6- روایی و پایایی ابزار اندازه گیری 46
3-6-1- روایی 46
3-6-2- پایایی 47
3-7- جامعه و نمونه آماری 48
3-7-1- جامعه آماری 48
3-7-2- نمونه آماری 49
3-8- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 50
3-8-1- آزمون میانگین یک جامعه 50
3-8-2- تحلیل همبستگی 51
3-8-3- آزمون نرمال بودن داده‌ها 53
3-9- جمع بندی 53

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها 54
4-1- مقدمه 55
4-2- توصیف داده‌ها 56
4-2-1- جنسیت 56
4-2-2- سن 57
4-2-3- سابقه کاری 58
4-2-4- میزان تحصیلات 59
4-2-5- میزان آشنایی با مبحث چابکی سازمانی 60
4-3- آزمون فرضیه‌ها 61
4-3-1- آزمون فرضیه اول تحقیق 61
4-3-2- آزمون فرضیه دوم تحقیق 64
4-3-3- آزمون فرضیه سوم تحقیق 66
4-3-4- آزمون فرضیه چهارم تحقیق 68
4-3-5- آزمون فرضیه پنجم تحقیق 69
4-3-6- آزمون فرضیه ششم تحقیق 71
4-4- محاسبه میزان چابکی سازمان 72
4-5- جمع بندی 74

فصل پنجم: نتیجه گیری 75
5-1- مقدمه 76
5-2- یادآوری خطوط اصلی روش علمی 77
5-3- دستاوردها و نتایج تحقیق 78
5-4- پیشنهادات 79
5-4-1- پیشنهادات مربوط به تحقیق فعلی 79
5-4-2- پیشنهاداتی برای پژوهش‌های آتی 81

فهرست مراجع 82

پیوست الف 90
واژه‌نامه فارسی به انگلیسی 96
واژه‌نامه انگلیسی به فارسی 97

فهرست جدول‌ها:
جدول 2-1- تعاریف ارائه شده در زمینه چابکی 34
جدول 2-2- رویکردهای مفهومی ارزیابی و بهبود سطح چابکی سازمانی 35
جدول 2-3- خلاصه‌ای از تحقیقات داخلی بررسی شده در حوزه چابکی 37
جدول 3-1- تفکیک پرسشنامه پژوهش 45
جدول 3-2- تفسیر میزان همبستگی متغیرها بر مبنای مقدار ضریب همبستگی 52
جدول 4-1- توزیع فراوانی نمونه بر حسب جنسیت کارکنان 56
جدول 4-2- توزیع فراوانی نمونه بر حسب سن کارکنان 57
جدول 4-3- توزیع فراوانی نمونه بر حسب سابقه کاری کارکنان 58
جدول 4-4- توزیع فراوانی نمونه بر حسب میزان تحصیلات کارکنان 59
جدول 4-5- توزیع فراوانی نمونه بر حسب میزان آشنایی کارکنان با مبحث چابکی سازمانی 60
جدول 4-6- نتایج آزمون کولموگوروف-اسمیرنوف برای متغیر فرایندهای داخلی 62
جدول 4-7- آمار توصیفی متغیر فرایندهای داخلی 63
جدول 4-8- نتایج آزمون t تک نمونه مربوط به متغیر فرایندهای داخلی 63
جدول 4-9- نتایج آزمون کولموگوروف-اسمیرنوف برای متغیر رشد و یادگیری 65
جدول 4-10- آمار توصیفی متغیر رشد و یادگیری 65
جدول 4-11- نتایج آزمون t تک نمونه مربوط به متغیر رشد و یادگیری 65
جدول 4-12- نتایج آزمون کولموگوروف-اسمیرنوف برای متغیر مالی - مشتری 67
جدول 4-13- آمار توصیفی متغیر مالی - مشتری 67
جدول 4-14- نتایج آزمون t تک نمونه مربوط به متغیر مالی - مشتری 67
جدول 4-15- نتایج آزمون همبستگی بین چابکی فرایندهای داخلی و چابکی سازمان 69
جدول 4-16- نتایج آزمون همبستگی بین چابکی در بعد رشد و یادگیری و چابکی سازمان 70
جدول 4-17- نتایج آزمون همبستگی بین چابکی فرایندهای داخلی و چابکی در بعد رشد و یادگیری 71
جدول 4-18- محاسبه وزن هر یک از سؤالات مربوط به بعد مالی – مشتری 73
جدول 5-1- خلاصه نتایج بدست آمده با استفاده از آزمون‌های آماری 78

فهرست شکل‌ها:
شکل 2-1- مدل مفهومی دستیابی به چابکی 17
شکل 2-2- چهار وجه کارت امتیازی متوازن 21
شکل 2-3- مدل ساده خلق ارزش در سازمان‌های عمومی و دولتی 25
شکل 2-4- ابعاد چابکی در بخش دولتی 27
شکل 3-1- مدل تحلیلی تحقیق 42
شکل 3-2- نتایج محاسبات مربوط به پایایی پرسشنامه با استفاده از نرمافزار SPSS 49
شکل 4-1- توزیع فراوانی نمونه بر حسب جنسیت کارکنان 57
شکل 4-2- توزیع فراوانی نمونه بر حسب سن کارکنان 58
شکل 4-3- توزیع فراوانی نمونه بر حسب سابقه کاری کارکنان 59
شکل 4-4- توزیع فراوانی نمونه بر حسب میزان تحصیلات کارکنان 60
شکل 4-5- توزیع فراوانی نمونه بر حسب میزان آشنایی کارکنان با مبحث چابکی سازمانی 61