ارزیابی عملکرد شهرداری و شاخص های شهری آن برای مدیریت شهری

هدف از این پژوهش ارزیابی عملکرد شهرداری و شاخص های شهری آن برای مدیریت شهری بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد.

مقدمه
مدیریت، روش به گردش در آوردن کارهای یک سازمان (از لحاظ اقتصادی، اداری و سیاسی) در جهت رسیدن به هدف های آن با استفاده از علم، هنر و صنعت ، و فرآیندی که بوسیله آن کوشش های فردی و گروهی به منظور نیل به هدف مشترک هماهنگ می شود نیز تعریف شده است (صادق پور و مقدس، 1374: 68). به تعبیر «هنری فایول »، فرآیند مدیریت واحد پنج بعد اساسی برنامه ریزی، سازماندهی، فرماندهی، هماهنگی و نظارت است. برنامه ریزی «فرآیند اندیشه تا عمل» منتهی به یک سلسله اقدامات و فعالیت های مرتبط به هم، متناسب با منابع، امکانات و شرایط زمانی – مکانی در راستای دستیابی به اهداف مشخص، و "برنامه سند حاوی مجموعه ای از تصمیمات و عملیات منظم سلسله مراتبی و زمان بندی شده جهت تحقق اهداف مورد نظر است." به تعبیر دیگر، برنامه گاهنامه تصمیمات منظم براساس سلسله مراتب عملیات است (سازمان برنامه و بودجه، 1377: 47).

سازماندهی فرآیند تأمین و تجهیز منابع و امکانات؛ فرماندهی فرآیند هدایت؛ هماهنگی فرآیند انتظام روابط و تعامل اجزاء ، و نظارت فرآیند کنترل عمل اجزای سازمان اجرای برنامه به انجام وظایف ، ارزیابی فرآیند آسیب شناسی و پایش فرآیند تهیه و اجرای برنامه است. نظارت و ارزیابی عامل قوام و دوام برنامه و تحقق اهداف آن است از این رو نظارت و ارزیابی عملکرد، سنجش میزان موفقیت و آسیب شناسی هر یک از اجزا و کل مدیریت و سازمان در تحقق اهداف برنامه ای است.

در این نوشتار ارزیابی عملکرد و مفاهیم مرتبط و مدل های ارزیابی عملکرد را شرح خواهیم داد. سپس پیشینه داخلی و خارجی ارزیابی عملکرد شهرداری بیان خواهد شد. در بخش بعد ضمن معرفی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری و بیان حوزه ماموریتی و وظایفش و همین طور برنامه عملیاتی میان مدت به عنوان سند راهبردی و با توجه به این اسناد مدل مفهومی و مدل تحلیلی تحقیق ارائه می گردد.

اهداف استفاده از سیستم های ارزیابی عملکرد را می توان سه گروه طبقه بندی کرد:
الف) ایجاد پاسخگویی؛
این به معنی پاسخگویی عمومی بین دولت و شهروندان یا پاسخگویی داخلی بین رؤسای ادارات و اعضا شورا است؛
ب) بهبود عملکرد؛
این به معنی بهبود سیاست ها، برنامه ها، طرح ها و فرآیندهای استفاده شده در تأمین خدمات، کیفیت، کمیت و هزینه خدمات است؛
پ) کمک به تعیین هزینه ها؛
این هدف به معنی روش بودجه بندی نتیجه گرا است. این سیستم منابع را به نتایج خاص و قابل سنجش که منطبق با اولویت هاست؛ تخصیص می دهد. (Bracegirdle, 2003: 7)
منافع حاصل از ارزیابی برای شهرداری ها
مزایای ارزیابی عملکرد برای شهرداری ها را می توان در سه طبقه بندی کرد:
* مدیریت نتیجه گرای قوی تر؛
* بهبود خدمات به مشتری؛
* بهبود ارتباطات بین کارکنان و مدیران شهرداری و شهروندان، شهرداری و شورای شهر.( همان: 9)

فرآیند ارزیابی عملکرد
فرآیند ارزیابی عملکرد سازمان به شرح زیر است:
الف) تدوین و یا بررسی رسالت ها، مأموریت ها، اهداف کلان و استراتژی ها،
ب) تدوین و تنظیم شاخص های ارزیابی عملکرد؛
ت) ابلاغ و اعلان انتظارات و شاخص های ارزیابی به ارزیابی شونده؛
ث) اندازه گیری عملکرد واقعی؛
ج) مقایسه عملکرد واقعی با اهداف کمی تعیین شده برای هر شاخص؛
چ) اعلام نتایج و نحوه نیل به آن ها به ارزیابی شونده؛
ح) اقدام به منظور بکارگیری عملیات اصلاحی جهت بهبود مستمر عملکرد ارزیابی شونده از طریق مکانیسم بازخود. (مرکز مطالعات مدیریت و بهره وری ایران،1380 : 112)

فهرست مطالب
مقدمه 11
1-2- ارزیابی عملکرد 12
1-1-2-تعریف ارزیابی عملکرد 12
2-1-2- فلسفه ی امروزین ارزیابی عملکرد 13
3-1-2- چرا بایستی عملکرد را بسنجیم؟ 13
4-1-2- عوامل مؤثر بر عملکرد سازمان 14
5-1-2-اهداف ارزیابی عملکرد سازمان 14
6-1-2- اهداف سیستم های ارزیابی عملکرد در شهرداری ها 15
7-1-2-فرآیند ارزیابی عملکرد 15
8-1-2- سیر تاریخی ارزیابی عملکرد 16
9-1-2- دیدگاه های ارزیابی عملکرد 16
2-2- مدل های ارزیابی عملکرد 18
1-2-2-مدل جایزه ی دمینگ 18
1-1-2-2-معیارهای اصلی مدل دمینگ 18
2-2-2-مدل بنیاد کیفیت اروپا 19
3-2-2- جایزه کیفیت مالکوم بالدریج 21
4-2-2-مدل کارت امتیازی متوازن 22
1-4-2-2-ویژگیهای کارت امتیازی متوازن 23
2-4-2-2-مراحل پیاده سازی کارت امتیازی متوازن 24
3-4-2-2-منظرهای کارت امتیازی متوازن 24
4-4-2-2-شاخص های کارت امتیازی متوازن 26
5-4-2-2-مدل کارت امتیازی در بخش عمومی و غیرانتفاعی 28
5-2-2- مدل تعالی کسب و کار کانجی 28
6-2-2- دلایل انتخاب مدل کارت امتیازی کانجی توسط محقق 32
3-2- پیشینه تحقیق و مطالعات ارزیابی عملکرد شهرداری 34
1-3-2-پیشینه داخلی تحقیق 34
1-1-3-2- طراحی سیستم نظارت و ارزیابی عملکرد شهرداری تهران 34
2-1-3-2- طراحی نظام ارزیابی عملکرد معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران 34
3-1-3-2- طراحی شاخص ها و نظام ارزیابی عملکرد شهرداری تهران 35
4-1-3-2- ارزیابی عملکرد سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور 36
5-1-3-2-ارزیابی عملکرد سازمان با استفاده از مدل تعالی کسب و کار کانجی 36
6-1-3-2- ارزیابی عملکرد شهرداری کاشان با استفاده از کارت امتیازی متوازن 36
2-3-2- پیشینه خارجی تحقیق 36
1-2-3-2- شاخص های شهری برای مدیریت شهرها 36
2-2-3-2- نظام ارزیابی عملکرد شهرداری پرتوریا 38
3-2-3-2- نظام ارزیابی عملکرد شهرداری شارلوت 42
3-3-2-جمع بندی مطالعه ی تطبیقی نظام ارزیابی عملکرد شهرداری ها 47
4-2-معرفی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران 48
1-4-2- ماموریت معاونت شهرسازی و معماری 48
2-4-2-هدف معاونت شهرسازی و معماری 49
3-4-2- اهم وظایف معاونت شهرسازی و معماری 50
5-2- نظام موجود ارزیابی عملکرد معاونت ها و مناطق 53
6-2- طرح جامع شهر تهران 54
7-2- برنامه پنج ساله ی شهرداری تهران 55
8-2- برنامه عملیاتی میان مدت شهرداری تهران 57
9-2- تعریف معیار و شاخص 59
1-9-2-تعریف معیار 59
2-9-2- تعاریف و ویژگی هاي شاخص 59
10-2-مدل مفهومی و مدل تحلیلی تحقیق 60
خلاصه 64

منابع

فهرست شكل‌ها
شکل 1-1: مراحل انجام تحقیق 11
شکل 1-2: نمای کلی مدل دمینگ 19
شکل 2-2 : نمای کلی مدل بنیاد اروپایی کیفیت 20
شکل3-2: شمای کلی مدل کیفیت مالکوم بالدریج 22
شکل 4-2: مدل کارت امتیازی متوازن 26
شکل 2-5 : رابطه علت و معلولی در چهار وجه مدل ارزیابی متوازن 27
شکل 6-2: ارزیابی عملکرد بر اساس کارت امتیازی متوازن برای بخش عمومی و دولتی 28
شکل 7-2 : کارت امتیازی کانجی 30
شکل 8-2: اولویت های استراتژیک شهرداری پرتوریا 39
شکل9-2: ارتباط مولفه های استراتژیک و شاخص های اصلی در شهرداری پروتوریا 41
شکل10-2: چارچوب عملکرد شهرداری شارلوت 43
شکل 11-2: مدل ارزیابی متوازن شهر شارلوت 44
شکل 12-2 : نمودار حوزه ماموریتی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران بر اساس طرح جامع شهر تهران 51
شکل13-2 : جایگاه برنامه عملیاتی شهرداری تهران در میان سایر برنامه ها و اسناد توسعه ی شهری 58
شکل 14-2 : مدل مفهومی تحقیق 62

فهرست جداول
جدول 1-2 : سیر تاریخی ارزیابی عملکرد 16
جدول 2-2: تفاوت دیدگاه های سنتی و نوین در ارزیابی عملکرد 17
جدول 3-2: اجزای مدل تعالی کسب و کار کانجی 29
جدول 4-2: اهداف و معیارهای استراتژیک کارت امتیازی در شهرداری تهران 35
جدول 5-2 : پاره ای از شاخص های استفاده شده در شهرداری شارلوت 45
جدول 6-2 : مدل ارزیابی متوازن اداره حمل و نقل شهر شارلوت 46
جدول 7-2: نظام ارزیابی عملکرد شهرداری های نمونه در کشورهای جهان 47
جدول 8-2 : چشم انداز، اهداف کلی و راهبردهای مربوط به حوزه ی ستادی شهرسازی و معماری در شهرداری تهران 56
جدول9-2 : مفاهیم و زمینه های کلی ساخت شاخص های فصل دوم برنامه عملیاتی شهرداری تهران 57
جدول 2-11 : مدل تحلیلی تحقیق 63