ارائه روشهای توسعه گردشگری روستایی و جذب گردشگر

گردشگري روستايي جزئي از صنعت گردشگري است كه می‌تواند نقش عظيمي در توسعه و عمران نواحي روستايي ايفا نمايد. بنابراين ضروري مي نمايد با شناسايي و بررسي حساب شده توانايي ها و پتانسیل‌های گردشگري در نواحي روستايي منطقه مورد مطالعه و ارائه راهكارهايي مناسب جهت توسعه اين صنعت عظيم، گامي موثر در راه توسعه گردشگری روستايي و كمك به رشد و ترقي اقتصاد روستا برداشته شود.

بخش مرکزی شهرستان نير به دليل ویژگی‌های زمين ساختي، يكي از كانون هاي مهم آب معدني و آبگرم كشور است و در گوشه و كنار اين منطقه آب‌های گرم معدني متعددي را در خود جاي داده است. از طرف ديگر، جاذبه هاي مصنوع همچون درياچه پشت سد يامچي به غناي پتانسیل‌های توريستي و تفرجي اين شهرستان افزوده است. اين منابع هر چند آن طور كه شايسته است مورد برنامه ريزي و بهره برداري قرار نمی‌گیرند و از فقر امكانات و تسهيلات خدماتي و رفاهي در عذاب هستند، با اين حال منابعي همچون آب‌های گرم معدني منطقه، سال‌ها است كه مورد استفاده اهالي روستاهاي پيرامون و در چند سال اخير گردشگران عبوري قرار می‌گیرند.

در كنار کانون‌های آبگرم و معدني و منابع گردشگري تاريخي و فرهنگي، بخش مرکزی شهرستان نير داراي پتانسیل‌های ويژه تفرجي است كه برخي از آن‌ها در صورت بالفعل شدن توانمندی‌های تفرجي خود، می‌توانند به فضاي مطلوبي براي گذران اوقات فراغت شهروندان و تفرج گردشگران تبديل شوند. بنابراین ضرورت آن وجود دارد که از مناطق نمونه گردشگري محدوده بخش مرکزی شهرستان نير مطالعه و بررسی به عمل آید.
در اين راستا توسعه صنعت گردشگري در نواحي روستايي مورد مطالعه به عنوان يك استراتژي جديد توسط جوامع محلي، عوامل سياسي و برنامه‌ریزان كه به عنوان عوامل مهم اصلاح مناطق روستايي به شمار می‌آیند، می‌تواند نقش عمده اي در توسعه اين نواحي داشته باشد.

فهرست مطالب
1- فصل اول: کلیات تحقیق 2
1-1- بيان مسئله 2
1-2- سؤال های پژوهش 3
1-3- فرضيه هاي تحقيق 3
1-4- ضرورت و اهميت تحقيق 4
1-5- اهداف تحقیق 5
1-6- محدوده مورد مطالعه 5
1-7- موانع و محدوديت 6
1-8- بهره وران تحقيق 6
1-9- روش تحقيق 6
1-10- فرایند تحقيق 7
1-11- مسائل، مشکلات و محدودیت‌های تحقيق 9

2- فصل دوم: پیشینه و مبانی نظری تحقیق 11
2-1- گردشگری روستایی 11
2-2- تعریف گردشگری روستایی 12
2-2-1- گردشگری عشایری (یک الگوی فضایی) 13
2-3- قلمرو گردشگری روستایی 14
2-4- انواع گردشگري روستايي 16
2-4-1- گردشگری طبيعي/ روستايي 16
2-4-2- گردشگری فرهنگي/ روستايي 16
2-4-3- اكوتوريسم 16
2-4-3-1- اكوتوريسم به عنوان يك مفهوم 17
2-4-4- گردشگری دهکده‌ای 18
2-4-5- گردشگری كشاورزي 18
2-4-6- گردشگری مزرعه 19
2-4-7- گردشگری سبز 19
2-5- اثرات توسعه گردشگري روستایی 20
2-6- گردشگری روستایی: مفاهیم و ارزیابی 23
2-7- گردشگري روستايي، راهبرد توسعه‌ی روستايي 30
2-8- پيشينه تاريخي گردشگري روستايي 31
2-9- گردشگري روستايي در تجارب جهاني 34
2-9-1-1- گردشگري روستايي در ايالات متحده آمريكا (ايالت يوتا) 35
2-9-1-2- گردشگري روستايي در روستاي «برونته» انگلستان 36
2-9-1-3- طرح «تاركا» در انگلستان 37
2-9-1-4- گردشگري روستايي در اسپانيا 39
2-9-1-5- گردشگري روستاي در استراليا و نيوزلند 40
2-10- مطالعات انجام شده پيرامون موضوع تحقيق 43

3- فصل سوم: روش‌شناسی تحقیق و معرفی محدوده مورد مطالعه 50
3-1- روش شناسی تحقیق 50
3-1-1- مدل تحلیل SWOT 50
3-1-2- آزمون آماری اسپیرمن 51
3-1-3- آزمون T-Test 51
3-2- آشنایی مقدماتی با شهرستان نیر 52
3-3- ویژگی‌های جمعیتی 53
3-3-1- جمعیت 53
3-4- وجه تسمیه نیر 54
3-4-1- فرهنگ، زبان و دين 55
3-4-2- اوضاع اقتصادي شهرستان نیر 55
3-4-2-1- زراعت و دامداری 55
3-4-2-2- شيلات 56
3-4-2-3- صنعت و معدن 56
3-4-2-4- خدمات و گردشگری 57
3-5- صنعت گردشگری در محدوده مطالعاتی 58
3-6- جاذبه‌های طبیعی گردشگری شهرستان نیر 60
3-7- جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی شهرستان نیر 65
3-7-1- تپه‌هاي قره شیران 67
3-7-2- سنگ‌نبشته‌های اورارتويي 67
3-7-3- رباط سنگي شاه عباسي 67
3-7-4- سنگ افراشته‌هاي تاريخي ميمند 68
3-7-5- قبرستان اسلامي قره‌شيران 68
3-7-6- قلعه بويني يوغون 68
3-7-7- فرهاد كُهُلي يا غار فرهاد 69
3-7-8- قيرميزي كورپي يا پل قرمز 69
3-8- بررسی ایام مناسب و آسايش گردشگری 71

4- فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها و یافته های تحقیق 75
4-1- توصیف کل جمعیت پژوهش 75
4-2- طبقه بندی داده ها بر حسب مؤلفه ها 77
4-3- سنجش روایی و پایایی داده های به دست آمده به تفکیک گروه های پژوهش 80
4-3-1- سنجش روایی 80
4-3-2- آزمون پایایی 80
4-4- آمار استنباطی و تحلیل استعداد گردشگری روستایی شهرستان نیر 83
4-4-1- سنجش دیدگاه مسئولان نسبت به توان‌های گردشگری شهرستان نیر 83
4-4-2- سنجش دیدگاه مردم محلی نسبت به توان‌های گردشگری شهرستان نیر 83
4-4-3- سنجش دیدگاه گردشگران نسبت به جاذبه ها و عوامل توسعه گردشگری روستایی 84
4-4-4- سنجش میزان جاذبه های گردشگری شهرستان نیر از دیدگاه کل جامعه نمونه 85
4-5- تحلیل تکنیک چهارگانه مدل SWOT 85
4-5-1- عوامل دخیل در توسعه گردشگری روستایی شهرستان نیر 86
4-5-2- عوامل تأثیر گذار بیرونی در توسعه گردشگری روستایی 88

5- فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات 94
5-1- بحث و نتیجه گیری 94
5-2- آزمون فرضیه های تحقیق 96
5-3- تنگناهای توسعه توریسم در شهرستان نیر و تأثیر آن در توسعه توریسم روستایی 100
5-4- پیشنهادات پژوهش 101

6- منابع: 102
7- پیوستها و ضمائم 105

فهرست جداول
جدول (‏2 1(گستره فعالیت‌های تفريحي جهانگردي در حومه شهر 15
جدول (‏2 2) اهداف گردشگری سبز 20
جدول (‏2 3) پيامدهاي اقتصادي گردشگري بر روي سكونتگاه هاي روستايي 22
جدول (‏2 4) پيامدهاي اجتماعي- فرهنگي گردشگري بر روي سکونتگاه‌های روستايي 22
جدول (‏2 5) پيامدهاي منفي توسعه گردشگري براي محيط 22
جدول (‏2 6) مثال‌هایی از معيارهاي متفاوت ملي براي تعريف مناطق روستايي 26
جدول (‏2 7) گستره فعالیت‌های تفريحي در توريسم روستايي 27
جدول (‏2 8) ملاحظات توريسم روستايي 27
جدول (‏3 1) جمعیت ساکن در نقاط شهری و روستایی شهرستان نیر در سال 1385 53
جدول (‏3 2) سهم اشتغال در بخش‌های مختلف اقتصادي به تفكيك نقاط شهري و روستایی در سال 1387‏ 57
جدول (‏3 3) تقسیم بندی جاذبه‌های گردشگری شهرستان نیر 63
جدول (‏3 4) وضعیت مراکز مهم گردشگری و جاذبه‌های تاریخی شهرستان نیر ‏ 70
جدول (‏4 1) مؤلفه توانهای طبیعی و سؤال های مورد نظر آن 77
جدول (‏4 2) مؤلفه وضعیت مدیریت عوامل مؤثر در گردشگری و سؤال های مورد نظر آن 78
جدول (‏4 3) مؤلفه توانهای فرهنگی و سؤال های مورد نظر آن 78
جدول (‏4 4) مؤلفه وضعیت زیرساخت شهرستان نیر و سؤالهای مورد نظر آن 78
جدول (‏4 5) مؤلفه عوامل کلی در توسعه گردشگری روستایی شهرستان نیر و سؤالهای مورد نظر آن 79
جدول (‏4 6) گروههای مورد مطالعه برای سنجش استعداد گردشگری شهرستان نیر برای توسعه گردشگری روستایی 79
جدول (‏4 7) آزمون آلفاي كرونباخ برای گویه های نظرات مسئولین نسبت به مؤلفه های استعداد گردشگری روستایی 81
جدول (‏4 8) آزمون آلفاي كرونباخ برای گویه های نظرات مردم نسبت به مؤلفه های استعداد گردشگری روستایی 82
جدول (‏4 9) آزمون آلفاي كرونباخ برای گویه های نظرات گردشگران نسبت به مؤلفه های استعداد گردشگری روستایی 82
جدول (‏4 10) آزمون T تک نمونه‌ای در بررسی مؤلفه های پژوهش از دیدگاه مسئولان 83
جدول (‏4 11) آزمون T تک نمونه‌ای در بررسی آیتم‌های پژوهش از دیدگاه مردم 84
جدول (‏4 12) آزمون T تک نمونه‌ای در بررسی مؤلفه های پژوهش از دیدگاه گردشگران 84
جدول (‏4 13) میزان T به دست آمده برای اندازه گیری گروههای مورد مطالعه در خصوص جاذبه های گردشگری 85
‏جدول (‏4 14) ماتریس نقاط قوت و ضعف توسعه گردشگری روستایی شهرستان نیر 86
جدول (‏4 15) ماتریس عوامل تأثیرگذار بیرونی موثر بر توسعه گردشگری روستایی 88
جدول (‏5 1) نتیجه آزمون اسپیرمن برای سنجش رابطه بین عملکرد استعداد گردشگری و توسعه گردشگری روستایی 97
جدول (‏5 2) نتیجه آزمون اسپیرمن از دیدگاه مردم در بیان ارتباط استعداد گردشگری و توسعه گردشگری روستایی 98
جدول (‏5 3) نتیجه آزمون اسپیرمن برای استعداد گردشگری و توسعه گردشگری روستایی از دید مسئولان 98
جدول (‏5 4) نتیجه آزمون اسپیرمن برای استعداد گردشگری و توسعه گردشگری روستایی از دید گردشگران 99

فهرست اشکال

شکل (‏2 1) مدل مفهومی از گردشگری عشایری 14
شکل (‏2 2( جايگاه اكوتوريسم در فرآيند توسعه پايدار گردشگري 18
شکل (‏2 3) سلسله مراتب آگري توريسم (گردشگري كشاورزي)‏(منبع: 1999 clark) 25
شکل (‏3 1) موقعیت شهرستان نیر روی نقشه ایران و استان اردبیل (مأخذ: نگارنده، 1392) 52
شکل (‏3 2) تقسیمبندی جاذبه ها 59
شکل (‏4 1) فضای گردشگری بولاخلار در نزدیکی شهر نیر 90
شکل (‏4 2) پل تاریخی شهر نیر از دیگر جاذبه های گردشگری این شهرستان 90
شکل (‏4 3) جاذبه های تاریخی و طبیعی روستای نمونه گردشگری شهرستان نیر (کورعباسلو و قلعه بوینی یوغن) 91
شکل (‏4 4) غارهای موجود در سطح شهرستان نیر 91
شکل (‏4 5) خروج آب فواره‌های معدنی از دل کوه 92
شکل (‏4 6) وجود رودخانه های خروشان و پرآب با طبیعت بکر آن 92

فهرست نمودار
نمودار (‏1 1) نمودار فرايند پژوهش حاضر 8
نمودار (‏4 1) نمودار گروههای مورد مطالعه شده 75
نمودار (‏4 2) نمودار گروههای سنی افراد مورد مطالعه شده 76
نمودار (‏4 3) گروههای جنسی نمونه مورد مطالعه شده 76
نمودار (‏4 4) وضعیت تحصیلات گروههای مورد مطالعه شده 77