پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی با عنوان ارزیابی و تعیین ظرفیت تجاری دو جانبه میان ایران و ترکیه با استفاده از درجه اکمال تجاری

اقتصاد
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی با عنوان ارزیابی و تعیین ظرفیت تجاری دو جانبه میان ایران و ترکیه با استفاده از درجه اکمال تجاری چکیده: برای کشورهای درحال توسعه که آمادگی ورود ناگهانی به تجارت آزاد را ندارند منطقه گرایی می تواند مؤثرترین راه برای گشودن تدریجی اقتصادهای ملی این قبیل کشورها وادغام آنها در اقتصاد جهانی باشد. در چنین شرایطی اقتصادمنطقه ای ازطریق حذف موانع تعرفه ای وسایر موانع گمرکی موجوددرمنطقه ونیزدسترسی واحدهای تولید به بازارهای وسیعتر امکان پذیرمی گردد و موانع انتقال سرمایه و تکنولوژی درمحدوده منطقه برداشته می شود ودر مجموع افق های گسترده تری دربرابر واحدهای تولیدی وشرکتهای تجاری گشوده می شود.از طرفی برای توسعه همکاری های اقتصادی- تجاری با کشورهای مختلف جهان، برنامه ریزی های منسجم و دقیقی لازم است. لازمه انجام برنامه ریزی های دقیق در این خصوص نیز، شناخت کافی از توانایی های اقتصادی و تجاری کشورهایی است که به عنوان شریک تجاری انتخاب می شوند. پژوهش حاضر با این هدف زمینه های مشارکت تجاری بین ایران و ترکیه را با هدف استفاده بهتر از فرصتهای تجاری جدید، تعریف و شناسایی می کند.در این مطالعه از روش کسینوس که یکی از رایج ترین روشهای محاسبه شدت تشابه تجاری است، استفاده شده است.هدف اصلی این پژوهش، مشخص کردن بخشهای مکمل بین دو کشور ایران و ترکیه می باشد. برای این منظور، با استفاده از طبقه بندی مرکز تجارت بین الملل در قالب کدهای سه رقمی، در زیر بخش های مختلف کالایی، درجه اکمال تجاری محاسبه شده و فهرستی از کالاهای مزیت دارمعرفی شده اند تا با گسترش تجارت در بخش های مزبور، زمینه های توسعه تجارت متقابل بین دو کشور فراهم گردد. کلمات کلیدی: تجارت آزاد منطقه گرایی ظرفیت تجاری توسعه اقتصادی درجه اکمال تجاری زمینه های مشارکت تجاری بین ایران و ترکیه مقدمه: منافع اقتصادی زمینه سازتعمیق همکاری های اقتصادی- سیاسی وحتی فرهنگی بین کشورهاست. با توجه به روند جهانی شدن اقتصاد ولزوم حضور گسترده ترکشورها درصحنه های بین المللی، همکاری های منطقه ای نقش کشورها را بدون شک درعرصه رقابت بین المللی مؤثرتر می نماید. اگرویژگی های شرایط نوین اقتصادی را به اختصاربرشمریم می توان به مشخصه اصلی این دوره یعنی جهانی شدن اقتصاد وفشاربیش از پیش عوامل اقتصادی برای گشودن بازارهای ملی با هدف نهایی تشکیل یک بازار واحدجهانی اشاره کرد.درسالهای اخیر تجارت بین المللی به نحوگسترده ای به عنوان یکی از اجزای اصلی در دستورکار تمام کشورهاقرار گرفته است.دراین دوره فشارعوامل اقتصادی ورشد فوق العاده تکنولوژی های ارتباطی ومخابراتی نوع جدیدی از مناسبات تجاری بین کشورها ومناطق مختلف جهان را فراهم آورده است. همچنین رشد بسیارحجیم تجارت کالا و خدمات ونیزسرمایه گذاری های خارجی، نقش این عوامل را در رشد اقتصادی کشورها فوق العاده افزایش داده است. برای کشورهای درحال توسعه که آمادگی ورود ناگهانی به تجارت آزادرا ندارند منطقه گرایی می تواند مؤثرترین راه برای گشودن تدریجی اقتصادهای ملی این قبیل کشورها وادغام آنها در اقتصاد جهانی باشد. در چنین شرایطی اقتصادمنطقه ای ازطریق حذف موانع تعرفه ای وسایر موانع گمرکی موجوددرمنطقه ونیزدسترسی واحدهای تولید به بازارهای وسیعتر امکان پذیرمی گردد و موانع انتقال سرمایه و تکنولوژی درمحدوده منطقه برداشته می شود ودر مجموع افق های گسترده تری دربرابر واحدهای تولیدی وشرکتهای تجاری گشوده می شود. (طیبی و آذربایجانی، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، صفحه64 1385) تجارت آزاد درمحدوده منطقه می تواند بی ثباتی ناشی از تغیرات دوره ای سیاستهای گمرگی وارداتی کشورها را از بین ببردویا به حداقل تبدیل کندودرنتیجه باتضمین دسترسی واحدهای تولیدی و شرکتها به بازارهای گسترده تر اطمینان خاطر لازم را برای سرمایه گذاری ایجاد کند.ترتیبات منطقه ای همچنین می تواند تا حد قابل توجهی پاسخگوی انتظارات شرکتها برای افزودن برقابلیت رقابت درسطح جهان باشد.لذالازمه انجام برنامه ریزی دقیق درخصوص توسعه همکاری های اقتصادی باکشورهای مختلف جهان شناخت صحیح ازتواناییهای اقتصادی وتجاری هریک از کشورها می باشد. فهرست فصل اول:کلیات 1 1-1-مقدمه 1 1-2- بررسی رابطه بین تجارت خارجی و توسعه اقتصادی 2 1-3- مروری بر نظریه های تجارت بین الملل 4 1-4- تجارت بین الملل در کشورهای رو به توسعه 7 1-5- انواع همکاری های تجاری و اقتصادی 8 1-5-1- منطقه آزاد تجاری 8 1-5-2- اتحادیه گمرکی 8 1-5-3- بازار مشترک8 1-5-4- اتحادیه اقتصادی 9 1-6- شرایط تشکیل اتحادیه های اقتصادی9 1-7- دلایل عدم موفقیت اتحادیه های اقتصادی در کشورهای درحال توسعه 10 1-8- کشور مورد مطالعه و دلیل انتخاب آن 11 1-9-روش شناسی تحقیق 12 1-10-اهداف و فرضیات تحقیق 13 فصل دوم:چارچوب نظری، معرفی مدلهای درجه تکمیل و تشابه تجاری 14 2-1-مقدمه 15 2-2- تعریف درجه تكمیل و تشابه تجاری17 2-3- معیارهای تشابه و درجه تكمیل18 2-3-1- برآورد ساده19 2-3-2- معیار كسینوس 19 2-3-3- معیار تشابه فنگیر – كرینین 21 2-3-4- شاخص گروبل – لوید 22 2-3-5- معیار تشابه EIS 24 2-3-5-1- مقایسه دو معیار Cosine , و EIS 24 2-3-6- فرضیه لیندر25 2-4- مروری بر مطالعات تجربی 27 فصل سوم:آشنایی با اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه 30 3-1 مقدمه 31 3-2- نگاهی اجمالی بر تجارت خارجی ایران 31 3-2-1-بررسی عملکرد صادرات ایران34 3-2-2- بررسی عملکرد واردات ایران37 3-3-نگاهی اجمالی بر اقتصاد و تجارت ترکیه 41 3-3-1- اطلاعات پایه 41 3-3-2- مروری کوتاه بر وضعیت اقتصادی و تجاری ترکیه 42 3-3-3- مناطق آزاد در تركیه 47 3-3-4- حضور تركیه در گروه بندی های بین المللی 47 3-3-5-اقلام عمده مبادلاتی با جهان در سال 2006 48 3-3-6- شركای عمده تجاری ترکیه در سال2006 48 3-4- مروری بر همکاری دو جانبه بین دو کشور ایران و ترکیه51 3-4-1-روابط سیاسی بین ایران و تركیه51 3-4-2-روابط تجاری دو جانبه میان ایران و ترکیه52 فصل چهارم: برآورد درجه اکمال تجاری وتعین زمینه های ارتقای همکاری های تجاری 58 4-1- مقدمه 59 4-2- برآورد درجه اکمال تجاری 59 4-3- واردات ایران از کشور ترکیه 70 4-3-1-گروه اول: کالاهایی با میزان شاخص بزرگتر از 50 درصدو روند فزاینده 70 4-3-2-گروه دوم :کالاهایی با میزان شاخص بزرگتر از 50 درصد، ولی روند کاهنده 71 4-4-صادرات ایران به کشور ترکیه 72 4-4-1- گروه اول :کالاهایی با میزان شاخص بزرگتر از 50 درصدو روند فزاینده 72 4-4-2-گروه دوم :کالاهایی با میزان شاخص بزرگتر از 50 درصدولی روند کاهنده 72 فصل پنجم: جمع بندی ، نتیجه گیری و پیشنهادات 84 5-1-جمع بندی 85 5-2-نتیجه گیری 86 5-3-پیشنهادات 89 منابع و مراجع 90