ارزش در معرض خطر و بازدهی‌های حدی در بازار سکه بهار آزادی و بازار سهام در ایران

ارزش در معرض خطر و بازدهی‌های حدی در بازار سکه بهار آزادی و بازار سهام در ایران: با استفاده از تئوری ارزش حدی

پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی

گرایش مدیریت استراتژیک

چکیده تحقیق 1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه 3

1-2- بیان مسأله اساسی تحقیق 4

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 6

1-4- اهداف تحقیق 7

1-5- هدف كاربردی 8

1-6- سؤالات تحقیق 8

1-7- فرضیه‏های تحقیق 8

1-8- متغیرهای تحقیق 9

1-9- جامعه آماری، روش نمونه‏گیری و حجم نمونه (در صورت وجود و امکان) 9

1-10- محدودیت‌های تحقیق 9

1-11- تعریف واژه‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی 9

فصل دوم: ادبیات تحقیق

2-1- مقدمه 12

2-1-1- مفهوم ریسک 12

2-1-2- مدیریت ریسك 13

2-2- ارزش در معرض ریسک 13

2-2-1- دلایل استفاده از ارزش در معرض ریسک (VaR) 15

2-2-2- سطح اطمینان و افق زمانی 16

2-3- مدل‌سازی ریسک 19

2-3-1- مدل‌های پیش‌بینی بازده‌ و تلاطم بازده 19

2-3-2- رویکردهای مدل‌سازی ریسک 31

2-4- رویکردهای پارامتریک 32

2-4-1- مشخصه‌ها و مفروضات 33

2-4-2- مدل‌های پارامتریک 34

2-5- محاسبه ارزش در معرض ریسک با استفاده از نظریه ارزش حدی 38

2-5-1- مبانی آماری روش سنتی مدل سازی دادههای حدی 40

2-5-1-1- برآورد پارامترهای توزیع ارزش حدی تعمیم یافته 43

2-5-1-2- محاسبه ارزش در معرض ریسک 45

2-6- متوسط زمان انتظار و حداقل بازدهی پایین تر از یک آستانه خاص 47

2-6-1- مبانی آماری روش نوین مدلسازی دادههای حدی (رویکرد فراتر از آستانه) 49

2-6-2- تکامل رویکردهای مقدار حدی 62

2-7- پس‌آزمایی ارزش در معرض خطر 63

2-7-1- پس‌آزمایی چیست؟ 63

2-7-2- روش‌های پس‌آزمایی 64

2-8- سابقه مطالعات و تحقیقات پیشین 76

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه 80

3-1-1- نحوه انتخاب نمونه 80

3-1-2- فرضیه‌ها: 81

3-2- انتخاب مدل‌ها 81

3-2-1- انتخاب مدل‌های ارزش در معرض خطر 81

3-2-1-1- انتخاب فرض توزیعی 82

3-2-1-2- انتخاب مدل‌های پیش‌بینی بازده 82

3-2-1-3- انتخاب مدل‌های پیش‌بینی نوسان 82

3-2-1-4- انتخاب افق پیش‌بینی 84

3-2-1-5- انتخاب سطح اطمینان 85

3-2-2- انتخاب مدل‌های‌ پس‌آزمایی 85

3-3- نحوه برآورد پارامترها و محاسبه ارزش در معرض خطر 85

3-3-1- نحوه برآورد پارامترهای مدل‌های پیش‌بینی بازده 86

3-3-2- نحوه برآورد پارامترهای مدل‌های پیش‌بینی نوسان 87

3-3-3- استخراج و یا برآورد صدک توزیع مفروض 88

3-3-4- محاسبه ارزش در معرض خطر 89

3-3-5- نحوه پس‌آزمایی مدل‌های ارزش در معرض خطر 89

3-4- نحوه محاسبه متوسط زمان انتظار و حداقل بازدهی پایینتر از یک آستانه خاص 94

3-5- سایر مشخصات تحقیق 95

3-6- نرم‌افزارهای مورد استفاده 97

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

4-1- تحلیل داده‌ها و برآورد پارامترها 99

4-1-1- تحلیل‌های پیش از برآورد 99

4-1-2- برآورد پارامترها 105

4-1-3- تحلیل‌های پس از برآورد 113

4-2- محاسبه ارزش در معرض خطر 119

4-3- پسآزمایی مدل‌های ارزش در معرض خطر 121

4-4- نحوه محاسبه متوسط زمان انتظار و حداقل بازدهی پایینتر از یک آستانه خاص 125

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه 127

5-2- نتایج حاصل از بررسی ویژگی‌های شاخص بورس تهران و سکه بهار آزادی 127

5-3- نتایج حاصل از برآورد پارامترها و تحلیل آن‌ها 127

5-4- نتایج حاصل از پس‌آزمایی مدل‌های ارزش در معرض خطر 128

5-5- نتایج حاصل از محاسبه متوسط زمان انتظار و حداقل بازدهی حدی 129

5-6- محدودیت‌های تحقیق 129

5-7- پیشنهاد برای تحقیقات آتی 130

5- 8- توصیه‌های کاربردی 130

منابع فارسی 131

منابع انگلیسی 133

فهرست نمودارها

نمودار 1-1- نمودار تغییرات قیمت یک اونس طلا در شش ماه گذشته (طلا نیوز، 1390) 5

نمودار 1-2- نمودار تغییرات قیمت شاخص کل بازار سهام در شش ماه گذشته (بورس اوراق بهادار تهران، 1390) 6

نمودار 2-1- ارزش در معرض ریسک با فرض غیرنرمال بودن توزیع ارزش سبد 14

نمودار 2-2- ارزش در معرض ریسک با فرض نرمال بودن توزیع ارزش سبد 15

نمودار 2-3- ارزش در معرض ریسک در سطح اطمینان 5 درصد (مؤسسه عالی بانک‌داری ایران، 1385؛www.ibi.ac.ir ) 16

نمودار 2 4- ارزش در معرض خطر نرمال و سطح اطمینان (کریستوفرسن، 2004) 17

نمودار 2 5- ارزش در معرض خطر نرمال و دوره نگهداری (کریستوفرسن، 2004) 18

نمودار 2 7- میانگین متحرک انحراف معیار برای داده‌های بورس تهران 25

نمودار 2 8- عدم تقارن اثر اخبار خوب و بد در نوسان (انگل و ان جی، 1993) 29

نمودار 2 9- ارزش در معرض خطر نرمال و ارزش در معرض خطر یک توزیع با دنباله متراکم (گلوستن و همکاران، 1993) 36

نمودار 2-10- تابع چگالی احتمال توزیع ارزش حدی تعمیم یافته (فیشر و تیپ، 1928) 42

نمودار 2 11- توزیع تعمیم یافته پرتو (بالکما، دی‌هان، 1974) 50

نمودار 2 12- نمودار صدک- صدک توزیع تی- استودنت در برابر توزیع نرمال (پیکاندس، 1975) 54

نمودار 2 13- تابع میانگین فزونی بر اساس تغییرات آستانه برای داده‌های بورس تهران 55

نمودار 2 14- نمودار هیل و نحوه انتخاب آستانه 56

نمودار 4 1- نمودار صدک صدک توزیع بازده شاخص در مقابل توزیع نرمال 100

نمودار 4 2- هیستوگرام بازده شاخص و مقایسه آن با توزیع نرمال 100

نمودار 4 3- شاخص سود نقدی و قیمت 101

نمودار4 4- سری بازده شاخص سود نقدی و قیمت 102

نمودار 4 5- خودهمبستگی بازده شاخص سود نقدی و قیمت 102

نمودار 4 6- خودهمبستگی جزئی بازده سود نقدی و قیمت 102

نمودار 4 7- خودهمبستگی مجذور بازده‌های شاخص سود نقدی و قیمت 103

نمودار 4 8 -خودهمبستگی جزئی مجذور بازده‌های شاخص سود نقدی و قیمت 103

نمودار 4 9- سری باقیمانده‌ها و انحراف‌معیارهای شرطی مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) و بازده‌های شاخص 113

نمودار 4 10- خودهمبستگی باقیمانده‌های مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) 114

نمودار 4 11- خودهمبستگی مجذور باقیمانده‌های مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) 114

نمودار 4 12- سری باقیمانده‌های استاندارد شده مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) 115

نمودار 4 13- خودهمبستگی سری باقیمانده‌های استاندارد شده مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) 115

نمودار 4 14- خودهمبستگی مجذور باقیمانده‌های استاندارد شده مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) 116

نمودار 4 15- نمودار هیل برای سری باقیمانده‌های استاندارد شده مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) 117

فهرست جداول

جدول 3 1- مدل‌های مورد استفاده در تحقیق 83

جدول 3 2- روش برآورد پارامترهای مدل‌های نوسان (کاظمی، 1390) 88

جدول 4 1- آزمون نرمال بودن توزیع بازده شاخص 101

جدول 4 2- آزمون خودهمبستگی سری بازده شاخص سود نقدی و قیمت ((Q-test 104

جدول 4 3- آزمون خودهمبستگی سری بازده شاخص سود نقدی و قیمت (Arch test) 104

جدول4 4- آزمون خودهمبستگی سری مجذورات بازده شاخص سود نقدی و قیمت ((Q-test 104

جدول4 5- آزمون خودهمبستگی سری مجذورات بازده شاخص سود نقدی و قیمت (Arch test) 104

جدول 4 6- بازده مورد انتظار و انحراف معیار تخمینی مدل Normal SMA برای K=300 106

جدول 4 7- بازده مورد انتظار و انحراف معیار تخمینی مدل t-student EWMA با 50 و 108

جدول 4 8- پارامترهای برآوردی مدل Normal GARCH (1,1) 109

جدول 4 9- پارامترهای برآوردی مدل Normal ARMA (1,1) ARCH (1) 109

جدول 4 10- پارامترهای برآوردی مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) 109

جدول 4 11- پارامترهای برآوردی مدل t-student ARMA (1,1) GARCH (11), 110

جدول 4 12- پارامترهای برآوردی مدل Normal ARMA (1,1) TGARCH (1,1) 110

جدول 4 13- پارامترهای برآوردی مدل Normal ARMA (1,1) EGARCH (1,1) 110

جدول 4 14- پارامترهای برآوردی مدل Normal AR (1) GARCH (11), 110

جدول 4 15- پارامترهای برآوردی مدل Normal ARMA (2,2) GARCH (2,2) 111

جدول 4 16- بازده مورد انتظار و انحراف‌معیار تخمینی مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) 112

جدول 4 17- آزمون خودهمبستگی سری باقیمانده‌های مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) ((Q-test 114

جدول 4 18- آزمون خودهمبستگی مجذور باقیمانده‌های مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) ((Q-test 115

جدول 4 19- آزمون خودهمبستگی باقیمانده‌های استاندارد شده مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) 116

جدول 4 20- آزمون خودهمبستگی مجذور باقیمانده‌های استاندارد شده مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1) 116

جدول 4 21- پارامترهای توزیع تعمیم‌یافته برای سری باقیمانده‌های استاندارد شده 118

جدول 4 22- پارامترهای تخمینی توزیع تعمیم‌یافته پرتو به‌همراه مقدار آستانه برای باقیمانده‌های استاندارد شده مدل‌های مختلف 118

جدول 4 23- صدک آلفای توزیع تعمیم‌یافته پرتو 118

جدول 4 24- ارزش در معرض خطر بر اساس مدل Normal ARMA (1,1) GARCH (1,1)و بازده‌های متناظر 120

جدول 4 25- تعداد تخطی‌های مورد انتظار و مشاهده شده برای مدل‌های SMA و EWMA 121

جدول 4 26- تعداد تخطی‌های مورد انتظار و مشاهده شده برای مدل‌های شامل GARCH 122

جدول 4 27- تعداد تخطی‌های مورد انتظار و مشاهده شده برای مدل‌های CPOT 122

جدول4 28- نتایج پس‌آزمایی برای مدل‌های SMA و EWMA 123

جدول 4 29- نتایج پس‌آزمایی برای مدل‌های شامل GARCH و CPOT 124

جدول 4-30- نتایج حاصل از محاسبه متوسط زمان انتظار و حداقل بازدهی 125

فهرست شکل

شکل 2 1- دو بخش مدل‌سازی ریسک (انگل، 2004) 20

شکل 2 2- رویکردهای مدل‌سازی ریسک (پیکاندس، 1975) 32

شکل 2– 3- تعیین داده‌های حدی. سمت چپ: رو ش ماکسیمم بلوک‌ها. سمت راست: روش مقادیر فراتر از آستانه 39

شکل 2 4- رویکردهای پس‌آزمایی (کریستوفرسن و پلتیر ، 2004) 65

شکل 3 1- ابعاد مدل‌های ارزش در معرض خطر (رادپور، 1387) 82

شکل 3 2- ترتیب مراحل محاسبه و پس‌آزمایی VaR (رادپور، 1387) 86

چکیده تحقیق

اندازه‌گیری ریسک بازار مسأله‌ای است که از دیرباز ذهن محققان را به خود مشغول ساخته است. در این زمینه رویکردهای مختلفی ارائه شده است. این رویکردها را می‌توان بر اساس تکنیک‌های آماری مورد استفاده در سه طبقه رویکردهای پارامتریک، نیمه‌پارامتریک و ناپارامتریک تقسیم‌بندی نمود به‌ طوری ‌که اغلب سنجه‌های ریسک در قالب این رویکردها، ریسک را انداه‌گیری می‌نمایند. در میان سنجه‌های مختلف ریسک، ارزش در معرض خطر ، یک سنجه‌ای نوظهور است. در این تحقیق عملکرد ارزش در معرض خطر پارامتریک در پیش‌بینی ریسک شاخص بازدهی نقدی بورس اوراق بهادار تهران و سکه بهار آزادی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نتایج حاصل از پس‌آزمایی مدل‌های ارزش در معرض خطر در این مطالعه حاکی از اینست که اولاً مدل‌هایی که پویایی‌های بازده و نوسانات بازده را در نظر می‌گیرند، نسبت به سایر مدل‌ها عملکرد بهتری دارند. در تحقیق پیش روی، این مدل‌ها به ترتیب شامل مدل‌های خودبازگشتی- میانگین متحرک و مدل‌های خودبازگشتی مشروط بر ناهمسانی واریانس می‌باشد. ثانیاً مدل‌هایی که در برازش توزیع پارامتریک به داده‌ها دارای انعطاف می‌باشند عملکرد بسیار بهتری نسبت به سایر مدل‌ها از خود نشان می‌دهند. در این مطالعه مدل فراتر از آستانه در شمار این مدل‌ها قرار دارد.

از طرفی متوسط زمان انتظار برای یك شاخص كه نشانگر بازدهی روزانه پایین‌تر از آستانه 01/0 می‌باشد 3 روز و همچنین برای یك دوره زمانی ثابت، احتمال مشاهده حداقل بازدهی روزانه بالا‌تر از آستانه 01/0- برای یك روز آینده حدود 27% می‌باشد