بررسی مولفه های مدیریت دانش در سازمان و اثر سبک رهبری بر اقدامات آن

مدیریت
دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی گرایش بیمه بررسی مولفه های مدیریت دانش در سازمان و اثر سبک رهبری بر اقدامات آن چکیده: در عصری که اقتصادش بر چرخ دانش می گردد، دانش به عنوان یک فاکتور حیاتی در حفظ مزیت رقابتی پایدار در سازمان ها محسوب می شود. امروزه هنر مدیریت در سازمان ها در حال تبدیل شدن به هنر «مدیریت دانش» است و رهبری یعنی فراهم کردن شرایط مناسب برای تولید دانسته های ارزشمند از طریق تفکر نیروی انسانی و به انجام رسانیدن این کار به طریقی که افراد را به مسئولیت پذیری شخصی ترغیب کند. عامل رهبری نقش کلیدی در پیاده سازی موفق مدیریت دانش در سازمان ها ایفا می کند، لذا در این پژوهش به بررسی رابطه بین مدیریت دانش و سبک رهبری و همچنین تبیین سبک رهبری توانمندساز مدیریت دانش پرداخته شد. جامعه آماری این پژوهش را کارکنان صندوق ضمانت صادرات ایران تشکیل می دهند. تحقیق حاضر بر اساس هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی و همبستگی است. برای بررسی رابطه بین متغییرهای مکنون از تحلیل رگرسیون مبتنی بر نرم افزار spss و تحلیل عاملی و مدل سازی معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس بر اساس نرم افزار pls استفاده شد. همسو با فرضیات پژوهش، ضرایب همبستگی نشان می دهد بین سبک های رهبری تحول آفرین و تبادلی با مدیریت دانش رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد و در مورد سبک رهبری عدم مداخله گر، معنی داری رابطه میان این متغییر و متغییر مدیریت دانش تأیید نگردید. در نهایت نیز سبک رهبری تبادلی به عنوان سبک رهبری توانمندساز مدیریت دانش در این سازمان شناسایی شد. واژگان کلیدی: مدیریت دانش رهبری دانش رهبری تحول آفرین رهبری تبادلی رهبری عدم مداخله گر مقدمه در دنیای پویای امروز، سازمان ها به طور مداوم در جستجوی راهی برای سازگار ساختن خود با شرایط جدیدند که آن ها را در جهت بقا در یک محیط رقابتی آماده سازد. رشد اقتصاد دانش محور تأکید بر ارزش اطلاعاتی دارد که مزیت رقابتی ایجاد می کند، این اطلاعات به شرکت ها کمک می کند تا از سرمایه های دانش خود در گذشته استفاده نموده و در آینده به طور اثربخش تری عمل نمایند. در چنین شرایطی از دنیای امروز عجیب نیست که مفاهیمی چون مدیریت دانش به عنوان یکی از محبوب ترین دیدگاه های مدیریت تغییر استراتژیک در اوایل قرن بیست و یکم پدیدار شوند. برای سازمان های مدرن دانش یک منبع استراتژیک است که باید در جهت بقا و حفظ مزیت رقابتی ایجاد گردد (Hung et al ,2010). دراکر (1993) دانش را در کنار سرمایه و نیروی کار به عنوان تنها منبع معنادار اقتصادی در جوامع دانشی مطرح کرد. بنابراین تمرکز بر دانش و مدیریت دانش نیاز اساسی سازمان ها می باشد. سازمان هایی که در زمینه ی مدیریت دانش موفق اند تمایل دارند، دانش را به عنوان یک دارایی مورد توجه قرار دهند و ارزش ها و هنجارهای سازمانی، که خلق و تسهیم دانش را حمایت می کند توسعه دهند (Keran et al,2013). دانش به عنوان یک منبع کلیدی برای دستیابی به مزیت رقابتی پایدار است. در پاسخ به محیط های رقابتی شدید بسیاری از سازمان ها جهت موفقیت کسب و کارشان به استفاده و مدیریت بهتر دانش در سازمان روی آورده اند (Wu,2012). مدیریت دانش، نگهداری و توزیع دانش در یک سازمان را به منظور دستیابی به مزیت رقابتی تسهیل می کند. به عبارتی مدیریت دانش مفهوم گسترده ایست که بیانگر کلیه ی فرآیندهایی که سازمان از طریق آن دانش را گسترش می دهد می باشد که این فرآیندها شامل :کسب، نگهداری و ذخیره، توزیع، تسهیم و کاربرد دانش در یک سازمان است (Keran et al,2013). مدیریت دانش به خودی خود در سازمان پا نمی گیرد .اجرای برنامه های مدیریت دانش نیازمند رهبری و اداره مؤثر دانش در کلیه ی سطوح سازمانی است. در سازمانی که مفهوم رهبری دانش در آن تحقق یافته است، دانش به عنوان یک منبع راهبردی سازمان مطرح می باشد که برای مدیریت این منبع ارزشمند، طرح راهبردی مدونی بر اساس چشم انداز و مدیریت دانش سازمان تدوین شده است (ابطحی و صلواتی ،1385). فهرست مطالب فصل اول : کلیات تحقیق 1-1 مقدمه 1 2-1 بیان مسئله 2 3-1 اهمیت و ضرورت موضوع 2 4-1 چارچوب نظری تحقیق 3 5-1 سؤالات تحقیق 7 1-5-1 سؤال اصلی تحقیق 7 2-5-1 سؤالات فرعی تحقیق 7 6-1 فرضیات تحقیق 7 1-6-1 فرضیه اصلی تحقیق 7 2-6-1 فرضیات فرعی تحقیق 8 7-1 اهداف تحقیق یا نتایج مورد انتظار 8 8-1 قلمرو تحقیق 8 1-8-1 قلمرو مکانی 8 2-8-1 قلمرو زمانی 8 9-1 روش گرآوری داده ها 8 10-1 روش تحلیل داده ها 9 11-1 روش نمونه گیری و تخمین حجم نمونه 9 12-1 موانع و محدودیت های تحقیق 10 13-1 نقشه راه 10 14-1 تعاریف واژگان و اصطلاحات 11 فصل دوم : مبانی نظری تحقیق 1-2 مقدمه 16 2-2 تعارف مدیریت دانش 17 3-2 تاریخچه مدیریت دانش 19 4-2 مدل های مدیریت دانش 20 1-4-2 مدل هفت سی 21 2-4-2 مدل شش گانه استیو هالس 21 3-4-2 مدل رن جانسون 23 4-4-2 مدل کاربست مدیریت دانش در سازمان های دولتی ایران 24 5-4-2 مدل چارچوب ستون های مدیریت دانش 24 6-4-2 مدل چارچوب مفهومی توسعه شاخص های KMC در اثربخشی مدیریت دانش 25 7-4-2 مدل سنگ بنای مدیریت دانش 26 5-2 تعاریف ابعاد اصلی فرآیند مدیریت دانش 29 1-5-2 خلق و کسب دانش 29 2-5-2 تسهیم دانش 30 3-5-2 کاربرد دانش 32 4-5-2 نگهداری و ذخیره دانش 33 5-5-2 فرآیند ارزیابی و بازخور 34 6-2 تعاریف رهبری 34 7-2 تمایز بین رهبری و مدیریت 35 8-2 مکاتب رهبری 37 1-8-2 مکتب صفات شخصی 38 2-8-2 مکتب رفتاری 39 1-2-8-2 مطالعات دانشگاه آیوا 40 2-2-8-2 نظریه مطالعات میشیگان 41 3-2-8-2 مطالعات اوهایو 41 4-2-8-2 نظریه شبکه مدیریت 42 5-2-8-2 نظریه چهار سبک رهبری 44 3-8-2 مکتب اقتضایی 44 1-3-8-2 نظریه پیوستاری رهبری 44 2-3-8-2 نظریه رهبری مبتنی بر موقعیت(رهبری وضعیتی) 45 3-3-8-2 نظریه رهبری اقتضایی فیدلر 47 4-3-8-2 نظریه مسیر-هدف 48 5-3-8-2 تئوری تعامل رهبر- عضو (LMX) 50 4-8-2 مکاتب نوین رهبری 51 1-4-8-2 نظریه جانشین های رهبری 51 2-4-8-2 نظریه اسنادی رهبری 51 3-4-8-2 نظریه رهبری تحول آفرین و تبادلی 52 9-2 رهبری تحول آفرین 53 1-9-2 نفوذ آرمانی 55 1-1-9-2 ویژگی های آرمانی 56 2-1-9-2 رفتارهای آرمانی 56 2-9-2 انگیزش الهام بخش 56 3-9-2 ملاحظات فردی 57 4-9-2 ترغیب ذهنی 58 10-2 نظریه های مختلف مربوط به رهبری تحول آفرین 60 1-10-2 نظریه رهبری تحول آفرین برنز 60 2-10-2 نظریه رهبری تحول آفرین بنیس و نانوس 60 3-10-2 نظریه رهبری تحول آفرین شاین 61 4-10-2 نظریه رهبری تحول آفرین تیچی و دیونا 62 5-10-2 نظریه رهبری تحول آفرین شرمر هورن 62 6-10-2 نظریه رهبری تحول آفرین باس 63 7-10-2 نظریه باس و آوولیو 64 11-2 رهبری تبادلی 64 1-11-2 ابعاد اصلی رهبری تبادلی 65 1-1-11-2 پاداش های مشروط 65 2-1-11-2 مدیریت بر مبنای استثناء فعال 65 3-1-11-2 مدیریت بر مبنای استثناء منفعل 66 12-2 رهبری عدم مداخله گر 66 13-2 رهبری و مدیریت دانش 67 14-2 ابعاد و ویژگی های رهبری 71 15-2 صندوق ضمانت صادرات ایران 74 16-2 تاریخچه صندوق ضمانت صادرات ایران 74 17-2 ریسک های تحت پوشش صندوق 75 1-17-2 ریسک های تجاری 75 2-17-2 ریسک های سیاسی 75 18-2 خدمات ارائه شده توسط صندوق 76 1-18-2 اعتبارسنجی خارجی 76 2-18-2 اعتبارسنجی داخلی 76 3-18-2 صدور انواع بیمه نامه 76 1-3-18-2 بیمه نامه کل گردش صادرات 76 2-3-18-2 بیمه نامه خاص صادرات 77 3-3-18-2 بیمه نامه صدور خدمات فنی مهندسی 77 4-3-18-2 بیمه نامه سرمایه گذاری 77 5-3-18-2 بیمه نامه بلا اثر شدن قرارداد صادراتی 78 6-3-18-2 بیمه نامه خرید دین اسناد صادراتی 78 7-3-18-2 بیمه نامه تضمین اعتبارات بانک بابت تضمین اعتبارات دیداری 78 4-18-2 صدور انواع ضمانت نامه 78 1-4-18-2 ضمانت نامه اعتباری تولیدی 78 2-4-18-2 ضمانت نامه اعتباری ریالی 79 3-4-18-2 ضمانت نامه اعتباری ارزی 79 4-4-18-2 ضمانت نامه پوشش اعتبار خرید 79 19-2 بخش دوم: پیشینه تحقیق 80 1-19-2 تحقیقات انجام شده در زمینه مدیریت دانش 80 2-19-2 تحقیقات انجام شده در زمینه رهبری تحول آفرین 83 23-19-2 تحقیقات انجام شده در زمینه مدیریت دانش و رهبری 85 20-2 مدل پیشنهادی تحقیق 88 فصل سوم : روش تحقیق 1-3 مقدمه 90 2-3 هدف تحقیق 90 3-3 نوع تحقیق 91 4-3 روش تحقیق 91 5-3 جامعه و نمونه آماری 91 6-3 روش گردآوری اطلاعات 92 1-6-3 منابع اولیه 92 2-6-3 منابع ثانویه 92 7-3 ابزار گردآوری اطلاعات 92 8-3 روایی و پایایی پرسشنامه 92 1-8-3 پرسشنامه رهبری چند عاملی باس و آوولیو 92 1-1-8-3 پایایی (اعتماد) پرسنامه رهبری چند عاملی 93 2-1-8-3 روایی (اعتبار) پرسنامه رهبری چند عاملی 93 3-1-8-3 شاخص های مورد سنجش در پرسشنامه رهبری چند عاملی 94 2-8-3 پرسشنامه مربوط به متغییر مدیریت دانش 96 1-2-8-3 پایایی پرسشنامه مدیریت دانش 97 2-2-8-3 روایی (اعتبار) پرسشنامه مدیریت دانش 98 3-8-3 پایایی کلی پرسشنامه 98 4-8-3 روایی کلی پرسشنامه 99 9-3 مدل تحلیلی پژوهش 100 10-3 روش تحلیل داده ها 102 فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها 1-4 مقدمه 104 2-4 تحلیل با استفاده از آمار توصیفی 104 1-2-4 درصد فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ جنسیت 104 2-2-4 درصد فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ تحصیلات 105 3-2-4 درصد فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ سمت شغلی 106 4-2-4 درصد فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ سمت شغلی 106 3-4 تحلیل با استفاده از آمار استنباطی 107 4-4 آزمون هم خوانی داده های مدیریت دانش و سبک رهبری با توزیع نرمال 107 5-4 تحلیل آماری فرضیه اصلی تحقیق 112 6-4 تحلیل آماری فرضیات فرعی تحقیق 113 1-6-4 تحلیل آماری مربوط به فرضیه فرعی اول 113 2-6-4 تحلیل آماری مربوط به فرضیه فرعی دوم 114 3-6-4 تحلیل آماری مربوط به فرضیه فرعی سوم 115 4-6-4 تحلیل آماری مربوط به فرضیه فرعی چهارم 116 7-4 نتایج تحلیل مبتنی بر حداقل مربعات جزئی(PLS) 117 1-7-4 تحلیل عاملی متغییرهای مدل تحقیق 117 2-7-4 مدل مفهومی تحقیق در قالب مدل سازی معادلات ساختاری 119 3-7-4 نمودار مسیر و آزمون فرضیات با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری 120 4-7-4 ضریب تعیین (R2) 123 8-4 نتایج کلی حاصل از تحلیل فرضیات تحقیق 123 فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات 1-5 مقدمه 126 2-5 نتایج تحقیق 127 1-2-5 نتایج مربوط به متغییر مدیریت دانش 127 2-2-5 نتایج مربوط به متغییر سبک رهبری 128 3-2-5 نتایج مربوط به رابطه میان متغییرهای مکنون تحقیق 129 3-5 مدل مفهومی اولیه تحقیق 130 4-5 مقایسه مدل اولیه و مدل نهایی تحقیق 131 5-5 جنبه نوآوری تحقیق 132 6-5 محدودیت های تحقیق 132 7-5 پیشنهادهای تحقیق 132 1-7-5 پیشنهادهایی بر اساس یافته های تحقیق 132 2-7-5 پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی 134 فهرست جداول جدول 1-2 تعاریف مختلف مدیریت دانش 18 جدول 2-2 گاه شمار مدیریت دانش 20 جدول 3-2 مدل های مختلف مدیریت دانش 28 جدول 4-2 تفاوت بین رهبری و مدیریت 36 جدول 5-2 خلاصه نظریه های رهبری 37 جدول 6-2 ویژگی های شخصی و خصوصیات شخصیتی رهبری 39 جدول 7-2 سبک های رهبری لیکرت 44 جدول 8-2 جانشین های رهبری 51 جدول 1-3 نتیجه آزمون آلفای کرونباخ گویه های مدیریت دانش 97 جدول 2-3 نتیجه آزمون دو نیم سازی گویه های مدیریت دانش 98 جدول 3-3 نتیجه آزمون آلفای کرونباخ گویه های پرسشنامه 98 جدول 4-3 آلفای کرونباخ مربوط به متغییرهای مکنون مدل 99 جدول 5-3 ضریب پایایی مرکب مربوط به متغییرهای مکنون مدل 99 جدول 6-3 ضریب روایی همگرا مربوط به متغییرهای مکنون مدل 100 جدول 7-3 مدل تحلیلی پژوهش 101 جدول 1-4 نتایج تحلیل رگرسیون مربوط به فرضیه اصلی اول 113 جدول 2-4 نتایج تحلیل رگرسیون مربوط به فرضیه فرعی اول 114 جدول 3-4 نتایج تحلیل رگرسیون مربوط به فرضیه فرعی دوم 115 جدول 4-4 نتایج تحلیل رگرسیون مربوط به فرضیه فرعی سوم 116 جدول 5-4 ضرایب آزمون تحلیل رگرسیون درباره میزان تأثیر سبک های رهبری بر مدیریت دانش 117 جدول 6-4 ضرایب مسیر متغییرهای مکنون مدل 121 جدول 7-4 نتایج کلی حاصل از تحلیل فرضیات تحقیق 124 فهرست شکل ها شکل 1-1 مدل چند گانه رهبری 6 شکل 2-1 مدل سنگ بنای مدیریت دانش 6 شکل 3-1 نقشه راه انجام تحقیق 10 شکل 1-2 مدل مبتنی بر فرآیندهای دانش 22 شکل 2-2 مدل مدیریت دانش با توجه به ساختار کار 23 شکل 3-2 مدل پیشنهادی ابطحی- صلواتی برای کاربست مدیریت دانش در سازمان های دولتی ایران 24 شکل 4-2 مدل چارچوب مفهومی توسعه شاخص های KMC در اثربخی مدیریت دانش 25 شکل 5-2 مدل سنگ بنای مدیریت دانش 26 شکل 6-2 پیوستار رهبری مطالعات میشیگان 42 شکل 7-2 وضعیت های رهبری اوهایو 42 شکل 8-2 شبکه مدیریت بلیک و موتون 43 شکل 9-2 نظریه پیوستاری تانن بام و اشمیت 45 شکل 10-2 الگوی رهبری مبتنی بر موقعیت 46 شکل 11-2 رابطه بین شرایط و سبک های رهبری 48 شکل 12-2 رابطه بین سبک های رهبری مؤثر و عوامل سه گانه موقعیت 48 شکل 13-2 اجزاء اصلی تئوری مسیر-هدف 49 شکل 14-2 تئوری تعامل رهبر-عضو 50 شکل 15-2 تأثیرگذاری سبک های رهبری تحول آفرین و تبادلی بر تسهیم دانش 71 شکل 16-2 ابعاد رهبری دانش 72 شکل 17-2 رابطه بین مدیریت دانش و یادگیری سازمانی و نوآوری سازمانی 81 شکل 18-2 تأثیر رهبری تحول آفرین بر خلاقیت و نوآوری سازمانی 83 شکل 19-2 نقش رهبری بر انتقال دانش در سازمان های خلاق 86 شکل 20-2 مدل اولیه پیشنهادی تحقیق 88 شکل 1-4 فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ جنسیت 105 شکل 2-4 فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ تحصیلات 105 شکل 3-4 فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ سمت شغلی 106 شکل 4-4 فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ سابقه کار 106 شکل 5-4 بارهای عاملی و ضرایب مسیر متغییرها و شاخص های تشکیل دهنده مدل 118 شکل 6-4 بار عاملی مربوط به شاخص های متغییر مدیریت دانش 118 شکل 7-4 بار عاملی مربوط به شاخص های متغییر رهبری تحول آفرین 119 شکل 8-4 بار عاملی مربوط به شاخص های متغییر رهبری تبادلی 119 شکل 9-4 مدل مفهومی بر اساس مدل سازی معادلات ساختاری 120 شکل 10-4 مقدار آماره t مربوط به متغییرهای مکنون مدل 121 شکل 11-4 بار عاملی و ضرایب مسیر مدل نهایی مبتنی بر معادلات ساختاری 123 شکل 1-5 مدل مفهومی اولیه تحقیق 130 شکل 2-5 مدل مفهومی نهایی تحقیق 131