ارزیابی عملکرد مدیریت عرضه و تقاضا با روش تحلیل پوششی داده ها

هدف از این پژوهش ارزیابی عملکرد مدیریت عرضه و تقاضا با روش تحلیل پوششی داده ها بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد

چکیده
صاحب‌نظران و محققین معتقدند که ارزیابی عملکرد موضوع اصلی در تمامی تجزیه و تحلیل‌های سازمانی محسوب می‌شود و تصور سازمانی که شامل ارزیابی و اندازه‌گیری عملکرد نباشد، عملاً غیرممکن به نظر می‌رسد. امروزه مدیریت خرید و عرضه در عملکرد عملیاتی و مالی به طور فزاینده‌ای مهم است. فشارهای رقابتی روزافزون در سرتاسر جهان، شرکت‌ها را وادار می‌سازد تا به دنبال خریدهای مطمئن و کم هزینه باشند. از آنجا كه تهيه و تدوين شاخص‌های مناسب جهت سنجش عملكرد در شيوه ارزيابي و در نيل به اهداف نقش بسزايي دارد، مدل تحليل پوششي داده‌ها به عنوان يكي از شناخته‌شده‌ترین روش‌های اندازه‌گیری كارايي و ارزيابي عملکرد سازمان‌ها می‌تواند مثمر ثمر باشد.

در این راستا پژوهش حاضر باهدف ارزیابی عملکرد مدیریت عرضه و خرید، با استفاده از رویکرد DEA و به صورت مطالعه موردی در نمایندگی‌های سایپا صورت پذیرفته است. در این رابطه مطالعه ادبیات تحقیق در باب ارزیابی عملکرد، عرضه و خرید و مدیریت آن و همچنین تصمیم‌گیری‌های چندشاخصه، منجر به شناسایی و انتخاب تکنیک تحلیل پوششی داده‌ها شده و در این راستا، مدل (سارانگا و موسر، 2010)، و شاخص‌های مرتبط با آن مشخص گردیده است و در جهت جمع‌آوری داده‌های لازم برای سنجش متغیرها از داده‌های واقعی، چک‌لیست‌ها و مصاحبه با کارشناسان مرتبط استفاده‌شده است. در این پژوهش 14 نمایندگی به عنوان نمونه آماری انتخاب گردیده و با دو متغیر ورودی(تعداد خریداران استراتژیک و تعداد تأمین‌کنندگان)و دو متغیر خروجی(درآمد ناخالص و سود ناخالص) کارایی مدیریت عرضه و خرید در هر کدام از آن‌ها نسبت به یکدیگر مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهند که نمایندگی‌های انزلی و آستانه با توجه به میزان ورودی و خروجی‌های تعیین‌شده در مدل، بالاترین سطح عملکرد را داشته‌اند و در نقطه مقابل نمایندگی‌های رشت و سیاهکل پایین‌ترین جایگاه را به خود اختصاص داده‌اند.

کلید واژه‌ها : ارزیابی عملکرد، مدیریت عرضه، مدیریت خرید، تحلیل پوششی داده ها

بیان مسئله
با توجه به شدت رقابت کنونی، شرکت‌ها مجبور به پاسخگویی سریع و دقیق به نیازهای مشتریان هستند تا از این طریق با جلب رضایت آن‌ها، موفقیت‌های خود را در بازارهایشان حفظ و بهبود بخشند. در این شرایط نقش تامین کنندگان و مباحث مرتبط با آن‌ها در مدیریت زنجیره تامین کنندگان از اهمیت فراوانی برخوردار گشته است. امروزه مدیریت خرید و عرضه در عملکرد عملیاتی و مالی به طور فزاینده‌ای مهم است. فشارهای رقابتی روزافزون در سرتاسر جهان، شرکت‌ها را وادار می‌سازد تا به دنبال خریدهای مطمئن و کم هزینه است و جهت نجات از رکود اقتصادی از طریق برتری عملیاتی، هزینه‌ها را کاهش دهند. امروزه یکی از بخش‌های اصلی هزینه‌ها صرف خرید می‌شود که به طور میانگین 40 تا 70% از ظرفیت فروش شرکت را نشان می‌دهد و از این رو حوزه بزرگی برای ایجاد مزیت‌های رقابتی، ارائه می‌دهد. بنابراین نقش امروزی مدیریت خرید و عرضه از یک فعالیت دفتری صرف به یک قابلیت با توانایی ساخت، توسعه و مدیریت پایگاه عرضه هم راستا با اهداف شرکت تبدیل شده است. به منظور توسعه این قابلیت‌ها، سازمان‌ها بهترین شیوه‌ها را در استخدام و تربیت نیروی کار را در مورد مدیریت عرضه و خرید را دنبال می‌کنند (سارانگا و موسر، 197:2010).

در سال‌های اخیر، بسیاری از شرکت‌ها، با هدف کاهش هزینه‌ها به دنبال یافتن منابع مواد خام و سایر تدارکات در سراسر جهان هستند، کانال‌های توزیع و انتخاب و ارزیابی عملکرد تامین کنندگان مناسب در بین این کانال‌ها با توجه به محیط رقابتی امروزه بازارها، به ویژه در بازارهای صنعتی باعث شده تا زنجیره تامین کالاهای صنعتی و انتخاب تامین کنندگان مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد. در نتیجه نقش مدیریت عرضه و خرید به طور قابل‌ملاحظه‌ای گسترش‌یافته و تأثیر آن بر عملکرد شرکت‌ها توجه قابل‌ملاحظه‌ای از مدیران ارشد و مطالعات دانشگاهی را به خود اختصاص داده است (ایلرام و همکاران، 2002).
از آنجا كه تهيه و تدوين شاخص‌های مناسب جهت سنجش عملكرد و استفاده از الگوي مناسب در شيوه ارزيابي و در نيل به اهداف نقش بسزايي دارد، مدل تحليل پوششي داده‌ها به عنوان يكي از شناخته‌شده‌ترین روش‌های اندازه‌گیری كارايي و ارزيابي عملکرد سازمان‌ها می‌تواند مثمر ثمر باشد و نقصان روش‌های ارزيابي عملكرد فعلي را مرتفع كند مدل تحليل پوششي داده‌ها می‌تواند تصوير جامعي از عملكرد سازمان‌ها ارائه كند.

فهرست مطالب
چکیده 1
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1 مقدمه 3
1-2بیان مسئله 4
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق 5
1-4 هدف تحقیق 5
1-5 فرضیه تحقیق 6
1-6 سؤال تحقیق 6
1-7 چارچوب نظری تحقیق 6
1-7-1 تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها 7
1-7-1-1 محرک‌های عملکرد مدیریت عرضه و خرید 7
1-7-1-2 خروجی عملکرد شرکت 7
1-8 روش گردآوری اطلاعات 7
1-9 قلمرو تحقیق 7
1-9-1 قلمرو موضوعی 7
1-9-2 قلمرو مکانی 7
1-9-3 قلمرو زمانی 7
1-10 جامعه آماری 8
1-11 نمونه آماری 8
1-12 تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی 8
1-12-1ارزیابی عملکرد 8
1-12-2 واحدهای تصمیم‌گیری 8
1-12-3 تحلیل پوششی داده 8
1-12-4 نهاده‌ها 8
1-12-5 ستانده‌ها 9
1-12-6 بازده به مقیاس 9
1-13 فرآیند اجرای تحقیق 9
1-14 جمع‌بندی 10

فصل دوم: ارزیابی عملکرد
2-1 ارزیابی عملکرد 13
2-1-1 مقدمه 13
2-1-2 تاریخچه ارزیابی عملکرد 13
2-1-3 تعریف ارزیابی عملکرد 14
2-1-4 اهمیت و ضرورت ارزیابی عملکرد 15
2-1-5 فرآیند ارزیابی عملکرد 16
2-1-6 انواع مدل‌های ارزیابی عملکرد 18
2-1-6-1 مدل اسكور 18
2-1-6-2 مدل تعالي عملكرد سازماني اروپا 18
2-1-6-3 مدل کارت امتیازی متوازن 19
2-1-6-4 مدل ارزیابی عملکرد 360 درجه 19
2-1-6-5 مدل برتری سازمانی 20
2-1-6-6 مدل تحلیل پوششی داده‌ها 20
2-1-7 ویژگی‌های یک مدل مناسب برای ارزیابی 20
2-2 مقدمه 22
2-2-1 مدیریت خرید 23
2-2-1-1چه کالایی باید خرید شود؟ 24
2-2-1-2چقدر باید خرید کرد؟ 24
2-2-1-3 چه موقع باید خرید نمود؟ 25
2-2-1-4 از کجا باید خرید شود؟ 25
2-2-1-5 با چه نرخی باید خرید کرد؟ 25
2-2-2 مدیریت(زنجیره) عرضه(تأمین) 26
2-2-3 مدیریت عرضه و خرید 27
2-2-4 اهمیت عملکرد مدیریت عرضه و خرید 28
2-2-5 تأثیر مدیریت عملکرد مدیریت عرضه و خرید در عملکرد مالی شرکت‌ها 29
2-2-5-1 تعداد مدیران و خریداران استراتژیک 30
2-2-5-2 تعداد تأمین‌کنندگان 30
2-2-6 تأثیر محرک‌های عملکرد مدیریت عرضه و خرید در نتایج مدیریت عملکرد عرضه و خرید 30
2-2-6-1 صرفه‌جویی در هزینه‌ها 30
2-2-6-2 همکاری‌های عملکردی 31
2-2-6-3 مدیریت عملکرد تأمین‌کننده 31
2-2-7 تبدیل نتایج عملکرد مدیریت عرضه و خرید به عملکرد مالی شرکت 31
2-2-8 روش‌های مختلف انتخاب رویکرد ارزیابی مدیریت عرضه و خرید 32
2-2-8-1مدل‌های تصمیم‌گیری در زمینه شناسایی و صلاحیت تأمین‌کنندگان مناسب (انتخاب اولیه) 32
2-2-8-2 مدل‌های تصمیم‌گیری در مرحله انتخاب نهایی 33
2-3 مقدمه 43
2-3-1 تحلیل پوششی داده‌ها 43
2-3-2 تاریخچه مدل تحلیل پوششی داده‌ها 44
2-3-3 ماهیت ورودی و خروجی در مدل‌های تحلیل پوششی داده‌ها 44
2-3-4 راهکارهای بهبود واحدهای ناکارا در مدل‌های تحلیل پوششی داده‌ها 45
2-3-4-1 ماهیت ورودی محور 45
2-3-4-2 ماهیت خروجی محور 45
2-3-5 ویژگی‌ها و قابلیت‌های مدل تحلیل پوشششی داده‌ها 46
2-3-6 مدل‌های پایه‌ای تحلیل پوششی داده‌ها 46
2-3-6-1 مدل نسبت CCR 47
2-3-6-2 مدل مضربی CCR ورودی محور 47
2-3-6-3 مدل پوششی CCR ورودی محور 48
2-3-6-4 مدل مضربی CCR خروجی محور 48
2-3-6-5 مدلBCC 1 48
2-3-6-6 مدل جمعی 49
2-3-7 نقاط قوت و مزاياي تحلیل پوششی داده‌ها 50
2-4 پیشینه تحقیق 53

فصل سوم: روش تحقیق
3-1 مقدمه 56
3-2 روش تحقیق 56
3-3 جامعه آماری 56
3-4 نمونه آماری 57
3-4-1 روش نمونه‌گیری 57
3-5 فرآیند اجرایی پژوهش 58
3-6 چارچوب نظری تحقیق 59
3-6-1 عملیاتی کردن متغیرهای تحقیق 60
3-6-1-1 محرک‌های عملکرد مدیریت عرضه و خرید 60
3-6-1-2 خروجی عملکرد مالی شرکت 60
3-7 روش‌های گردآوری اطلاعات 60
3-8 تکنیک‌های آماری مورد استفاده 60
3-8-1 تحلیل پوششی داده‌ها 60
3-8-2 نرم افزار LINGO 62
3-8-3 روش اندرسون- پترسون1(AP) 62
3-9 جمع بندی 63

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه 65
4-2 کارآیی حاصل از حل مدل 65
4-3 تجزیه و تحلیل نتایج کارآیی 67
4-3-1 کل نمایندگی‌های رشت 68
4-3-2 نمایندگی بندر انزلی 70
4-4 نتایج روش اندرسون- پترسون 74
4-5 جمع بندی 74

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1 مقدمه 76
5-2 بررسی نتایج تحقیق و پیشنهادات 76
5-3 پیشنهاداتی برای محققان آینده 78
5-4 محدودیت‌های پژوهش 79

فهرست منابع و مأخذ

فهرست جداول
جدول2-1 تمایز دیدگاه‌های سنتی و نوین در ارزیابی 14
جدول 2- 2 مقایسه تطبیقی مدل‌های مختلف تحلیل پوششی داده‌ها 49
جدول 4-1 میزان کارآیی حاصل از حل مدل CCR خروجی محور 66
جدول 4-2 تجزیه و تحلیل میزان کارایی و مقایسه با واحد مرجع مجازی 72
 

فهرست نمودارها
نمودار 1-1 فرآیند اجرای تحقیق 9
نمودار 4-1 نمودار کارایی 67

فهرست اشکال
شکل شماره 1-1: چارچوب نظری تحقیق 6
شکل 2-1 فرآیند ارزیابی عملکرد 17
شکل 2-2 مدیریت خرید 26
شکل 2-3 ماهیت ورودی و خروجی در DEA 45
شکل شماره 3-1 چارچوب نظری تحقیق 59
نمودار 4-1 نمودار کارایی 67