ویژگی و مشخصات احزاب سیاسی ایران قبل از انقلاب نسبت به بعد از انقلاب

علوم سیاسی
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی با عنوان ویژگی و مشخصات احزاب سیاسی ایران قبل از انقلاب نسبت به بعد از انقلاب

طرح مساله : مبحث احزاب با رقابت معنی و مفهوم پیدا می کند. بدین معنی که در بحث از احزاب سیاسی باید رقابت سیاسی را نیز جزء ضروریات آن بدانیم. در واقع احزاب سیاسی را به عنوان مهمترین نهاد سازمان دهنده رقابتها در جامعه می دانند. ویژگیها و شرایط اجتماعی و فرهنگی احزاب تعیین کننده نوع تعاملات آنها در داخل نظام سیاسی با سایر احزاب و نیز با خود نظام سیاسی است. یعنی هر چه جامعه ای به شاخصهای توسعه همه جانبه نزدیکترباشد شرایط برای رقابت سیاسی سالم ودر چارچوب نظام سیاسی فراهم است و دور بودن از این شاخصها با رقابتهای خشن ناسالم و برون سیستمی احزاب همراه است. ش در این مبحث که باید آن را به صورت روندی در حرکت احزاب به سمت نهادینگی ترسیم نموده ایم. از رقابت بین احزاب سیاسی دوره دوم تخرب و با اشاره ای به دوره سوم یعنی بین سالهای 1320 تا 1332 و نیز بین سالهای 1339 تا 1342 و احزاب بعد از انقلاب اسلامی بحث خواهد شد و شرایط و ویژگیهای هر دوره به لحاظ اجتماعی و اقتصادی مورد بررسی قرار می گیرند تا نشان داده شوند که این شرایط باعث بوجود آمدن نوع رقابت شکل گرفته را در چارچوب یا خارج از نظام سیاسی بوده اند. بحث از احزاب و شکل گیری آن به دوره مشروطه بر می گردد. اما فعالیتهای حزبی دهه بیست و آغاز دهه سی با رشد چشمگیر احزاب و دستجات سیاسی همراه بوده که دارای گرایشهای متفاوت و گوناگون ایدئولوژیک و فکری بودند. اما شرایط و لوازم اجتماعی و فرهنگی برای گسترش فعالیت احزاب به هم طبقات جامع فراهم نبود. بنابراین احزاب تنها در طبقات متوسط شهری نفوذ داشتند و از مشارکت سیاسی آنها بهره مند بودند در حالی که طبقات دیگر از طرف افراد و گروههای سنتی بیسج می شدند. اما در آغاز انقلاب اسلامی و به ویژه بعد از دوم خرداد 76 زمینه رشد احزاب و گروههای سیاسی به تعداد زیاد و دارای تنوع فکری فراهم شد و احزاب به طرف نهادمندی سیاسی حرکت نموده اند. و این امر با وجود دولت مقتدر تحقق می یابد. با این حال سیر حرکتی احزاب همواره سیر مستقیم نبوده بلکه حرکت سینوسی را در مسیر تخرب در ایران می بینیم. اما به طورکلی با ذکر شاخصها و ویژگیهای هر دوره می توان پی برد که منازعات نرم و مسالمت آمیز حرکت نموده است. برای این امر یعنی تحقق رقابت درون سیستمی وجود شاخصهایی مانند تکثر که هم شامل تعدد و هم تنوع می شود الزامیست و هم باید آزادی رقابت سیاسی و اسباب و لوازم آن فراهم شود و هم مسیر حرکت احزاب به طرف نهادمندی باشد این امور با وجود فرهنگی مشارکی و در سایه اقتدار حکومتی تحقق می یابد. کلمات کلیدی: حزبگرایی حزب درایران رقابت سیاسی احزاب سیاسی تاریخ معاصر ایران انقلاب اسلامی ایران نسبت رقابت با نظام سیاسی هدف تحقیق هدف از تحقیق حاضر بررسی روند تخب در ایران و سیر تکاملی آن و نوع منازعاتی که در روند تخرب رخ میدهد می باشد. این مبحث با مطالعه تطبیقی میخواهد با بررسی شرایط و ویژگیهای هر دو دوره مقایسه نشان دهد شاخصهای لازم را که اندیشمندان از آنها به عنوان ابزارهای گذر به سمت توسعه سیاسی یاد میکنند چگونه تحقق می یابد. بررسی تطبیقی احزاب سیاسی ایران در دوره دوم (1320 تا 1332) و سوم تخرب (1339 تا 1342) که از آنها بعنوان احزاب قبل از انقلاب یاد میشود و غالب تمرکز کتاب هم در دوره دوم تخرب و مقایسه آن با احزاب بعد از انقلاب اسلامی خواهد بود. که هدف از این بررسیها بدست آوردن ویژگیهای هر دو دوره و دست یافتن به نقاط اشتراک و افتراق دوره های مورد بحث می باشد تا به یک تحلیلی از دوره های مذکور بتوانیم درست پیدا کنیم . اهمیت تحقیق بحث از احزاب سیاسی در ایران همواره با مشکلاتی همراه است اول اینکه احزاب دارای تداوم در حیات سیاسی خود در طول تاریخ حزبگرایی سیاسی نبوده ا ند. بدین معنی که برای احزاب سیاسی در ایران دوره هایی از فعالیت و رکود در نظر می گیرند. که در طی این دوره ها بنا به شرایط بیرونی (داخلی و خارجی) محیط لازم برای فعالیت آنها پیش آمده است و احزاب سیاسی نتوانسته اند در صحنه رقابتهای سیاسی حضور یابند. اما تداوم در این دوره ها کمتر بوده است. مساله دوم این است که تعاریف اندیشمندان اطلاق کاملی با احزاب بوجود آمده در ایران نمی کند یعنی احزاب ایران یا شرایط و لوازم حزبی را نداشته اند و یا مباحث حزب، جناح، گروه، جریان و .... با اغماض حزب نامیده شده اند. بنابراین ضروری است که مرزهای دقیق بین مفاهیم مشخص شود و حوزه تحلیل آن مشخص گردد. اهمیت مطالعه تطبیقی احزاب در ایران می تواند با بر شمردن ویژگیها و برجستگیهای هر دوره و بیان تفاوتهای ان الگوهای مناسب فعالیت حزبی و شرایط و لوازم آن را مشخص نماید. در این تحقیق سعی بر این است که با بر شمردن ویژگیهای هر دوره و مقایسه آنها با یکدیگر نقاط مشترک و زمینه های مشترک فعالیت احزاب سیاسی برای تدام مخرب در ایران بدست می آید. از این جهت مطالعه مقایسه ای میتواند سودمند باشد. فهرست مطالب طرح مساله 1 هدف تحقیق 3 اهمیت تحقیق 3 سوال تحقیق 4 فرضیه تحقیق 4 تعریف متغیرها و مفاهیم 5 حزب 5 رقابت و منازعه سیاسی 5 روش تحقیق 6 مشکلات تحقیق 6 سازماندهی تحقیق 6 تعریف مفاهیم 7 حزب 7 در كل چهار رویكرد عملی در تعریف حزب وجود دارد. 8 معنی و مفهوم حزب 11 حزب در مفهوم غربی آن 12 بررسی دیدگاههای مختلف در مطالعه احزاب سیاسی 15 دیدگاههای مختلف در مورد نقش احزاب 19 كاركرد احزاب در نظامهای سیاسی مختلف 28 معنی رقابت 31 تعاریف رقابت 31 منازعه و رقابت در عرصه علم سیاست 34 گسترده منازعه و رقابت 36 صورتهای مختلف رقابت سیاسی 37 تكثر سیاسی 41 اقتدار 44 نهادمندی 45 فرهنگ رقابت 46 نسبت رقابت با نظام سیاسی 46 در كل 3 الگوی رقابت عبارتند از 47 تعریف سیستم سیاسی 48 انواع سیستمهای سیاسی 49 سیستمهای حزبی 53 مقدمه: 55 مبانی شكل گیری احزاب: 56 سیر تاریخی حزب درایران : 60 بررسی وتطبیق شكلگیری احزاب بر اساس الگوی روكان: 65 تاریخ معاصر ایران: 67 تحولات عصر جدیدوظهور احزاب: 67 سیاست وحكومت در زمان قاجار وعصر مشروطه: 69 تحولات اجتماعی ایران در دوره قاجاریه و رضاخان: 70 اصلاحات رضاخان (زمینه شکل گیری احزاب متعدد بعد از وی) 77 پیدایش احزاب سیاسی و چالش های آنها 81 «مشروطه خواه و مستبد» 82 اقتصاد ایران در دوره محمد رضا پهلوی 92 اقتصاد دوره محمد رضا 94 ؟؟؟؟ اقتصاد ایران بعد از انقلاب 98 اقتصاد اسلامی 100 تعدد منابع قدرت 103 گروههای متعدد رقیب 104 تعدد منابع قدرت بعد از انقلاب 106 گروههای متعدد رقیب انقلاب اسلامی 108 تکثر سیاسی 109 بررسی فعالیت اجزاب سیاسی در سالهای 1320-1332 109 حزب توده ایران : 114 احزاب تشکیل دهنده جبهه ملی 117 - حزب ملت ایران 119 شکست جبهه ملی 121 ایجاد احزاب دولتی 124 تنوع احزاب سیاسی ( بین سالهای 1320 تا 1332) 124 آزادی رقابت حزبی .. 167 با فروپاشی حكومت استبدادی رضا خان زمینه برای فعالیتهایاحزاب 168 كه در قانون اساسی مشروطه تصریح شده بوده فراهم شد. 168 رقابتهای سیاسی بعنوان شاخصی برای آزادی .. 168 ولی قوام با استفاده عنوان نخست وزیری سعی داشت تا با استفاده 170 نهادمندی 185 نهادینه كردن بازیگران 188 چرایی استفاده از حزب در رقابت سیاسی 189 نهادینه كردن ضوابط 191 نهادینه كردن حوزه‌ها 192 آسیب شناسی احزاب سیاسی 193 3- ضعف دانش سیاسی و حاكمیت اندیشه تقدیر گرایی 196 4- هزینه بر بودن فعالیتهای حزبی 197 خشونتهای سیاسی و موانع نهادمندی 198 مظاهر خشونت 200 خشونتهای قبل از انقلاب (1320- 1332) 201 انواع خشونتهای بعد از انقلاب 204 احزاب و نهادمندی 206 احزاب و نهادمندی بعد از انقلاب 210 مطبوعات بعنوان شاخصی برای نهادمندی 214 انتخابات شاخصی برای نهادمندی 215 نتیجه گیری 219