برنامه ریزی گردشگری با رویکرد توسعه پایدار

جغرافیا و برنامه ریزی شهری
دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی برنامه ریزی گردشگری با تاکید بر توسعه پایدار (شهرستان شوش) چکیده صنعت گردشگری از دیر باز مورد توجه بشر قرار گرفته و امروز یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است. این صنعت از طریق ترکیب همزمان منابع داخلی و خارجی، منافع اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و فرهنگی زیادی را برای فضاهای جغرافیایی به همراه دارد. امروزه نهادهای متولی صنعت گردشگری در سراسر دنیا، به امور گردشگری در طبیعت ودر ورای آن به لزوم حفظ محیط زیست بیش از هر زمان دیگر اذعان دارند. شهرستان شوش با دارا بودن توان های توریستی می تواندشرایط مناسب تری جذب گردشگران داخلی وخارجی داشته باشد. شناخت ومعرفی جاذبه های گردشگری شهرستان شوش وپی بردن به امکانات وتنگناها به منظورآینده نگری و برنامه ریزی مناسب از اهداف این پژوهش می باشد. روش تحقیق، تركیبی از روش های اسنادی و كتابخانه‌ای ، توصیفی، تحلیلی، علی و مطالعات میدانی است. جامعه آماری، مكان های جاذب توریستی شهرستان شوش بوده و روش نمونه برداری به شیوه تصادفی است كه برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز از پرسشنامه استفاده شده است همچنین در این تحقیق با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی به تعیین عامل های مهم در توسعه گردشگری شهرستان شوش پرداخته ایم:.و در تحلیل داده‌ها از نرم افزار SPSS و EXCEL و ARCGIS استفاده شده است. یافته‌های حاصل از این پژوهش بیانگر آن است كه تدوین راهبردهای توسعه گردشگری و برنامه‌ریزی و جاذبه های شهرستان شوش نیازمند آگاهی، از قابلیت‌های تاریخی، طبیعی و زیست محیطی این شهر است. تا به این وسیله زمینه‌های جذب بیشتر گردشگران داخلی و خارجی را فراهم نمود. این شهر علی‌رغم برخورداری از ظرفیت‌های گردشگری، به علت کمبود امکانات و خدمات زیر بنایی و رفاهی، ضعف تبلیغات، با مشكل مواجه است با این حال وجود زمینه‌های اشتغال زایی، درآمد ارزی و سرمایه‌گذاری زیر بنایی مهم‌ترین فرصت‌ها و وجود آثار تاریخی، و برخورداری از جذابیت‌های طبیعی به عنوان نقاط قوت و جاذب در کنار امکان توسعه و اصلاح نهادهای مدیریتی، تقویت تبلیغات، تعامل و هم فکری بین مسئولین، سازمان‌های مرتبط با گردشگری و مردم و توسعه توریسم از مهم‌ترین رهیافت ها به منظور توسعه گردشگری این شهرستان تلقی می‌گردند. واژگان كلیدی: توریسم اکوتوریسم جاذبه ها شهرستان شوش مقدمه توسعه پایدار گردشگری به عنوان یکی از مهمترین راهبردها در برنامه ریزی توسعه است. توسعه پایدار شرط اساسی تأمین زندگی امن و پایدار است که به منظور به حداقل رساندن اتلاف منابع، تخریب محیط، و بی ثباتی اجتماعی تلاش می کند این مفهوم بهدنبال حل مشکلات اساسی در خصوص عدالت، نیازهای اقتصادی جمعیت زاغه نشین و محدودیت های اجتماعی و تکنولوژی توان محیطی در رفع نیازهای نسل کنونی و آینده میباشد. توسعه پایدار، توسعهای است که نیازهای نسل کنونی را بدون به مخاطره انداختن توانایی های نسل های آینده در بر طرف کردن نیازهای شان تأمین کند. توسعه پایدار گردشگری نیازمند صبر، تلاش وتعهد دراز مدت است. صنعت گردشگری به ویژه اکوتوریسم فعالیتی است که امروزه مورد توجه بسیاری از دولت ها قرار گرفته است و در حال حاضر یکی از پر درآمدترین بخش های اقتصاد جهانی است. همچنین در سطح ملی، اقتصاددانان آنرا سومین پدیده اقتصادی پویا و رو به رشد پس از صنعت نفت و خودروسازی می دانند که به عنوان نیاز اساسی کشور مطرح می شود. از این روبررسی جوانب توسعه پایدار این صنعت در مناطق مختلف کشور ضرورت دارد. توسعه پایدار گردشگری، یک جابجایی از رویکردهای سنتی اقتصاد نئوکلاسیک در زمینه توسعه گردشگری، به یک رویکرد کلی نگرتر را نشان می دهد که در آن نه تنها نیازهای بازار مورد توجه است، بلکه نیازهای جامعه و محیط زیست طبیعی نیز مورد توجه و تاکید قرار میگیرد. فهرست مطالب فصل اول : كلیات تحقیق 1-1- تبیین مسأله پژوهشی و اهمیت آن 1 1-2- ضرورت و اهمیت تحقیق 3 1-3- پیشینة تحقیق 4 1-4- اهداف تحقیق 4 1-5- فرضیه‌ها وسوال 5 1- 6- واژگان كلیدی 5 1-7- روش تحقیق و مراحل آن 6 1- 7-1- روش گرد آوری اطلاعات 6 1- 7- 2- جامعه آماری 6 1- 7-3- روش نمونه برداری 6 1- 7-4- ابزار تجزیه وتحلیل 6 1- 7-5- نمونه گیری 6 1- 7-5-1- حجم نمونه 6 1- 8- كاربرد نتایج تحقیق 7 1- 9- محدودیت‌های تحقیق 7 فصل دوم : اصول و مبانی گردشگری 2-1- واژه شناسی توریسم 9 2-2- مفهوم توریسم 10 2-3-تعریف جهانگردی 10 2-4- مهم ترین دیدگاه‌های ارائه شده درزمینه گردشگری 11 2-4-1- جهانی شدن 11 2-4-2- فرهنگ پذیری 12 2-4-3- نوسازی 12 2-4-4- سلسله مراتب نیازها وتوریسم 12 2-4-5- انگیزش 13 2-4-6- نظریه عطایای الهی 13 2-4-7- نظریه هزینه نسبی 13 2-4-8- نظریه مزیت مطلق و دانش فنی 13 2-4-9- نظریه شرایط تقاضا 13 2-5- اصطلاحات گردشگری در متون علمی‌و سازمان جهانی گردشگری 17 2-6- انواع گردشگری 18 2-6-1-توریسم معمولی 18 2-6-2-توریسم بر مبنای طبیعت 19 2-6-3- توریسم ماجراجویانه 19 2-6-4-توریسم محصور 19 2- 6- 5- توریسم سلامتی 19 2- 6-6- توریسم مصرفی 19 2- 6-7- اكوتوریسم 20 2-6-8- جهانگردی بر مبنای هدف از مسافرت جهانگردان 20 2-6-9- جهانگردی برمبنای مبدأ جهانگردان 20 2-6-10- جهانگردی بر مبنای سطح درآمد جهانگردان 20 2-6-11- توریسم تفریحی 21 2-6-12-توریسم شهری 21 2-6-13- توریسم طبیعت گرا 22 2-7- اهداف گردشگران 23 2-8- شهر و توریسم 23 2-9- ویژگی‌های بارز صنعت توریسم 24 2-10- برنامه 24 2-10-1- پیشینه برنامه ریزی 24 2- 10- 2- تعریف برنامه ریزی 25 2- 10-3- سطوح برنامه ریزی توریسم 26 2-11- توریسم پایدار 27 2- 11-1- پیشینه مفهوم توسعه پایدار 27 2- 11-2- تعاریف توسعه پایدار 28 2- 11-3- ابعاد توسعه پایدار 29 2- 11-4- ارتباط گردشگری پایدارو توسعه پایدار 31 2- 11-5- اصول توریسم پایدار 31 2-11-5 -1 -مشارکت 31 2-11- 5-2-حضور ذینفع‌ها 32 2-11-5-3 - اشتغال برای افراد محلی 32 2-11-5-4- ارتباطات بازر گانی 32 2-11-5-5 - پایداری منابع 32 2-11-5-6 - هماهنگی در هدف‌ها 32 2-11-5-7 - همکاری 33 2-11-5-8 - ظرفیت پذیرش 33 2-11-5-9 - نظارت و ارزشیابی 33 2-11-5-10 -پاسخگویی 34 2-11-5-11- آموزش 34 2-11-5-12- حفظ هویت 34 2- 11- 6 - اصول اساسی توسعه پایدارگردشگری 34 2-12- نقش گردشگری در اقتصاد وایجاد اشتغال 36 2-13- پیامد‌های اجتماعی – فرهنگی توریسم 39 2-14- ملاحظات اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی – فرهنگی 41 2-15- آینده صنعت توریسم 45 2- 16- درآمد حاصل از صنعت گردشگری در مناطق مختلف جهان 48 فصل سوم : روش‌های برنامه ریزی گردشگری مقدمه 50 3- 1- ضرورت برنامه ریزی برای توسعه گردشگری 51 3- 2- برنامه ریزی توریسم 52 3- 3- رویکردهای برنامه ریزی توسعه گردشگری 55 3- 4- فرایند برنامه ریزی گردشگری 57 3- 4-1- تعیین اهداف 58 3- 4-2- تجزیه و تحلیل 60 3- 4-3- تدوین سیاست و برنامه 60 3- 4-4- تدوین رهنمود‌های سازمانی 61 3- 4-5- اجرا و نظارت 61 3- 4-6- تدوین سیاست توسعه توریسم 61 فصل چهارم : ویژگی‌های طبیعی و انسانی شهرستان شوش 4-1- ویژگی‌های جغرافیایی شهرستان شوش 64 4-1-1- موقعیت جغرافیایی شهرستان شوش 64 4-1-2- ناهمواری 65 4-1-3- آب وهوا 67 4-1-4- بارندگی 68 4-1-5- درجه حرارت 68 4-1-6- روز‌های یخبندان 69 4-1-7- تبخیر 69 4-1-8- رطوبت نسبی 70 4-1-9- زمین شناسی شهرستان شوش 70 4-1-10- خاک 70 4-1-11- پوشش گیاهی شهرستان شوش 71 4-1-12- منابع آب 73 4-2- ویژگی‌های انسانی شهرستان شوش 73 4-2-1- خصوصیات جمعیتی شهرستان شوش 73 4-2-2- ترکیب جنسی جمعیت 77 4-2-3- ترکیب سنی جمعیت 78 4-2-4- وضع فعالیت 78 4- 2-5- ا قتصاد شهرستان شوش 78 فصل پنجم: معرفی جاذبه‌های گردشگری شهرستان مقدمه 80 5- 1- جاذبه‌های طبیعی شهرستان 80 5- 1-1- آب وهوا 80 5- 1-2- رودخانه‌ها 81 5- 1-2-1- رودخانه کرخه 82 5- 1-2- 2- رودخانه دز 82 5 - 1-2-3- رودخانه شاوور 83 5- 1- 3 - مناطق حفاظت شده وپناهگاه‌های‌های حیات وحش 83 5- 1- 4- تالاب بامدژ 86 5- 2- جاذبه‌های تاریخی شهرستان 87 5- 2-1- پیشینه تاریخی شهر شوش 87 5- 2-2- قلعه شوش 88 5- 2-3- زیگورات چغازنبیل 88 5- 2-4- کاخ آپادانا 90 5- 2-5- آکروپل 90 5- 2-6- شهر صنعت گران (شهرپیشه وران ) 91 5- 2-7- شهرشاهی 91 5- 2-8- کاخ شائور( کاخ اردشیر) 92 5- 2-9- محوطه باستانی هفت تپه 92 5- 2-10- موزه‌ها 93 5- 3 - جاذبه‌های مذهبی 94 5- 3-1- آرامگاه دانیال نبی (ع) 94 5- 3-2- آیین تعزیه خوانی 96 5- 3-3- بقعه عبدالله بن علی ( دعبل خزاعی) 96 5- 4- جاذبه‌های دفاع مقدس 97 5- 4-1- یادمان شهدای فتح المبین 97 5- 4-2-منطقه فکه 97 5- 5- گردشگری روستایی، کشاورزی 97 5- 6- گردشگری عشایری 97 5- 7- امکانات اقامتی 100 فصل ششم :‌ بررسی و تحلیل داده‌ها مقدمه 103 6-1- بررسی توصیفی متغیرهای تحقیق 104 6-1-1- جنس پاسخگویان 104 6-1-2- سن پاسخ گویان 105 6-1-3- میزان تحصیلات پاسخگویان 106 6-1-4- سطح درآمد پاسخگویان 107 6-1-5- محل اقامت گردشگران 108 6-1-6- مدت اقامت در منطقه 109 6-1-7- هزینه سفر 110 6-1-8- هدف از بازدید منطقه 111 6-1-9- مهم ترین منابع اطلاع رسانی از جاذبه‌ها 112 6-1-10- مهم ترین مانع توسعه گردشگری در منطقه 113 6-1-11- امکانات خدماتی ورفاهی 114 6-1- 12- امکانات بهداشتی وزیربنایی 115 6-1- 13- نقش تبلیغات درتوسعه گردشگری 116 6-1- 14- نقش معرفی جاذبه ها درتوسعه گردشگری 117 6- 1-15- رضایت کلی گردشگران از سفر به شهرستان شوش 118 6- 2- بررسی رابطه توسعه گردشگری دربهبود وتوسعه شرایط اقتصادی و اجتماعی شهرستان شوش 119 6- 3-بررسی رابطه برنامه ریزی مناسب درزمینه گردشگری دربهبود شرایط اقتصادی واجتماعی 120 6- 4- روش تجزیه وتحلیل SWOT 121 6- 4-1-بررسی اثرات بهسازی و نوسازی با استفاده از ماتریس SWOT 122 6- 4-2- عوامل داخلی موثر برگردشگری در شهرستان شوش 123 6-4-3 -عوامل خارجی موثر بر گردشگری درشهرستان شوش 123 6-4-4-تحلیل نقاط قوت ،ضعف، فرصت وتهدید ها 126 فصل هفتم : نتیجه‌گیری، بررسی فرضیه‌ها و پیشنهادات 7-1- نتیجه‌گیری 132 7-2- بررسی فرضیه های تحقیق 133 7-2-1- فرضیه اول 134 7-2-2- فرضیه دوم 134 7-3- ارائه پیشنهادات 135 منابع ومأخذ 141 فهرست شكل ‌ها شکل2 -1 تعداد گردشگران ورودی به بازارهای گردشگری در سال 2009 49 شكل 4-1 موقعیت شهرستان شوش در استان و كشور 65 شكل 4-2 نقشه ناهمواری های شهرستان شوش 66 شكل 4-3 نقشه آب و هوای شهرستان شوش 67 شكل 4-4 نقشه وضعیت بارندگی شهرستان شوش 68 شكل 4-5 نقشه وضعیت دما شهرستان شوش 69 شكل 6-1 توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان براساس جنس 104 شکل 6-2: توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان براساس سن 105 شکل 6-3: توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر اساس میزان تحصیلات 106 شکل 6-4: توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر اساس میزان درآمد 107 شکل 6-5: توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس محل اقامت 108 شکل 6-6: توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس مدت اقامت 109 شکل 6-7: توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس هزینه سفر 110 شکل 6-8: توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس هدف بازدی 111 شکل 6-9:توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس مهم ترین منابع اطلاع رسانی از جاذبه‌ها 112 شکل 6-10: توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس مهم ترین مانع توسعه گردشگری در منطقه 113 شکل 6-11: وضعیت امکانات و خدمات رفاهی از نظر گردشگران 114 شکل 6-12: وضعیت امکانات بهداشتی و زیر بنایی از نظر گردشگران 115 شکل 6-13: نقش تبلیغات در جذب گردشگر 116 شکل 6-14: نقش معرفی جاذبه‌ها در توسعه گردشگری 117 شکل 6-15: رضایت کلی گردشگران از مکان‌های گردشگری شهرستان شوش 118 شکل شماره 6-16:امتیاز بندی فرصت‌ها،قوت‌ها،ضعف‌ها،تهدیدها 131 فهرست جدول ‌ها جدول 2-1 اصطلاحات گردشگری در متون علمی‌و سازمان جهانی گردشگری 18 جدول 2-2 ضریب فزاینده اشتغال(به مقدار تقریبی میلیون نفر) 39 جدول 2-3 پیش بینی ودرصد نرخ گردشگری بین سال‌های 1995 – 2020 به میلیون نفر را نشان می‌دهد 46 جدول 2-4 ده کشوری که بیشترین تعداد گردشگر را جذب نموده اند(تعداد گردشگربین المللی وارده برحسب میلیون نفر) 47 جدول 2-5 درآمد حاصل از صنعت گردشگری در مناطق مختلف جهان (برحسب میلیارد دلار آمریکا) 49 جدول 3 -1 سیستم گردشگری 54 جدول 4-1 جمعیت شهری شهرستان شوش 1385 74 جدول 4-2 جمعیت روستایی شهرستان شوش 1385 75 جدول 4-3 جمعیت شهرشوش را بر حسب جنس در طی سال‌های 1355 تا 1385 را نشان می‌دهد 76 جدول 4-4 جمعیت و خانوار شهرستان شوش بر حسب تقسیمات کشوری 1375 77 جدول 4-5 جمعیت فعال و غیرفعال در سال 1385 78 جدول 5-1 آمار بازدید کنندگان از برخی محوطه‌های تاریخی و موزه‌های شهرستان شوش 94 جدول 5-2 آمار بازدید کنندگان خارجی از آستان دانیال نبی(ع) رادرفروردین 88 نشان می‌دهد 95 جدول 5-3 درصد وچگونگی استفاده ازقابلیت‌های گردشگری استان توسط گروه‌های مختلف گردشگری را نشان می‌دهد 100 جدول 5-4 شاخص‌های جمعیت مقیم ورودی جهانگردان به هتل 101 جدول 5-5 مشخصات رستوران‌های شهرستان شوش 102 جدول 6-1 توزیع فراوانی ودرصد پاسخگویان براساس جنس 104 جدول 6-2 توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر اساس سن 105 جدول 6-3 توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر اساس میزان تحصیلات 106 جدول شماره 6-4 توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر اساس میزان درآمد 107 جدول شماره 6-5 توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس محل اقامت 108 جدول شماره 6-6 توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس مدت اقامت 109 جدول شماره 6-7: توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس هزینه سفر 110 جدول شماره 6-8: توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس هدف بازدید 111 جدول شماره 6-9 توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس مهم-ترین منابع اطلاع رسانی از جاذبه‌ها 112 جدول شماره 6-10توزیع فراوانی و درصد گردشگران بر اساس مهم-ترین مانع توسعه گردشگری در 113 جدول شماره6-11: وضعیت امکانات و خدمات رفاهی از نظر گردشگران 114 جدولشماره 6-12: وضعیت امکانات بهداشتی و زیر بنایی از نظر گردشگران 115 جدول شماره 6-13: نقش تبلیغات در جذب جذب گردشگر 116 جدول شماره6-14: نقش معرفی جاذبه‌ها در توسعه گردشگری 117 جدول شماره6-15 : رضایت کلی گردشگران از مکان‌های گردشگری شهرستان شوش 118 جدول شماره 6-16: فراوانی و درصد پاسخگویان 119 جدول شماره 6- 17 آزمون کای اسکوئر 120 جدول شماره 6-18-ضریب همبستگی و ضریب تعیین رگرسیون 121 جدول6-19-تحلیل واریانس رگرسیون(ANOVA) 121 جدول(6-20):نظام تجزیه و تحلیل SWOT 124 جدول( 6-21):نظام تجزیه و تحلیل SWOT 125 جدول شماره(6-22)ماتریسSWOT ( عوامل اصلی تأثیر گذار بر گردشگری شوش)بر اساس نظر کارشناسان 126 جدول شماره (6-23) رتبه بندی عوامل تأثیر گذار از نظر کارشناسان 128 جدول شماره (6-24) ماتریس SWOT امتیازبندی عوامل اصلی تأثیرگذار بر گردشگری شوش بر اساس نظر کارشناسان 130