بررسی تاثیر شبکه های اجتماعی در بحران هویت در جوانان ایرانی

روانشناسی،علوم تربیتی واجتماعی
دانلود مقاله کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی بررسی تاثیر شبکه های اجتماعی در بحران هویت در جوانان ایرانی چکیده فضای مجازیِ شبکه­های اجتماعی اینترنتی یکی از مهم­ترین ابزارها برای نمود یافتن اثرات جهانی‌شدن است. این فضای­ مجازی عرصه وسیعی از اطلاعات و نمود­های مختلف معنایی را ایجاد می­کند. افراد در مواجهه با این فضا و تکثر منابع در ساخت هویت، دچار تعلیق (به معنی معلق بودن و سردرگمی) می‏شوند. از بین رفتن زمان و مکان و نقش بیشتر فضا در دنیای مجازی تجلی آشکاری دارد. افراد در مواجهه با این فضای دوم، بنیان­های هویت خود را متزلزل می­بینند و دچار تردید و اضطراب می­شوند. اگرچه شبکه­های اجتماعی مجازی در فرایند ارتباطات می­توانند دارای تأثیرات مثبت و منفی باشند، پژوهش حاضر تنها بر جنبه‌های بحران­زای این فرایند تأکید کرده است و یکی از آثار فضای مجازی شبکه­های اجتماعی را در جوامع، به خصوص جوامع درحال گذار، ایجاد بحران هویت ملی و دینی می‏داند. یافته‌های پژوهش نشان می­دهد که براساس یک تقسیم­بندی نسلی، نسل سوم بیشترین کاربران فضای مجازی در ایران بوده و بیش از نسل­های دیگر در معرض آثار ناشی از شبکه‏های اجتماعی مجازی‌اند. فضای مجازی نوعی از بحران هویت را در میان طیف گسترده­ای از جوانان به‌وجود آورده و این بحران هویت در زمینه­های فردی ناهمگونی­های هویتی را سبب شده و به نحوی تعادل اجتماعی را متأثر کرده است. همچنین شبکه­های اجتماعی مجازی، باعث تغییرات اساسی در نهادهای هویت‌ساز شده­اند و عوامل معناساز هویتی را دستخوش تغییر نموده‌اند. کلمات کلیدی: هویت بحران هویت فضای مجازی شبکه های اجتماعی مجازی بیان مسئله جوامع مختلف تحت تاثیر تحولات بسیار عظیم علمی- تکنولوژیک به سمت جامعه اطلاعاتی یا جامعه شبکه­ای در حال حرکت­اند. جامعه شبکه­ای، جامعه­ای است که ساختار آن متاثر از فناوری است. در جامعه شبکه­ای، جوامع با چالش­هایی چون نابرابری اجتماعی، هویت­های جدید، تمایزپذیری و شالوده­شکنی نهادهایی نظیر دولت، و فرصت­هایی چون نقش اینترنت و شبکه­های اجتماعی در پژوهش، خلاقیت، تعامل و همزیستی جهانی، شکل­گیری هویت سیال و غیره رو به ­رو شده­اند. به نظر می­رسد به علت وجود این چالش­ها انسجام اجتماعی و هویتی در جامعه اطلاعاتی و به خصوص در کشورهای در حال توسعه مانند ایران متزلزل شده است. فرایند جهانی شدن با گسترش قلمرو روابط زندگی اجتماعی دنیای اجتماعی افراد را بسیار بزرگتر می­کند و احساس کنترل­ناپذیر شدن چنین دنیایی را در آنها به‌وجود می­آورد. شبکه­های اجتماعی مجازی به لحاظ عمومیت یافتن در میان کاربران و با گستره وسیع جغرافیایی در درون مرزهای ملی، تبدیل شدن به یک ارتباط خصوصی و شخصی و فارغ بودن از هر نوع کنترل از سوی مراجع قدرت، به‌وسیله­ای بی‌بدیل در عرصه ارتباطات تبدیل شده‌اند و زمینه­های تاثیرگذاری خارج از کنترل دولت­ها و نهادهای قدرت را در جوامع به‌وجود آورده‌اند. مفهوم بحران هویت ناشی از شرایط جدید فضای دو جهانی شده کنونی است. از مهم­ترین عوامل بروز بحران هویت در جوامع فعلی، گسترش صنعت ارتباطات و به‌ویژه فضای مجازی اینرنت و شبکه­های اجتماعی سایبری است. اینترنت و شبکه‌های اجتماعی که آزادترین محیطی است که بشر تا به امروز با آن مواجه بوده، منابع هویت­ساز سنتی و معمول در جوامع را تضعیف و کارکرد آنها را با دشواری رو به­رو کرده است. این بحران فقط به کشورهای جهان سوم و درحال توسعه محدود نبوده و نخواهد بود­؛ به‌طوری که در جهان امروز هیچ جامعه­ای نمی­تواند ادعا کند که از تأثیرات ناشی از این بحران در امان خواهد بود. هویت­های دینی و ملی در ایران امروز، هر یک به گونه­ای، با نوعی از بحران هویت مواجه‏اند. پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این سوال: نسبت میان فضای مجازی شبکه­های اجتماعی و بحران هویت اجتماعی چیست؟ همچنین بررس این مسئله است که هویت­های ملی و دینی در ایران امروز با چه نوع بحران هویتی مواجه هستند؟ تاثیر فضای مجازی شبکه­‌های اجتماعی بر هویت در مفهوم گسترده خود به‌رغم انکارناپذیر بودن آن، صرفاً در نوع، میزان و تأثیر مثبت یا منفی آن محل مناقشه نظری است و این‌که این تاثیر و تغییر هویت به چه نحو خواهد بود، هنوز پاسخ روشنی برای آن وجود ندارد. به نظر می­رسد دوران کنونی، دوران بلاتکلیفی در فرجام این فرایند است.­ با این وصف، امکان دارد وقوع چندگانگی و شکاف­های هویتی در درون جامعه ایران به نوعی از بحران هویت بینجامد. این مسئله در کشورهای دارای فناوری­های ضعیف ارتباطی کم قدرت­، وضعیتی متفاوت دارد و این کشورها با تأثیرپذیری بیشتر و تأثیرگذاری کمتر، بیشتر در معرض بحران هویت قرار دارند. فرضیه پژوهش حاضر نیز بر این اساس است که: شبکه­های اجتماعی از طریق جهانی‌سازی شبکه ارتباط و تعاملات ناشی از آن، موجب تغییر در نظام ارزشی، هنجاری و نگرش نسل سوم، و زمینه­ساز بحران هویت در سطوح مختلف شده است. در پژوهش حاضر، از نظریات حوزه بحران، بحران هویت با تکیه بر نظریات لوسین پای[4] و دیدگاه مانوئل کاستلز[5]­در مورد آثار گسترش فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی بر زندگی اجتماعی استفاده شده است. روش مطالعه در این نوشتار، بهره­گیری از استدلال­های نظری و نیز متکی بر برخی شواهد تجربی از سایر تحقیقات صورت گرفته می­باشد. فهرست مطالب چکیده کلمات کلیدی مقدمه بیان مساله تعریف مفاهیم شبکه‌های اجتماعی مجازی هویت بحران هویت فضای مجازی و هویت بحران هویت در فضای مجازی شبکه­های اجتماعی فضای مجازی و بحران هویت در ایران بحث و نتیجه­گیری منابع