مبانی نظری وقف در نظام آموزشی

فقه،الهیات،معارف
دانلود مبانی نظری و پیشینه تحقیق معارف مبانی نظری و پیشینه تحقیق وقف //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش) همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه توضیحات نظری کامل در مورد متغیر پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA) نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت doc بدون هیچ تگ و تبلیغات، قابلیت پرینت دارد //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// فرهنگ وقف در آموزش سنت حسنه ی وقف یکی از مصادیق بارز احسان وغیر خواهی است که انسان با بهره‏ گیری از تعالیم انبیا آن را از دیر باز بنیاد نهاده ‏و در صحنه‌ی حیات اجتماعی به ودیعت گذارده ا‏ست. روحیه‌ی تعاون اجتماعی و سبقت در خیرات در نهاد وقف عینیت می‌یابد وبه عمل واقف مهر ابدیت می‌زند. در وقف دو بعد خود دوستی و نو دوستی انسان به منصه‌ی ظهور می‌رسد. یکی از هنر‌های اسلام به منظور نفوذ بیشترکلامش در انسان، استفاده‏از خود دوستی (حب نفس) است که در آیات مختلف خطاب به انسان عنوان می‌کند که اگر خودت را دوست داری به انجام واجبات و کارهای نیک و ترک محرمات همت گمار. در وقف نیز از بعد خود دوستی انسان استفاده ‏کرده، عضویت در این نهاد را راهی می‌داند که در آن، نام انسان و مالکیت اموال و دارائی‌ها‌ی او تا ابد تضمین می‌شود و در مواردی که مد نظر دارد عایدات آن به مصرف می‌رسد (مسعودی ، 1387: 54). بعد دوم اجتماعی نهاد وقف که از زیبایی بیشتری برخوردار است، نو دوستی، خیر خواهی و مردم گرایی است. در این بعد، بهترین روابط انسانی حاکم می‌گردد و دیوارهای تنگ فرد پرستی و بی تفاوتی نسبت به زندگی دیگران فرو می‌ریزد. وقف زمینه ساز و بستر ساز تحقق اهداف دین و مقاصد شریعت است. اگر دین را برنامه‌ای برای ارتقای ابعاد انسانی آدمی و تأسیس جامعه‌ای مطوب بدانیم، وقف پاره‏ای از آن برنامه برای نیل به آن اهداف است. مروری بر موقوفات نشان می‌دهد که بخش معتنابهی از آن‌ها به مرکز علمی و آموزش هم چون دانشگاه‏ها، مدارس، مرکز تحقیقاتی و .... اختصاص دارد که ازرویکرد فرهنگی نهاد وقف حکایت می‌کند، در گذشته بسیاری از این مرکز از طریق موقوفات اداره ‏می‌شد و تعداد زیادی از اقشار کم در آمد جامعه که برخی از استعدادهای درخشانی هم برخوردار بودند و به علت نداشتن امکانات قادر به تحصیل نبودند به این مدارس و مرکز وارد می‌شدند و خیلی از بزرگان ما از میان همین طبقه‌ی شریف و محروم و در همین مرکز رشد کرده و مدارج بالای علمی را طی نمودند( همان ، 1387: 65). 2-9-2 وقف مکان‌های آموزشی یكی از انواع موقوفات، تأسیسات آموزشی و فرهنگی است كه با ایجاد و تأمین هزینه‌های آن‌ها كمك به ارتقاء سطح دانش و پیشرفت جامعه می كند. این گونه موقوفات در دوره قاجاریه عمدتا ًدر آموزش علوم دینیه و از اواخر این دوره و در دوره پهلوی علاوه بر آن در آموزش علوم جدید نیز متجلی شده است. آموزش در دوره قاجاریه تا تأسیس مدرسه دارالفنون زیر تأثیر جو مذهبی حاكم عمدتا ًمحدود به علوم دینیه بود. توجه به علوم عقلی پس از تأسیس این مدرسه و اعزام دانشجو به اروپا و ارتباطات و تعاملات بیشتر با غرب در سطح مدارس به سبك جدید مطرح شد. بر این اساس در بخش اعظم دوره قاجاریه چنانچه افرادی خواستار تحصیل در علوم عقلی و جدید چون حساب، هندسه، جغرافیا، شیمی و غیره بودند به سختی می توانستند كتابهای مربوطه را در ایران تهیه كنند (همان،ص3) و باید برای ادامه تحصیل به اروپا می رفتند. هر چند دانش آموزان اعزامی به اروپا به علت ضعف ساختاری آموزش خود نمی توانستند موفقیت چندانی در مجامع آكادمی اروپا به دست آوردند و بعضی از آن‌ها به صورت تجربی آموزش می دیدند (هاشمیان، 1379) و احداث مدرسه دارالفنون، مجتمع الصنایع الماسیه و مجتمع الصنایع‌ها و نیز مدارس خارجی نتوانست تغییر چندانی در كاهش آموزش از سطح مكتبخانه‌ها و مدارس علمیه به سوی آموزش در سطوح دیگر ایجاد كند. البته جز عامل مذهب، عوامل دیگری چون كم توجهی مردم به مشاغل تولیدی و فنی و غلبه اقتصاد تجاری می تواند در این مهم مؤثر بوده باشد. اما این روند ازسال1316 ق به بعد تغییر و در دوره پهلوی تداوم یافت(همان، 1379 ). 2-9-3 تأثیرات وقف بر برنامه آموزشی وقف نامه‌ها علاوه بر بیان شیوه مصرف درآمد موقوفه‌ها نکات مهمی از کاربرد و نظام اداره و برنامه آموزشی مدارس را نیز به دست می دهد که به شناسایی مراکز آموزشی و چگونگی عملکرد آن‌ها کمک می کند. پس می توان وقف نامه‌ها را اساسنامه ای دانست که با قرار دادن شروطی، به تشویق دانشجویان مستعد وتنبیه دانشجویان سبکسر بر می‌آید( ریاحی،1391: 119). 2-9-4 تعیین محتوای درسی در وقف نامه ها نكته جالب توجه در این وقف نامه‌ها آن است كه صرف نظر از موارد یاد شده، بانیان مدارس در مورد محتوای دروس نیز نظر داده‌اند. به عنوان نمونه در وقف نامه مدرسه مریم بیگم آمده است: «... و باید كتاب‌های علوم و همیه یعنی علوم شكوك و شبهات كه به علوم عقلیه و حكمت مشهور و معروف است ، مثل شفا، اشارات، حكمت العین، شرح هدایت و امثال ذلك به شبهه دخول در مقدمات علوم دینی نخوانند )سپنتا،1346: 245(. 2-9-5 تعیین مدت زمان تحصیل در وقف نامه ها در مورد اکثر مدارس گفته می شود كه هیچگونه قید زمانی برای اتمام تحصیل وجود نداشته است، اما با مطالعه وقف نامه‌ها می توان دریافت که برخی از واقفان به این نكته مهم توجه داشته‌اند و برای اقامت درمدرسه شرط زمانی معین کرده‌اند: در وقف نامه مدرسه «مریم بیگم»، شرط شده است کسانی که پس از یک سال آثار ترقی در آن‌ها دیده می شود و یا مدرس تشخیص می دهد که امکان پیشرفت دارند، باید پس از پنج سال مدرسه را ترک کنند و اگر عذری دارند که بر بودن آنان الزام دارد تنها تا دو سال دیگر می توانند در مدرسه بمانند. وی به صراحت قید کرده است که نهایتش تا هفت سال؛ اما بعد از هفت سال البته باید که به در روند ... و هر که بعد از هفت سال یک روز بماند غاصب باشد و به غضب خدا و رسول خدا گرفتار شود. همچنین در همین وقف نامه اشاره شده است، که اگر یکسال بر واحدی بگذرد که ترقی در حال او به حسب علم و عمل نشده باشد یا مظنون مدرس شود که قابل ترقی نیست از مدرسه اخراج شود )همان، ص247). 2-9 -6 تعیین نحوه اداره مدارس دروقف نامه ها بانی هر مدرسه برای اداره مدرسه و موقوفات آن در مدرسه‌ها و مساجد، برای دانش پژوهانی كه از شهرها و نقاط دور دست برای فراگرفتن علم آمده بودند، حجره‌هایی می ساختند تا از تحمل هزینه مسكن مصون بمانند. دیگر آنكه برای هر دانش پژوهی كه پذیرفته می شد مقرری ماهانه و یا سالانه ای از محل درآمد موقوفه مدرسه تعیین می كردند تا بدون دغدغه خاطر برای تهیه غذا، به درس و بحث بپردازند و برای آنكه دانشجویان از مهمترین وسیله تحصیل بی نیاز شوند، كتابخانه ای هم درمدرسه ترتیب می دادند. گاه در وقف نامه‌ها مشاهده می شود، در مورد نحوه اداره مدرسه و آنچه متولی آن انجام می دهد، شرایطی تعیین شده است. به طور نمونه، در وقف نامه مدرسه «کاسه گران» قید شده است که متولی در حینی که حجرات مزبور را به طلبه می-دهد اولا ًباید تحقیق احوال ایشان نماید که به غیر از تحصیل علوم دینیه به کسب دیگر مشغول نباشد و اگر احدی از ایشان متأهل باشد شرط نماید که در هفته چهارشب، در حجره مدرسه که مختص اوست بیتوته نماید )اداره اوقاف اصفهان، وقف نامه مدرسه کاسه گران،سند شماره 137) وی در ازای شرطی که قرار داده فکر معاش طلاب را نیز کرده است؛ درجایی دیگر ازوقف نامه گفته: «هر یوم مبلغ پنجاه دینار به طلبه سکنه هر حجره از حجرات مدرسه مزبور دهند و اگر حاصل موقوفات زیاده از حجره ای پنجاه دینار باشد، دو شخص را در یک حجره جای داده، هر حجره هر یوم مبلغ یکصد دینار تبریز برسانند )همان). معمولاً حقوق طلاب به صورت سرانه پرداخت می شد و یا اینکه به هر حجره مبلغی معین تعلق می گرفت «دروقفنامه 6 مدرسه چهار باغ که در 1118 ه. ق که کار ساختمان در حال اتمام بود، قیدشده است که «حجره ای یکصد دینار تسلیم ساکنان آن‌ها نماید، خواه در آن حجره یکنفر، خواه دو نفر ساکن باشند )سپنتا، 1346: 169) گاهی نیز میزان مقرری به طور یکسان تقسیم نمی شد، بلکه بر اساس پیشرفت علمی آن‌ها بود. فهرست مطالب فصل دوم: ادبیات نظری پژوهش وقف 14 شناخت فرهنگ وقف و اثرات مثبت آن بر توسعه اقتصادی پایدار 14 2-1 بررسی مفهوم: 14 2-1-1 وقف در لغت 14 2-1-2 مفهوم وقف 15 2-1-3 اقسام وقف 15 2-2 نگاهی به وقف در قبل از اسلام 16 2-3 پیشینه تاریخی وقف در جهان اسلام 17 2-3-1 وقف در قرآن 17 2-3-2 وقف در سیره پیامبر اسلام 18 2-3-3 وقف در سیره ائمه معصومین 19 2-4 وقف و سابقه تاریخی و شروط فقهی 20 2-4-1 انعقاد وقف 22 2-5 خصوصیات اجتماعی و اقتصادی وقف اسلامی 23 2-5-1 کارکرد اجتماعی وقف 25 2-5-2 کارکرد اقتصادی وقف: 27 2-6 وقف و بهبود وضع اقتصادی جامعه: 28 2-7 وقف در ایران و جهان 30 2-8 وقف در سایر مذاهب و کشور‌های مختلف 31 2-8-1 وقف در ایران 32 2-8-2 آسیب شناسی وقف در ایران 35 2-9 کارکرد وقف در نهادهای فرهنگی و آموزشی: 36 2-9-1 فرهنگ وقف در آموزش 38 2-9-2 وقف مکان‌های آموزشی 39 2-9-3 تأثیرات وقف بر برنامه آموزشی 40 2-9-4 تعیین محتوای درسی در وقف نامه ها 40 2-9-5 تعیین مدت زمان تحصیل در وقف نامه ها 41 2-9 -6 تعیین نحوه اداره مدارس دروقف نامه ها 41 2-9-7سنت وقف در دانشگاههای جهان 43 نتیجه گیری: راهبردها راهكارها فرآیند طراحی شهرک دانشگاهی با محوریت وقف منابع