ارائه یک مدل برنامه‌ریزی خطی چندهدفه برای تخصیص بهینه منابع انرژی ایران

مدیریت
ارائه یک مدل برنامه‌ریزی خطی چندهدفه برای تخصیص بهینه منابع انرژی ایران چکیده این تحقیق با استفاده از یك مدل برنامه‌ریزی خطی چندهدفه، تخصیص بهینه منابع انرژی كشور به بخش‌های مختلف ـ خانگی، تجاری، حمل و نقل، صنایع، كشاورزی، صادرات، تزریق به مخازن نفتی و نیروگاهها به عنوان تولیدكننده انرژی ثانویه ـ را مورد بررسی قرار داده است و در این راستا اهداف سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند. از داده‌های سال‌های 1346 تا 1387 برای پیش‌بینی تقاضای انرژی در بخش‌های مختلف مصرف و بررسی اعتبار مدل استفاده شده است. همچنین با توجه به اجرا شدن طرح هدفمند‌كردن یارانه‌ها، تخصیص منابع نفت و گاز به بخش‌های مختلف مصرف طی سال‌های 1390 تا 1400 بررسی شده است. نتایج این تحقیق، راهكارهای مناسبی را در اختیار برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران قرار می‌دهد تا برنامه‌ریزی مناسب در خصوص تخصیص بهینه منابع انرژی كشور داشته باشند. کلید واژه‌ها: پیش‌بینی برنامه‌ریزی خطی گازهای گلخانه‌ای تخصیص منابع انرژی برنامه‌ریزی چند‌هدفه هدفمند‌کردن یارانه‌ها مقدمه انرژی از جمله عواملی است که در اکثر فعالیت‌های اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. امنیت ملی اکثر کشورها در گرو دسترسی مطمئن به انرژی است. از این رو، آینده تولید و مصرف حامل‌های انرژی و کاربرد بهینه آنها از اهمیتی خاص برخوردار است. بخش اعظم انرژی مصرفی در ایران، از سوخت های فسیلی و نفت و گاز (3/99% در سال 1387) تامین می‌شود. با توجه به محدودیت‌های افزایش تولید نفت‌خام و گازطبیعی، رشد فزاینده مصرف فرآورده‌های نفتی و گاز، وابستگی اقتصاد و بودجه عمومی به درآمدهای فروش نفت خام و مالکیت نسل‌های آینده بر منابع طبیعی، لزوم بهینه سازی در بخش‌های عرضه و تقاضای نفت و گاز کشور، واقعیتی انکارناپذیر است [1]. افزایش دمای زمین در دهه‌های اخیر باعث بروز مشكلات پیش‌بینی نشده در زندگی انسان‌ها شده است كه از جمله می‌توان به وقوع سیلاب‌ها، طوفان‌های شدید، ذوب شدن یخ‌های قطبی، بالا آمدن آب دریاها و اقیانوس ها و به دنبال آن، به زیر آب رفتن قسمتی از خشكی ها، فرسایش مناطق ساحلی، كوچ اجباری انسان ها و حتی تشدید بیماری ها اشاره کرد. یكی از مهمترین عوامل گرم شدن زمین، انتشار گازهای گلخانه ای در جو بر اثر فعالیت های بشر است. مجموعه مسایل و مشكلات یاد شده باعث شده است که مقابله با آثار مخرب فعالیت های انسان در محیط زیست، از دغدغه های مهم جهانی به شمار آید، به نحوی كه یافتن راهكارهایی برای كاهش یا رفع این خسارت ها، بخش مهمی از گفت وگوهای دولت ها را تشكیل می دهد. نقطه عطف این گفت وگوها، كنوانسیون تغییرات آب و هوا با نام «كنوانسیون ساختاری [سازمان] ملل متحد در باره تغییرات آب و هوا» در سال 1992 بود که به عنوان منشور همكاری جامعه بین الملل برای مقابله با تغییرات آب و هوایی، به تصویب قریب به اتفاق كشورهای جهان رسید. در این زمینه، معاهده‌هایی برای كاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای وجود دارد كه از جمله می توان به پیمان كیوتو اشاره نمود. این معاهده، كشورهای صنعتی را متعهد می نماید كه میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را تا 2012، در مقایسه با 1990، 2/5 درصد کاهش دهند. ایران نیز از سال 1996 به عضویت این كنوانسیون در آمده است [2]. فهرست مطالب چشم‌انداز مدیریت صنعتی 1 ارائه یک مدل برنامه ریزی خطی چندهدفه برای تخصیص بهینه منابع انرژی ایران 1 چکیده 3 کلید واژه‌ها: 3 مقدمه 4 سیستم مرجع انرژی 9 شکل 1. سیستم مرجع انرژی 9 مدل ریاضی تخصیص نفت و گاز طبیعی 11 متغیرهای مدل 11 تعریف اندیسها و حروف 14 پارامترهای مدل 15 توابع هدف 20 چشم‌انداز مدیریت صنعتی تابع هدف با رویکرد سیاسی 20 تابع هدف با رویکرد زیست محیطی 21 محدودیتهای مدل 23 محدودیتهای تعادل نفت 23 محدودیتهای تعادل گاز طبیعی 24 محدودیتهای تعادل برق 25 محدودیتهای تقاضا 26 محدودیتهای تقاضای بخش خانگی- تجاری 26 محدودیتهای تقاضای بخش صنعت 27 محدودیتهای تقاضای بخش حمل و نقل 27 محدودیتهای تقاضای بخش کشاورزی 28 محدودیتهای تقاضای نیروگاهها 28 محدودیتهای تقاضای گاز برای تزریق به مخازن نفت 29 محدودیتهای حدود بالا و پایین متغیرها: 30 محدودیت حدود پایین و بالای استفاده از سی‌ان‌جی و برق در بخش حمل و نقل 30 محدودیت حد بالای استفاده از سوختهای سنتی در بخش خانگی- تجاری 31 محدودیت حد پایین صادرات 32 حل مدل ریاضی تخصیص نفت و گاز طبیعی به بخشهای مختلف و تجزیه و تحلیل نتایج 33 جدول 1. پیشبینی مصرف انرژی در بخشهای مختلف (میلیون بشکه معادل نفت خام) 39 شکل 2. تخصیص بهینه نفت و گاز طبیعی طی سالهای 1390 تا 1400 41 نتیجه گیری و پیشنهادها 43 منابع 44