ارزیابی میزان اثربخشی مدیریت دانش در یک سازمان

مدیریت
دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته‌ مدیریت بازرگانی گرایش تحول ارزیابی میزان اثربخشی مدیریت دانش در یک سازمان چکیده مدیریت دانش در آموزش عالی مجموعه ای از فرآیندهای سازمانی است که از ایجاد و انتقال دانش در این مؤسسات حمایت کرده و دست‌یابی به اهداف سازمانی و دانشگاهی را ممکن می سازد. بدین منظور و به جهت مدیریت مناسب دانش سازمانی، ابزاری مناسب نیاز است که بتوان با استفاده از آن از میزان اثربخشی مدیریت دانش در یک سازمان آگاه شد. این آگاهی از وضعیت مدیریت دانش به سازمان کمک می نماید تا نقاط ضعف و کاستی ها ی مدیریت دانش خود را در جهت حفظ برتری های رقابتی و یا افزایش آن، به درستی تشخیص و اقدامات مناسبی در جهت آن انجام دهد. این تحقیق نیز با بررسی و مقایسه ی شاخص ها و ابزارهای موجود در این زمینه، از رویکردی یکپارچه در قالب تکنیک فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) برای محاسبه میزان اثربخشی مدیریت دانش و مقایسه دانشکده های دانشگاه مازندران بر اساس آن استفاده کرده است که در آن ابعاد کارت امتیازی متوازن (BSC) به عنوان شاخص های اثربخشی و ابزار شاخص عملکرد مدیریت دانش (KMPI) به عنوان فرآیندهای چرخه دانش در نظر گرفته شده است. داده های تحقیق با روش میدانی و از طریق توزیع پرسشنامه مقایسات زوجی بین خبرگان دانشگاه جمع آوری شده و نرم افزار Super Decisions نیز برای تجزیه و تحلیل داده ها بکار رفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که بعد فرآیندهای داخلی و به کارگیری دانش مهم‌ترین شاخص و فرآیند هستند. همچنین میزان اثربخشی مدیریت دانش دانشکده های علوم پایه در مقایسه با دانشکده های علوم انسانی و علوم مهندسی بیشتر است. در نهایت پیشنهاداتی نیز برای بهبود آن ها بر اساس فرآیند های دانش ارائه شده است. واژه های کلیدی: مدیریت دانش سنجش اثربخشی فرآیند تحلیل شبکه ای کارت امتیازی متوازن دانشگاه مازندران مقدمه روند رو به رشد رقابت در عرصه اقتصاد جهانی موجب تحولی عظیم در رویکرد سازمان ها برای خلق ارزش های رقابتی پایدار بوده است (بونتیس و همکاران ،1999). در ابتدای عصر صنعتی شدن، سازمان ها اثربخشی، كارایی و همچنین برتری رقابتی خود را از طریق اتوماسیون، كاهش ضایعات و حذف فرآیند های اضافی افزایش دادند؛ ولی در حال حاضر و در عصر دانش و دانش کاری، سازمان ها در صدد سازماندهی مجدد جهت حذف مشاغل و نیروهای اضافی هستند. این جنبش از طریق مهندسی مجدد و مدیریت كیفیت جامع و مانند این‌ها انجام می شود كه سازمان های روان‌تری را به ارمغان می آورد. در اینجاست كه نقش دانش و مدیریت دانش روشن می شود و سازمان ها در پی تحقق و استفاده ِیکی از مهم‌ترین دارایی های ناشناخته و راكد خود بنام دانش بر می آیند. لذا، مدیریت دانش در این راستا باید از سویی همراه با اثربخشی و كارایی و از سوی دیگر باید بتواند به خوبی از عهده كسب، حفظ و نگهداری و انتشار دانش در سطح سازمان برآید. مسلماً به كارگیری مناسب این سرمایه در صورت وجود معیار ها و شاخص های مناسب موجب می شود از سویی كارایی و اثربخشی مدیریت دانش افزایش یافته و از سوی دیگر میزان تأثیر آن بر عملكرد سازمان مشخص شود و فقط مورد ارزیابی كیفی قرار نگیرد (شائمی برزکی،1384). امروزه مؤسسات آموزش عالی با چالش های فراوانی از جمله تغییرات سریع فنّاوری، گسترش سیستم ها، تقاضای متنوع جامعه، افزایش هزینه های آموزشی و نیاز به تطبیق با عصر دانش و اطلاعات مواجهند. یکی از ابزارهایی که برای مقابله با این شرایط بکارگرفته می شود، مدیریت دانش است. مدیریت دانش در آموزش عالی مجموعه ای از فرآیندهای سازمانی است که از ایجاد و انتقال دانش در این مؤسسات حمایت کرده و دست‌یابی به اهداف سازمانی و دانشگاهی را ممکن می سازد (صادقی آرانی،1387). نقش اصلی این مؤسسات، مدیریت کردن دانش (هم دانش ضمنی و هم دانش آشکار) است تا بتوانند عملکرد دانش را جهت توسعه و پیشرفت جامعه افزایش دهند (حمیدی زاده،1387). فهرست مطالب فصل اول- کلیات پژوهش 1-1- مقدمه. 1-2- ضرورت و اهمیت موضوع 1-3- بیان مسأله. 1-4- اهداف پژوهش 1-5- سوالات پژوهش. 1-6- روش پژوهش. 1-7- قلمرو پژوهش 1-8- تعریف واژه‌ها و اصطلاحات 1-8-1- تعاریف مفهومی 1-8-2- تعاریف عملیاتی 1-9-ساختار کلی پایان نامه. فصل دوم: ادبیات پژوهش 2-1- مقدمه. 2-2- مدیریت دانش. 2-2-1-گذری بر مدیریت دانش 2-2-2-دانش 2-2-2-1- روابط داده،اطلاعات و دانش 2-2-2-2- داده. 2-2-2-3-اطلاعات . 2-2-3-طبقه بندی انواع دانش. 2-2-4-منابع دانشی سازمان. 2-2-5-تعاریف مدیریت دانش 2-2-6- اهمیت به کارگیری مدیریت دانش. 2-2-7-اهداف مدیریت دانش. 2-2-2-8-فرآیند های مدیریت دانش 2-2-9-مدیریت دانش در آموزش عالی. 2-3-سنجش مدیریت دانش. 2-3-1- سنجش اثربخشی مدیریت دانش. 2-3-2- انواع رویکرد های سنجش مدیریت دانش. 2-3-3- ابزارهای سنجش مدیریت دانش. 2 -3-3-1- کارت امتیازی متوازن 2-3-3-2- جهت یاب اسکاندیا 2-3-3-3- نظارت بر دارایی‌های نامشهود. 2-3-3-4- حسابداری منابع انسانی. 2-3-3-5- روش شناسیKP3. 2-3-3-6- شاخص عملکرد مدیریت دانش. 2-3-3-7- سیستم مبتنی بر رضایت کاربر 2 -3-4--مقایسه ابزار های سنجش مدیریت دانش. 2-4- مدل تحقیق و اجزای آن. 2-4-1-کارت امتیازی متوازن. . 2-4-2-. شاخص عملکرد مدیریت دانش. 2-4-3-. فرآیند تحلیل شبکه‌ای. 2-5- دانشگاه مازندران. 2-6-مروری بر تحقیقات انجام شده. 2-6-1-تحقیقات خارجی. 2-6-2-تحقیقات داخلی. 2-7-خلاصه فصل دوم فصل سوم: روش شناسی پژوهش 3-1- مقدمه. 3-2- نوع شناسی ‌پژوهش . 3-3- انتخاب خبره 3-4- مدل و روش پژوهش 3-4-1- گام اول. تشکیل مدل و ساختاردهی به مسأله 3-4-2- گام دوم. تشکیل ماتریس مقایسات زوجی و محاسبه بردار اوزان در هر یک از سطوح. 3-4-3- گام سوم. محاسبه اثربخشی مدیریت دانش 3-4-4- گام چهارم. تجزیه و تحلیل اثربخشی مدیریت دانش. 3-5- ابزار و روش جمع‌آوری داده‌ها. 3-5-1- بررسی سازگاری ماتریس های مقایسات زوجی 3-5-1-1-محاسبه سازگاری ماتریس های مقایسات زوجی. 3-6- معرفی نرم‌افزارهای مورد استفاده. 3-7- محدودیت‌های پژوهش فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده‌ها 4-1- مقدمه . 4-2- مشخصات خبره‌ها . 4-3- پیاده سازی روش 4-3-1- گام اول. تشکیل مدل و ساختاردهی به مسأله 4-3-2- گام دوم. تشکیل ماتریس مقایسات زوجی و محاسبه بردار اوزان در هر یک از سطوح. 4-3-3- گام سوم. محاسبه اثربخشی مدیریت دانش 4-3-3- گام چهارم. تجزیه و تحلیل اثربخشی مدیریت دانش. فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات 5-1- مقدمه . 5-2- جمع بندی. 5-3- بحث و نتیجه گیری 5-4- پیشنهادات. 5-4-1- کاربردی 5-4-2 تحقیقات آتی. منابع و مأخذ پیوست‌ها پیوست1-پرسشنامه مقایسات زوجی. پیوست2- خروجی نرم افزار Super Decisions فهرست شکل‌ها 10 شکل1-1- ساختار کلی پایان نامه 17 شکل2-1- اثر اطلاعات و دانش بر تصمیم گیری 40 شکل2-2- رابطه بین مولفه های اصلی در متدلوژیKp3 برای تعیین سهم دانش در عملکرد شرکت. 46 شکل2-3- مدل اولیه تحقیق. 48 شکل2-4- ارتباط کارت امتیازی متوازن با مدیریت دانش. 51 شکل2-5- تفاوت ساختار سلسله مراتب و شبکه. 54 شکل2-6- فرمت استاندار سوپر ماتریس. 58 شکل2-7- مدل سنجش اثر بخشی مدیریت دانش. 59 شکل2-8- مدلANP سنجش عملکرد مدیریت دانش. 60 شکل2-9- مدل وو و ونگ برای ارزیابی موفقیت مدیریت دانش 62 شکل2-10-توانمندی مدیریت دانش به منظور اثربخشی مدیریت دانش. 65 شکل2-11-مدل مفهومی ارزیابی و آسیب‌شناسی مدیریت دانش در مؤسسات آموزش عالی. 68 شکل2-12-مدل عوامل تأثیر گذار بر موفقیت سیستم مدیریت دانش و همچنین پیامدها آن 73 شکل2-13-چارچوب مرور ادبیات پژوهش 78 شکل3-1-مدل تحقیق 106 شکل5-1-یافته‌های پژوهش. فهرست جداول 33 جدول 2-1- رویکرد های متفاوت ارزیابی مدیریت دانش. 36 جدول 2-2- شاخص های کارت امتیازی متوازن. 37 جدول 2-3- شاخص های جهت یاب اسکاندیا. 38 جدول 2-4- شاخص های نظارت بر دارایی های نا مشهود 39 جدول 2--5 شاخص های حسابداری منابع انسانی. 40 جدول 2-6- شاخص های متدلوژی Kp3 42 جدول 2-7- شاخص های عملکرد مدیریت دانش. 43 جدول 2-8- شاخص های سیستم مبتنی بر رضایت کاربر. 44 جدول 2-9- مقایسه ابزارهای سنجش مدیریت دانش 48 جدول 2-10- مدل کارت امتیازی متوازن برای دانشگاه. 69 جدول 2-11- پژوهش های انجام شده در حوزه سنجش مدیریت دانش 81 جدول 3-1-مقادیر ترجیحات برای مقایسات زوجی. 81 جدول 3-2 - نمونه پرسشنامه مقایسه زوجی. 83 جدول3-3- شاخص ناسازگاری تصادفی. 85 جدول 4-1- مشخصات خبره. 86 جدول 4-2- درجه اهمیت شاخص‌های اثربخشی مدیریت دانش 87 جدول 4-3- درجه اهمیت فرآیند های چرخه دانش تحت کنترل ابعاد کارت امتیازی متوازن. 88 جدول 4-4- اولویت دانشکده‌ها تحت کنترل فرآیند های چرخه دانش در بعد مشتری 89 جدول 4-5- اولویت دانشکده‌ها تحت کنترل فرآیند های چرخه دانش در بعد فرآیندهای داخلی. 90 جدول 4-6- اولویت دانشکده‌ها تحت کنترل فرآیند های چرخه دانش در بعد نوآوری و یادگیری 91 جدول 4-7- اولویت دانشکده‌ها تحت کنترل فرآیند های چرخه دانش در بعد مالی 92 جدول 4-8- اولویت فرآیند های چرخه دانش تحت کنترل دانشکده‌ها در بعد مشتری. 93 جدول 4-9- اولویت فرآیند های چرخه دانش تحت کنترل دانشکده‌ها در بعد فرآیند های داخلی 94 جدول 4-10- اولویت فرآیند های چرخه دانش تحت کنترل دانشکده‌ها در بعد نوآوری و یادگیری. 95 جدول 4-11- اولویت فرآیند های چرخه دانش تحت کنترل دانشکده‌ها در بعد مالی. 97 جدول 4-12-سوپر ماتریس اولیه در بعد مشتری. 97 جدول 4-13- سوپر ماتریس نهایی در بعد مشتری 98 جدول 4-14- سوپر ماتریس اولیه در فرآیند های داخلی 98 جدول 4-15- سوپر ماتریس نهایی در بعد فرآیندهای داخلی 99 جدول 4-16- سوپر ماتریس اولیه در بعد نوآوری و یادگیری. 99 جدول 4-17- سوپرماتریس نهایی بعد نوآوری و یادگیری 100 جدول 4-18- سوپرماتریس اولیه بعد مالی 100 جدول 4-19- سوپر ماتریس نهایی در بعد مالی 102 جدول 4-20- محاسبه شاخص مطلوبیت برای سنجش اثربخشی مدیریت دانش. 103 جدول 4-21-تجزیه و تحلیل اثربخشی از طریق پنج جزء فرآیند های چرخه دانش فهرست نمودارها 52 نمودار2-1- ارتباط درونی و بیرونی میان عناصر 63 نمودار2-2- سلسله مراتب سنجش اثربخشی مدیریت دانش 64 نمودار2-3-مدل سلسله مراتبی ارزیابی عملكرد سیستم مدیریت دانش سازمان. 76 نمودار3-1-گام‌های پیاده سازی مدل 87 نمودار 4-1- درجه اهمیت فرآیند های چرخه دانش تحت کنترل ابعاد کارت امتیازی متوازن. 88 نمودار 4-2- اولویت دانشکده‌ها تحت کنترل فرآیند های چرخه دانش در بعد مشتری. 89 نمودار 4-3- اولویت دانشکده‌ها تحت کنترل فرآیند های چرخه دانش در بعد فرآیندهای داخلی 90 نمودار 4-4- اولویت دانشکده‌ها تحت کنترل فرآیند های چرخه دانش در بعد نوآوری و یادگیری . 91 نمودار 4-5- اولویت دانشکده‌ها تحت کنترل فرآیند های چرخه دانش در بعد مالی. 92 نمودار 4-6- اولویت فرآیند های چرخه دانش تحت کنترل دانشکده‌ها در بعد مشتری. 93 نمودار 4-7- اولویت فرآیند های چرخه دانش تحت کنترل دانشکده‌ها در بعد فرآیند های داخلی 94 نمودار4-8- اولویت فرآیند های چرخه دانش تحت کنترل دانشکده‌ها در بعد نوآوری و یادگیری. 95 نمودار 4-9- اولویت فرآیند های چرخه دانش تحت کنترل دانشکده‌ها در بعد مالی. 107 نمودار5-1- تجزیه و تحلیل اثربخشی مدیریت دانش از طریق ابعاد کارت امتیازی متوازن 108 نمودار5-2- تجزیه و تحلیل اثربخشی مدیریت دانش از طریق فرآیند های چرخه دانش. 109 نمودار5-3- میزان اثربخشی مدیریت دانش دانشکده‌ها