روانشناسی،علوم تربیتی واجتماعی
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی با عنوان فرار مغزها پیشگفتار مهاجرت نخبگان در دوران معاصر به عنوان یک پدیده اجتماعی که بر اثر عوامل مختلف ایجاد و گسترش یافته است و پیامدهای مثبت و منفی آن انگیزه ای شد تا روی این موضوع بررسی و پژوهش نمایم و به علت اهمیت موضوع و اینکه از یک بعد نمی توان به آن نگریست و یک عامل در مهاجرت نخبگان به تنهایی موثر نیست، نگاهی چند سویه و علل گوناگون را در مهاجرت نخبگان دخیل دیدم. از سالها پیش این سوال برای من مطرح بود که چرا المپیادیها و استعدادهای درخشان ما، زمانی که نیاز به آنهاست ناگهان ناپدید می شوند و دیگر اثری از آنها نیست. چرا می روند و چه می شود که می روند. به دنبال این چرائی ها موضوع مهاجرت نخبگان را در طول سالهای 1350 تا 1370 انتخاب کردم تا بتوانم با کنکاش در کتاب ها و مقالات و .... به جواب سوال خود برسم. در ابتدا به عنوان اینکه مخالف این حرکت بودم و آنان را سرمایه های ملی به حساب می آورم بدبینانه به این موضوع نگاه می کردم ولی درطی مطالعات و انجام تحقیقات گوناگون به این نتیجه رسیدم که آنان حق دارند بروند چون ما برای آنان شرایطی را فراهم می کنیم که دیگر نمی توانند یا به عبارت دیگر دافعه هایی را بوجود می آوریم که مهاجرت را بر ماندن ترجیح می دهند. دیگران آنها را بهتر از ما درک می کنند و با آنها ارتباط برقرار می سازند و این ارتباط ها و درک بهتر آنهاست که رفتن را بر ماندن ترجیح می دهند و.... کلمات کلیدی: Brain Drain فرار مغزها جهانی شدن مهاجرت نخبگان مقدمه و طرح مسئله : پدیده مهاجرت نخبگان «فرار مغزها» امروزه، یکی از مسائل مهم و بحث انگیزی می باشد که هم برای کشور مهاجر فرست و هم برای کشور مهاجر پذیر از اهمیت ویژه ای برخوردار است.ادبیات جدید این پدیده بعد از جنگ جهانی دوم در سال 1945 شکل گرفت، که همزمان بود با بازسازی ویرانه های ناشی از جنگ و شروع انقلاب صنعتی در اروپا.این دو حادثه تاریخی اهمیت فرار مغزها را دو چندان کرد و به آن سرعت بیشتری بخشید، چون کشورهای اروپایی برای بازسازی ویرانه های ناشی از جنگ نیاز به افراد متخصص و کارآمد داشتند و در نتیجه خیل عظیم متخصصان، مهندسان و اندیشمندان و دیگر افرادی را که از آنها به عنوان نخبه یاد می شود، کشورهای خود را ترک کرده و به سوی کشورهای اروپایی و آمریکا سرازیر شدند تا از شرایط نامطلوب کشورهای کمتر توسعه یافته ی و خود به شرایط مطلوب در کشورهای توسعه یافته دست یابند.اصطلاح فرار مغزها «Brain Drain» علاوه بر مهاجرت نخبگان و متخصصان، تداعی گر نوعی اجبار در مهاجرت این قشر نیز هست. زیرا Drain به معنی خشک شدن زمین نشانه حالتی از جبر طبیعی است که مهاجرت را برای بقاء و زندگی «در اینجا استمرار حیات علمی و تخصصی را ناگزیر می سازد» فهرست مطالب پیشگفتار 1 فصل اول: مقد مه و طرح مسئله : 4 اهداف تحقیق 9 اهمیت تحقیق 9 سوال اصلی: 11 سئوال فرعی: 12 فرضیه تحقیق: 13 تعریف مفاهیم 13 كمبود امكانات لازم برای تحقیق 14 نبود امنیت حیاتی 14 مهاجرت 15 علل اقتصادی و اجتماعی 17 فرار مغزها Brain Drain 17 روش تحقیق 19 موانع و مشکلات تحقیق: 19 سازماندهی تحقیق: 21 فصل دوم : بررسی مطالعات گذشته 22 مهاجرت از بعد تاریخی : 29 1- مهاجرت آریائیها و تمدن ایران زمین 29 2- مهاجرت از بعد آموزشی آن در دوران معاصر 32 پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق 48 فصل سوم: نظریه ها و فرضیات 55 1. مهاجرت از دیدگاه جامعه شناسی 56 آرا و نظریات مهاجرتی 58 دیدگاه های عمده در آرا و نظریات مهاجرتی 60 دیدگاه اقتصادی 60 دیدگاه اجتماعی 62 دیدگاه سیاسی 63 دیدگاه سیستمی 64 نظریه های مهاجرتی 65 الگوی جهان گرا internationalis model 69 2. الگوی ملی گرا 76 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 84 فرضیه اول 85 علل مهاجرت نخبگان در سالهای قبل از انقلاب 87 حاشیه نشینی اجتماعی 93 آرا و نظرات اساتید و کارشناسان در مورد علل مهاجرت 95 حقوق و مزایا و مهاجرت نخبگان 102 جهانی شدن و فرار مغزها 109 تجزیه و تحلیل آراء و نظرات اندیشمندان در رابطه با نخبگان علمی 114 جاذبه ها و مهاجرت نخبگان 122 دافعه ها و مهاجرت نخبگان 125 بافت عشیره ای جامعه 128 اقدامات جمهوری اسلامی در ارتباط با ایرانیان خارج از کشور 134 اعزام دانشجو به خارج از کشور از سال 61 به بعد 135 تیپولوژی برجستگان علمی و تخصصی مهاجر ایرانی 145 نگاهی به وضع متخصصین ایرانی مقیم کشورهای خارجی 146 تحقیق میدانی و نتایج آن 148 فصل پنجم: نتیجه گیری و راهكارها 152 نتیجه گیری : 153 راهکارهایی برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان 161 فهرست منابع 165
