بررسی مصورسازی و نقاشی در ایران پس از اسلام

هنر و گرافیک
دانلود پایان نامه رشته نقاشی بررسی مصورسازی و نقاشی در ایران پس از اسلام

(بصورت جامع و کامل)

مقدمه: مشهورترین و ارزنده‌ترین نمونه‌های هنر تصویری ایران را می‌توان بر صفحات نسخه‌های خطی و مرقعات ملاحظه کرد ما کاربرد واژهٔ نگارگری برای این گونه تصاویر را بر اصطلاح مینیاتور ترجیح می‌دهیم. هنر نگارگری ایرانی-اسلامی از سده چهاردهم/هشتم ه تا سده هفدهم/یازدهم شکوفایی نمایان داشت؛ ولی آثار تصویری به جای مانده از ادوار پیش از اسلام تا زمان حمله مغولان، و همچنین آثار دیوارنگاری، پرده نگاری، قلمدان نگاری و غیره در قرون متاخر نیز جلوه‌هایی دیگر-اما کمتر شناخته شده-از نقاشی ایرانی به شمار می‌آیند.[۱] نقاشی یا نگارگری ایرانی که به اشتباه مینیاتور نیز خوانده می‌شود شامل آثاری از دوره‌های مختلف تاریخ اسلامی ایران است که بیشتر به صورت مصورسازی کتب ادبی (ورقه و گلشاه، کلیله و دمنه، سمک عیار، و…)، علمی و فنی (التریاق، الادویه المفرده، الاغانی، و…)، تاریخی (جامع التواریخ، و…)، و همچنین، برخی کتب مذهبی، همچون، خاوران نامه می‌باشد. چنین به نظر می‌رسد که تحولات هنر تصویری در ایران-به رغم گسستهای تاریخی، نفوذ فرهنگهای بیگانه، و آمیختگی سنتهای غیر متجانس -از پیوستگی و تداوم نسبی برخوردار بوده‌اند. البته این خط کمابیش پیوسته را بیشتر در استمرار روح فرهنگی و جوهر زیبایی شناسی می‌توان دید تا در همانندیهایی که ممکن است از لحاظ سبک و اسلوب در آثار مربوط به ادوار مختلف وجود داشته باشد. مثلاً، اگر سنگ نگاره‌های بسیار کهن غارهای میرملاس و همیان در لرستان را در کنار نقوش سفالینه‌های سیلک، مورد ملاحظه قرار دهیم، با تجانسی آشکار در روش کلی بازنمایی انسان و حیوان مواجه می‌شویم. نظیر چنین تجانسی را در مقایسه دیوار نگاره‌های کاخ چهلستون با پرده‌های رنگ روغنی مکتب پیکر نگاری درباری به نحو واضح تری تشخیص می‌دهیم. بدین قیاس، مثلاً نقشمایه اسب سوار در دیوارنگاری شهر دورا ارپوس، دیوارنگاری نیشابور، و نگارگری سده شانزدهم، وجوه اشتراک صوری و مضمونی دارند. آنچه این تصاویر مختلف از لحاظ سبک، مقیاس، و کارکرد را در ریشه به هم مربوط می‌کند، عدم رغبت هنرمند ایرانی به تقلید از طبیعت و تأکید او بر بیان مفاهیم ذهنی و نمادین است. از این رو، می‌توان چکیده نگاری، تزیین و انتزاع را خصلتهای عام نقاشی ایرانی دانست. کلمات کلیدی: نقاشی مصورسازی نقاشی و مصورسازی در ایران نقاشی و مصورسازی پس از اسلام پیشینه اولین آثاری که بتوان نام نقاشی بر آنها نهاد، در غار دوشه لرستان و با حدود هشت تا ده‌هزار سال قدمت به دست آمده، و در دوره تاریخی آنچه را که بتوان نقاشی نامید در دیوارنگاری‌های اشکانی و ساسانی می‌توان دید. با ورود اسلام به ایران، این کشور تا مدت‌ها به دست امویان و عباسیان اداره شد، و از آن پس، با روی کار آمدن سلسله‌های ایرانی سامانیان، غزنویان، و آل بویه استقلال از دست رفتهٔ ایرانیان تا حدودی به آنها بازگشت. از این پس، زمینه برای احیای هنر و فرهنگ ایرانی فراهم شد و هنر ایرانی در خدمت اسلام درآمد. عمدهٔ آثار به دست آمده در این دوران شامل مصور سازی کتب می‌باشد و کمتر شامل نقاشی دیواری کاخ‌هاست. همچنین، عنوان می‌شود که مسلمین در حین ترجمهٔ آثار یونانی و بیزانسی تصاویر این کتب را نیز کپی برداری کرده‌اند. بر اساس اسناد سه دورهٔ متمایز ولی پیوسته برای تاریخ نقاشی قدیم ایرانی در نظر گرفته می‌شود: دورهٔ سنت‌های کهن، فاصله از طبیعت‌گرایی یونان-رومی، و بازگشت به سنتهای پیشین را نشان می‌دهند. دورهٔ شکوفایی نگارگری دورهٔ تکوین شیوه‌های التقاطی[۳] نقاشی ایرانی، تأثیرات خارجی از اوایل سده هفدهم ارتباط سیاسی و مبادله تجاری وسیعی میان ایران و کشورهای دیگر -به خصوص کشورهای اروپای باختری-برقرار شد. در این زمان، شاه عباس اول[صفوی]شهر قدیم اصفهان را نوسازی کرده و آن را به پایتختی خود برگزیده بود. سفیران سیاسی، سیاحان، مبلغان مذهبی، بازرگانان و حتی هنرمندان و صنعتگران خارجی به این شهر روی آورده بودند. این جو بین‌المللی بر زندگی هنری اصفهان اثر گذاشت. چنان‌که برخی از نگارگران ایرانی به روش بازنمایی طبیعتگرایانه و نیز به موضوعهای نفاشی غربی جلب شدند. می‌توان فرهنگهای گورکانی هند، جامعه ارمنی، و اروپای باختری را در این گرایش مؤثر دانست، گرچه میزان و نوع تأثیرات مختلف بودند.[۴] فهرست مطالب گرافیك سنتی، گرافیك نوین 2 بافت به دو نوع تقسیم می شود: 14 برای رنگ سه وجه، متصوّر است: 15 ابهام در تصاویر گرافیكی 16 مصور سازی (نگار گری) در ایران و بین النهرین 18 نگاری گری در ایران پس از اسلام 38 مكاتب كتاب آرایی 41 مكتب جهانی عباسی (بغداد) 41 مكتب شیراز 55 خصوصیات تصاویر این زمان را می توان چنین برشمرد 57 به طور كلی شیوه «هرات» را به دو دوره میتوان تقسیم كرد: 64 از خصوصیات نقاشی مكتب «هرات» (تیموری) عبارتند از: 65 مكتب صفوی 69 عصر صفویان را از لحاظ مصورسازی و نقاشی می توان به دو دوره تقسیم كرد: 71 مینیاتورهای زمان صفویه را می توان از علائم زیر شناخت: 77 از خصوصیات «مكتب قزوین» می توان به موارد زیر اشاره كرد: 79 شرح حال چند تن از نگار گران «مكتب قزوین» 80 شرح حال نگارگران «مکتب اصفهان» 82 خصوصیات کار «رضا عباسی» به شرح زیر است: 83 ویژگی مکتب اصفهان 85 مکتب افشاریه و زندیه 87 مکتب قاجار 90 خصوصیات نقاشی این دوره عبارت است از: 90 مقایسه نقاشی دوره محمدرضا شاه و فتحعلی شاه، به قرار زیر است: 91 شرح حال چندتن از نقاشان دوره قاجار 92 به طور کلی می‌توان گفت که در دوره قاجاریه سه نوع حرکت در نقاشی اتفاق افتاد: 97 نقای قهوه‌خانه‌ای 97 1) نقاشی غیرمذهبی 98 2) نقاشی مذهبی 98 مکتب عثمانی 104 مکتب مغولی هند 106 چاپ و چاپخانه در ایران :(نگاهی اجمالی به منظره قرن سیزدهم هجری) 109 روزنامه‌های فارسی که در خارج از ایران منتشر می‌شدند: 128 الف) اختر: 129 ب) قانون: 130 ج) حکمت: 130 د) ثریا: 131 ویژگیهای نقاشیهای مناسب برای مطبوعات كودكان به این ترتیب است: 136 ب) تصویرسازی برای بزرگسالان: 138 ج) طنز تصویری در مطبوعات: 141 د) داستانهای مصور در مطبوعات: (Comic Strip) 145 خط در طول تاریخ و در راه رسیدن به یک نظام نوشتاری قانونمند، مراحلی را پیموده است که در اینجا به شرح آنها می‌پردازیم. 151 1- خط شکل نگاشت 151 2- صورت نگاشت یا خط تصویری 152 3- مفهوم نگاشت 153 4- خط هجایی 153 5- خط الفبایی 154 کتاب و خوشنویسی 158