پرسشنامه ایجاد ساختاری برای ارزیابی عملکرد HSE پیمانکاران در پروژه های عمرانی

*** این پرسشنامه دارای 217 سوال در گویه های مختلف می باشد

چکيده:
دستيابي به معیارها و مولفه‌های ارزیابی عملکرد پیمانکاران در حوزه HSE یکی از مهمترين دغدغه‌های سازمان‌های پیشرو است که منجر به کاهش هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم سازمان می‌گردد. در این تحقیق سعی شده تا با شناخت شاخصه‌هایی برای ارزیابی عملکرد پیمانکاران فعال در حوزه‌های عمرانی- شهری از دیدگاه بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE)، مدلی ارائه گردد تا به کمک آن بتوان پیمانکاران را با یک سنگ محک ارزیابی و رتبه‌بندی نمود. این تحقیق به دنبال آن است تا به سازمان‌های پیشرو که موضوعاتی همچون بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست (HSE) را جزء اولویت‌های کاری خود در پروژه‌ها برمی‌شمارند، این پیام را برساند تا با شناخت شاخصه‌های مناسب در حوزه HSE و ارزیابی مناسب پیمانکاران خود نه تنها می‌توانند در کاهش هزینه‌های مشهود و غیر مشهود ناشی از عدم رعایت اصول HSE در فعالیت‌های برون‌سپاری شده به غیر، اقدامی اثربخش و کارا انجام دهند بلکه معیاری مناسب برای انتخاب‌های آتی پیمانکاران به دست خواهد آورد.

اين تحقيق از لحاظ نوع هدف، كاربردي و از لحاظ نوع روش توصيفي- کیفی است. ابزارهای این تحقیق در بخش جمع‏آوری اطلاعات جهت تعیین ویژگی‏های مدل ارزیابی، نظرسنجی (از طریق انجام مصاحبه‏ های آزاد با خبرگان) و مطالعات میدانی است. برای تحلیل اطلاعات از روش امتیازدهی (توسط خبرگان) و جهت تست مدل از مطالعه موردی استفاده شده است. در ابتدای تحقیق، به وسیله پرسشنامه‌های بازی که در اختیار خبرگان در حوزه‌ HSE قرار می‌گیرد و همچنین با انجام مطالعات کتابخانه‌ای، ویژگی‌های یک مدل مناسب برای ازریابی عملکرد HSE پیمانکاران در پروژه‌های عمرانی شهری شناسایی می‌گردد. پس از اعتبارسنجی نتایج اولیه به دست آمده، با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، به این شاخص‌های به دست آمده با توجه به درجه اهمیت‌شان وزن اختصاص می‌یابد. شاخص‌های شناسایی شده و اوزان اختصاص یافته با استفاده از پرسشنامه‌هایی که در اختیار خبرگان قرار خواهد گرفت، اعتبارشان سنجیده می‌گردد. در پایان نیز ساختار طراحی شده را برای گروهی از پیمانکاران سازمان مهندسی و عمران شهر تهران اجرایی می‌نماییم تا روایی مدل طراحی شده مورد ارزیابی قرار گیرد.

3-1) روش جمع‌آوري داده‌ها
داده‏های مورد نیاز این تحقيق به منظور ارائه یک مدل برای شاخص‌های ایمنی، بهداشتی و زیست‏محیطی در مرحله اول به صورت کتابخانه‏ای جمع‏آوری گردید. کتب انگلیسی و فارسی موجود در کتابخانه برخی از دانشگاههای تهران، پایان‏نامه‏های دانشجویی، سایت‏های اینترنتی مرتبط، مقالات نشریات، کنفرانس‏ها و همایش‏هایی با موضوعات مهندسی ایمنی و مدیریت HSE و ارزیابی عملکرد پیمانکاران از جمله مراجع مورد استفاده به منظور جمع‏آوری ادبیات تحقیق بوده است. در حوزه ارزیابی عملکرد مدیریت HSE از برخی مستندات موجود در صنایع مختلف از جمله چند مجتمع پتروشیمی و سازمان مهندسی عمران شهر تهران نیز استفاده شد.
پس از انجام مطالعات كتابخانه‌اي، جهت تعیین ویژگی‏های مدل ارزیابی ریسکهای HSE، مصاحبه‏ای با تعدادی از متخصصین HSE صورت گرفت. این متخصصین شامل اساتید دانشگاه، مدیرانHSE، سرپرستان و کارشناسان ایمنی، بهداشت و محیط زیست در صنایع مختلف و برخی کارشناسان، مدرسان و مشاورانHSE در شرکت‏های مشاوره و آموزش بودند. در مجموع در فاصله زمانی نزدیک به دو ماه فرصت مصاحبه با 25 نفر از متخصصین فراهم شد.

*** این پرسشنامه دارای 217 سوال در گویه های مختلف می باشد

تعیین شاخص‌ها و وزن‌دهی آنها
پس از جمع آوری داده‌ها از سوی خبرگان و تجزیه و تحلیل آنها، شاخص‌های معرفی شده با توجه به محتوا و موضوعی که در مورد آن بحث می‌نمایند به 5 گروه اصلی طبقه‌بندی گردیدند که نتایج آن در جدول 3-2 قابل مشاهده است.

جدول 3-2- گروه‌بندی شاخص‌ها، پس از طبقه‌بندی آنها
ردیف طبقه تخصیص یافته با شاخص بیان شده تعداد شاخص زیر مجموعه فراوانی طرح شاخص توسط خبرگان
1 شاخص‌های مربوط به سيستم مديريت HSE 40 25
2 شاخص‌های به ملاحظات ایمنی در پروژه‌های عمرانی 124 25
3 شاخص‌های به ملاحظات بهداشتي در پروژه‌های عمرانی 41 25
4 شاخص‌های به ملاحظات زيست محيطي در پروژه‌های عمرانی 8 21
5 شاخص‌های به ملاحظات منظر شهری در پروژه‌های عمرانی 5 14

لازم به ذکر است که این نتایج بدون در نظر گرفتن اهمیت/ ضریب وزنی آورده شده است.

*** این پرسشنامه دارای 217 سوال در گویه های مختلف می باشد

جدول 3-3- حوزه‌های شناسایی شده مربوط به گروه شاخص‌های مرتبط با سیستم‌ مدیریت HSE
ردیف طبقه تخصیص یافته با شاخص بیان شده تعداد شاخص‌های شناسایی شده فراوانی طرح شاخص توسط خبرگان وزن محاسبه شده
(نرمال شده)
1 خط مشي ، اهداف وHSE_PLAN 4 20 0.19
2 ارزيابي پيمانكاران فرعي 3 18 0.13
3 ارتباطات 3 17 0.12
4 مديريت ريسك 2 16 0.08
5 ساختار سازماني 3 15 0.11
6 مديريت منابع انساني 2 12 0.06
7 فرهنگ سازي 3 8 0.06
8 واكنش در شرايط اضطراري 4 8 0.08
9 مميزي و بازرسي 1 6 0.01
10 گزارش دهي و تجزيه و تحليل حوادث 1 6 0.01
11 مجوز كار 2 5 0.02
12 آموزش 9 5 0.11
13 بازنگري مديريت 3 2 0.01

جدول 3-4- حوزه‌های شناسایی شده مربوط به گروه شاخص‌های مرتبط با ایمنی
ردیف طبقه تخصیص یافته با شاخص بیان شده تعداد شاخص‌های شناسایی شده فراوانی طرح شاخص توسط خبرگان وزن محاسبه شده
(نرمال شده)
1 آراستگي محيط كار 5 16 0.04
2 ايمني انبار 10 21 0.11
3 ايمني ماشين آلات و تجهيزات 16 18 0.15
4 حريق 5 15 0.04
5 جوشكاري و برشكاري 9 13 0.06
6 ايمني در برق 10 11 0.06
7 محصور سازي 9 10 0.05
8 علائم هشدار دهنده 5 14 0.04
9 انحراف ترافيك 7 16 0.06
10 حفاري و گودبرداري 10 22 0.12
11 كار در ارتفاع 7 20 0.07
12 فضاي بسته 7 15 0.06
13 آرماتور سازي و آرماتوربندي 4 11 0.02
14 تجهيزات حفاظت فردي 5 24 0.06
15 بچينگ 3 3 0.01
16 ايمني مواد 4 7 0.01
17 مديريت ابزار 1 17 0.01
18 كمپ اسكان 7 7 0.03

جدول 3-5- حوزه‌های شناسایی شده مربوط به گروه شاخص‌های بهداشتی
ردیف طبقه تخصیص یافته با شاخص بیان شده تعداد شاخص‌های شناسایی شده فراوانی طرح شاخص توسط خبرگان وزن محاسبه شده
(نرمال شده)
1 آبدارخانه 6 21 0.19
2 آشپزخانه 11 21 0.35
3 نمازخانه 2 16 0.05
4 غذاخوري 4 16 0.1
5 حمام 5 12 0.09
6 سرويس بهداشتي 6 12 0.11
7 بهداشت حرفه اي 6 12 0.11
8 آب آشاميدني 1 11 0.02

جدول 3-6- حوزه‌های شناسایی شده مربوط به گروه شاخص‌های زیست محیطی
ردیف طبقه تخصیص یافته با شاخص بیان شده تعداد شاخص‌های شناسایی شده فراوانی طرح شاخص توسط خبرگان وزن محاسبه شده
(نرمال شده)
1 جلوگیری و کنترل آلودگی‌های آب 1 19 0.14
2 جلوگیری و کنترل آلودگی‌های خاک 1 18 0.14
3 جلوگیری و کنترل آلودگی‌های هوا 1 17 0.13
4 جمع آوری زباله‌ها 1 18 0.14
5 مهار گرد و غبار 1 17 0.13
6 کنترل دود ماشین‌آلات 1 15 0.11
7 جلوگیری و کنترل آلودگی صوتی 1 15 0.11
8 روش‌های دفع و تصفیه فاضلاب 1 14 0.11

جدول 3-7- حوزه‌های شناسایی شده مربوط به گروه شاخص‌های مرتبط با منظر شهری
ردیف طبقه تخصیص یافته با شاخص بیان شده تعداد شاخص‌های شناسایی شده فراوانی طرح شاخص توسط خبرگان وزن محاسبه شده
(نرمال شده)
1 زیباسازی محیط کارگاه 1 12 0.24
2 ضبط و ربط محیط بیرونی کارگاه 1 14 0.28
3 ایمنی مسیرهای تردد عابرین 1 10 0.20
4 علائم هشدار دهنده و اطلاع رسان 1 14 0.28