ارائه مدل مفهومی و نظری وضعیت اخلاق ورزی نخبگان علمی و عوامل موثر بر آن

روانشناسی،علوم تربیتی واجتماعی
دانلود مدل مفهومی پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی وضعیت اخلاق ورزی و توزیع نظام ‌های اخلاقی دینی و دنیوی در میان نخبگان علمی و عوامل موثر بر آن چکیده: هر جهان اجتماعی سه لایۀ معنایی، نهادی و فردی دارد. با پیوند لایه های معنایی و فردی، طیّ فرایندهای دگرسازی، دیالکتیک بیرونی جهان اجتماعی برقرار می شود. فرد نیز سه لایۀ هویتیِ دانشی ، خواهشی و توانشی دارد. با پیوند نظر و عمل افراد، طیّ فرایندهای خودسازی، دیالکتیک درونی جهان اجتماعی برقرار می شود. با دیالکتیک بیرونی و درونی جهان اجتماعی، «نهادها» و «نظام‌های اخلاقی» شکل می گیرند. جهان‌های اجتماعی گوناگون بنا به هویتشان، اتّكای یكسانی بر نظم نهادی و نظم اخلاقی ندارند. تاکنون متلائم ترین نظم اخلاقی، در جهان‌های اجتماعی دینی رخ نمود، و کارامدترین نظم نهادی به مدد علم تجربی در جهان دنیویِ تجدد، سربرآورد. نخبگان علمی جامعۀ ما بیش از همه، از فرایندهای تربیتی علم تجربی، متأثر می شوند که انتظار می رود، آثار اخلاقی آن را بروز دهند. توزیع نظام‌های اخلاقی قدسی و دنیوی در میان نخبگان علمی کشور، نشانگر نقش علم تجربی در بازتولید جهان‌های دینی و دنیوی است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد؛ نخبگان علمی، بیشتر در میانۀ طیف نظام‌های اخلاقی قدسی ـ دنیوی قرار می گیرند و پایبندی عملی آنها به ارزش‌های اخلاقی پایین ارزیابی می-شود و متغیرهایی چون تعلّق خانوادگی و جهان شناسی دینی همراه آن در اجتماعی شدن اولیه و تعلق صنفی ـ تخصصی و جهان شناسی علمی همراه آن در اجتماعی شدن ثانویه، نظام-اخلاقی آنها را توضیح می دهد. مفاهیم کلیدی: اخلاق نظام اخلاقی جهان اجتماعی نخبگان علمی جهان‌های اجتماعی دینی و دنیوی نظام‌های اخلاقی قدسی و دنیوی مقدمه در این پژوهش ابعاد محتوایی، ملاک ظرفیت متفاوت خانواده­ها در بازتولید جهان‌های اجتماعی دینی و دنیوی و شکل­گیری نوع نظام‌های اخلاقی افراد تلقی می­شوند. هر خانواده بر اساس نوع باورها و ارزش‌هایی که انتقال می­دهد روش‌ها و وسایل (هنجارها و جزاها) مناسب یا نامناسب را نیز به کار می­گیرد. اصولاً جهان‌های اجتماعی در قبال روش‌ها نسبت به یکدیگر گشوده­تر عمل می­کنند و در استفاده از دستاوردهای روشی یکدیگر، حساسیت کمتری نشان می­دهند و البته همین بده بستان­ها در موارد بسیاری مرزهای هویتی جهان‌های اجتماعی را تمایزناپذیر می­نمایاند.

در تشریح سازوکار جامعه­ پذیری اخلاقی افراد در خانواده می­توان ابتدا دو سطح متغیر­های فردی و خانوادگی را تفکیک نمود و در متغیرهای خانوادگی نیز باید متغیرهای محتوایی و روشی را از هم تفکیک کرد. از متغیرهای محتوایی که کانال ارتباط فرد با جهان‌های اجتماعی دینی و دنیوی محسوب می­شوند مواردی چون میزان دینداری والدین، شبکۀ ارتباطات خانوادگی، منزلت فرهنگی و اجتماعی خانواده، انسجام خانواده، حجم خانواده، روابط خواهران و برادران، میزان و نوع تحصیلات والدین، شغل والدین و از متغیرهای روشی، شیوه­های انضباطی والدین مورد نظر است. از متغیرهای فردی، تمایلات زیستی روانی(جنس، هوش، تخیل، طبع یا خلق و خو) و احساس تعلق خانوادگی افراد مورد توجه است. احساس تعلق خانوادگی افراد تضمین تأثیر خانواده در شکل­دهی به نظام اخلاقی افراد است. به این معنی که به میزانی که افراد خود را متعلق به خانواده بدانند و خود را با آن تعریف کنند به همان میزان می­توان انتظار داشت نقش خانواده در شکل­دهی به نظام اخلاقی آنان تعیین کننده باشد.

منطق نظری انتخاب عوامل مذکور دو ویژگی است. یکی این که این عوامل ظرفیت متفاوت خانواده­ها را در انتقال جهان اجتماعی دینی نشان دهد و دوم اینکه در تبیین ویژگی­های اخلاقی افراد دخیل و تعیین کننده باشند.

در تشریح تفصیلی عوامل مذکور می­توان گفت. میزان دینداری والدین، نشانگر اعتقاد و التزام آنها به عقاید، ارزش‌ها، هنجارها و جزاهای پایه­ای است که جهان اجتماعی دینی بر آن بنا می­شود. این ویژگی­ها به زبان دین همان عقاید، اخلاق و احکام دینی است که خانواده­های مختلف در شناخت، التزام و انتقال آنها ظرفیت­های متفاوتی دارند.

فهرست عوامل جامعه شناختی مؤثر بر نظام اخلاقی نخبگان علمی 1-1- طرح مسئله و بیان پرسش های پژوهش 3 1-2- اهداف پژوهش 7 1-3- ضرورت و اهمیت موضوع 8 1-4-پیشینه پژوهش 9 2-2- نظریه های فلسفی 22 2-2-1- گونه شناسی نظام‌های اخلاقی 23 2-2-1-1- پیامدگرایی 27 2-2-1-2- وظیفه گرایی 34 2-2-1-3- فضیلت گرایی 40 2-2- 2-گونه شناسی برگزیده 47 2-3- نظریه های علمی 50 2-3-1- نظریه های روانشناسی 52 2-3-1-1- عوامل زیستی(طبیعت و ارگانیسم) 52 2-3-1-1-1- ارتباط با طبیعت و رشد اخلاقی 52 2-3-1-1-2- خاستگاه های زیستی رفتارهای اخلاقی 56 2-3-1-1-3- ارتباط متقابل زیستی 60 2-3- 1- 2- عوامل ذهنی 62 2-3- 1- 2- 1- رویکرد شناختی 62 2-3- 1- 2- 2- نظریۀ قلمرویی 68 2-3- 1- 3- عوامل اجتماعی 72 2-3- 1- 3-1- نظریه درونی سازی و رشد عاطفی وجدان 72 2-3- 1- 3-2- نظریه درونی سازی و رشد شناختی وجدان 83 2-3- 1- 4- جمعبندی نظریه های روانشناسی رشد اخلاقی 86 2-3-2- نظریه های جامعه شناسی 88 2-3-2- 1- عاطفه گرایی 89 2-3-2-1-1-اخلاق به مثابه امر قدسی 89 2-3-2-1-2- اخلاق، مرز میان کنش های عقلانی و غیر عقلانی 100 2-3-2-1-3- اخلاق به مثابه عاطفه تعمیم یافته 110 2-3-3- 2- منفعت گرایی(مادی معیشتی) 118 2-3-3- 3- عقل گرایی 129 2-3-3- جمعبندی نظریه های علمی اخلاق 144 2-3-3- 1- دیالکتیک جهان اجتماعی 149 2-3-3- 1-1- قلمرو نهادی جهان اجتماعی 150 2-3-3- 1 - 2- قلمرو نمادی جهان اجتماعی 154 2-3-3- 1 – 3- قلمرو فردی جهان اجتماعی 156 2-3-4- خلاصه نظریه های علمی اخلاق 161 2-3-5- چارچوب نظری 166 2-3-5- 1- مدل نظری 189 2-3-5- 2- فرضیات پژوهش 190 6-1- فهرست منابع