توسعه مشاركت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه‌های تولید برق

مهندسی برق
توسعه مشاركت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه‌های تولید برق چكیده امروزه با توجه به رشد اقتصادی و تجاری در زمینه‌های مختلف صنعتی و همچنین نظر به گسترش فضاهای لازم برای اسكان جمعیت و ارائه خدمات لازم، تأمین انرژی مورد نیاز به منظور تأمین نیازهای مورد نظر برای این بخشها از مباحثی است كه حایز اهمیت است.برای ایجاد منابع تأمین انرژی مورد نیاز این واحدها علاوه بر نیاز به داشتن برنامه‌ریزی دقیق و منظم، تأمین منابع مالی و تخصصی برای اجرای آن از مهمترین موارد محسوب می شود. نظربه بار مالی و اجرایی سنگین كه این پروژه‌ها (تأمین انرژی) به همراه دارد بخش دولتی می بایست جهت انجام آنها سرمایه گذاری كلانی را صورت دهد. از طرفی اگر این بخش بخواهد مجری طرحهای خود نیز باشد نیاز به اختصاص هزینه هایی سرسام آور برای اداره آنها خواهد بود. اما به منظور كاهش تصدی‌گرایی دولت و ایجاد زمینه‌های لازم برای به كارگیری از متخصصان امر و سرمایه گذاران و بهره‌گیری از منابع مالی غیر از منابع دولتی در خصوص ایجاد نیروگاههای تولید برق پروژه‌های IPP مطرح می گردند. بحث اجرایی این نوع پروژه ها از سال 91 در دنیا رایج گشته است و تاكنون در كشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه چندین طرح بزرگ اجرا گردیده است. در این مقاله سعی بر آن شده است كه رویه اجرایی برای چند طرح موفق در دنیا كه عموماً مربوط به كشورهای آسیای شرقی می‌باشد ارائه گردند. در این رویه مباحث و چهارچوب نحوة اجرای یك پروژه IPP آمده است.مهمترین مسئله در اجرای این گونه پروژه‌ها ایجاد زمینه های لازم برای مشاركت بخش خصوصی و استفاده از اعتبارات و وامهای طویل‌المدت با بهره كم در طی دوره انتظار بازگشت سرمایه است. از طرفی داشتن معیارهایی برای توافق بر سر مسئله قیمت خرید برق (PPA) از مهمترین موارد اجرایی این پروژه‌هاست. در انتهای این مبحث نیز تكنیكی برای محاسبه قیمت تمام شده برق (دلار بر كیلووات ساعت) تولیدی واحد نیروگاهی به اختصار آمده است. این روش می‌تواند مبین این باشد كه با اختصاص كلیه عوارض و نرخهای تورم و همچنین نرخ بازگشت سرمایه مورد انتظار با توجه به نوع واحد و نوع سرمایه چگونگی می‌توان قیمت تمام شده برق یك نیروگاه IPP را تخمین زد. بخش دوم مقاله كه به این مبحث اختصاص داده شده است شامل نحوة محاسبه PA برای یك واحد نیروگاه گازی است كه با توجه به ضریب ظرفیت تولید واحد و راندمان آن قیمت تمام شده برق COE استخراج گردیده است. كلمات كلیدی: پروژه IPP نحوه محاسبه PA سرمایه گذاری صنعت برق تولیدكنندگان مستقل برق 1- شناخت فرآیند پروژه‌های IPP شناسایی شیوه‌هایی مرسوم پروژه IPP در دنیا 1-1-1- روشهای اجرایی نیروگاهی توسط سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در دنیا شیوه‌های رایجی برای اجرای طرحهای نیروگاهی IPP وجود دارند كه عمده ترین آنها به شرح ذیل می باشند: الف) BOO : در این روش سرمایه‌گذار و مجری خارجی و یا داخلی نیروگاه را ساخته و تحت مالكیت خود قرار می دهد و برق آنرا به وزارت نیرو و یا شركتهای توزیع می فروشد. ب) BOT : در این روش پس از گذشت دوران بهره‌برداری، بهره‌بردار مالكیت واحد را به بخش دولتی واگذار می‌كند. ج) BLOT : در این حالت علاوه بر اجرای روند BOT بهره‌بردار تجهیزات را از بخش دولتی كرایه می‌كندو در واقع كرایه مربوط به تجهیزات را در دوره بهره‌برداری بر عهده دارد. د) ROT : ترمیم و نوسازی واحد نیروگاه، بهره‌برداری از آن و سپس انتقال به مالك واحد در این روش صورت می پذیرد. هـ) ROL : ترمیم و نوسازی واحد، بهره برداری از آن و كرایه واحد(بازگشت به بخش عمومی یا دولتی از طریق كرایه) روشهای BTO، BLT، BOOT از سایرروشها نیز هستند كه با توجه به اینكه از لحاظ تعداد پروژه‌های اجرایی مانند موارد فوق نیستند و عمومیت ندارند در این مبحث اشاره‌ای به آنها نمی‌شود. 1-1-2- موافقت نامه خرید برق (PPA) هر نوع از رویه‌های بند قبل كه برای اجرای پروژه IPP در نظر گرفته شوند به منزله یك واحد تولیدی با خروجی انرژی برق محسوب می شوند. خریدار انرژی تولیدی وزارت نیرو و یا شركتهای توزیع (برق منطقه‌ای) می باشند. این توافقنامه در واقع قیمت خرید برق را مشخص می‌كند و در ابتدای برگزاری مناقصه و به عنوان اسناد بایستی توسط شركت كننده در مناقصه به بخش دولتی ارائه شود. مناقصه توسط دولت برگزار می‌شود و پس از تعیین اسناد و تحویل آن به بخشهای مختلف و بررسی طرح PPA به عنوان نرخ تضمینی خرید برق از مشاركت‌كننده لحاظ می‌شود. فهرست مطالب توسعه مشاركت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه‌های تولید برق 1 چكیده 3 كلمات كلیدی 5 1- شناخت فرآیند پروژه‌های IPP 5 شناسایی شیوه‌هایی مرسوم پروژه IPP در دنیا 5 1-1-1- روشهای اجرایی نیروگاهی توسط سرمایه‌گذاری بخش خصوصی 5 در دنیا شیوه‌های رایجی برای اجرای طرحهای نیروگاهی IPP وجود دارند كه عمده ترین آنها به شرح ذیل می باشند: 5 الف) BOO 5 ب) BOT 5 ج) BLOT 5 د) ROT 5 هـ) ROL : 5 1-1-2- موافقت نامه خرید برق (PPA) 5 1-1-3- ریسكها و قابلیت انجام پذیری طرح 6 پروژه‌های IPP اهم آنها به شرح ذیل اند: 6 الف- منافع و درآمد ناشی از سرمایه ‌گذاری 6 ب- ریسك اجرای طرح 7 ج- خط مشی و نوع نگرش سیاسی 7 هـ احداث 7 و- حوادث غیرقابل پیش‌بینی 7 1-1-4- منابع مالی و روشهای دستیابی به آن 8 الف) Genco (كمپانی مدیریت برای تولید برق) 8 د) MU (Municipal Utility) 8 1-1-5 – روبه اجرایی پروژه 8 2-1– احداث نیروگاههای IPP به شیوه‌هایی BOT و BOO ساختار این پروژه‌ با شرح ذیل است : 9 1-2-1- برنامه‌ریزی مقدماتی 9 1-2-2- فروش اسناد مناقصه 9 1-2-3- ارزیابی و انتخاب پیمانكار 10 1-2-4- تصویب موافقتنامه امتیاز بهره‌برداری 10 1-2-5- ارزیابی و انتخاب پیمانكار 10 1-2-6- ارزیابی و تغییر قیمت هزینه اجرایی پروژه 11 1-2-7- Turn Key 11 1-3- فاكتورهای كلیدی در اجرای برخی پروژه ‌های BOT / BOO در دنیا 11 1-4- تكنیك محاسبه PPA 12 1-4-1- معرفی پارامترهای محاسبات و فرمولها 12 1-4-1-1- Progress Ratio (R) 12 1-4-1-2- روش محاسبه نرخ كاهش سرمایه 12 1-4-1-3- رشد یا كاهش سرمایه 12 1-4-1-4- Present Value (ارزش روز پول) برای یك دوره كاركرد نامحدود (بسیار طولانی) 13 1-4-1-5- PV برای یك دوره زمانی محدود 13 1-5- قیمت تمام شده برق در یك نیروگاه گازی به صورت سرمایه گذاری IPP 15 نتیجه گیری 17 منابع و مأخذ 19 نمودار 1 20 نمودار 2 20 نمودار 3 21 نمودار4 22