منطقه گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

علوم سیاسی
دانلود مقاله کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی منطقه گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دانلود چکیده جایگاه منطقه گرایی در سیاست خارجی ایران چیست ؟ دیدگاه های غالب در ایران اساساً تمرکز بر منطقه گرایی به خصوص بر خاورمیانه عربی را به دلیل وجود ساخت متفاوت قدرت و سیاست و همچنین تفاوت های ساختاری فرهنگی – اجتماعی بین ایران و کشورهای منطقه امری مشکل و بدون فایده می بینند. نویسنده ضمن اینکه منطق چنین بحث­هایی را می پذیرد معتقد است که تقویت چنین طرزتفکری، سیاست خارجی ایران را منفعل کرده و به تبع جایگاه منطقه­ای و جهانی آن را در بلندمدت تضعیف می­کند. از نظرنویسنده منطقه خاورمیانه، بعد از حوادث 11 سپتامبر و تحولات بعد از بحران سال 2003 عراق، در حال انتقال به نظم جدید سیاسی – امنیتی است که درآن تمامی بازیگران مهم منطقه­ای در حال رقابت برای تثبیت " نقش های جدید " خود در منطقه هستند. ایران نیز به عنوان یک قدرت نوظهور منطقه­ای و جهانی برای تثبیت نقش خود نیاز به تقویت همکاری و گسترش تبادلات در سطح منطقه­ای، تعامل با ملت ها و ایجاد ائتلاف­های جدید در سطح دولت ها دارد. به عبارت دیگر، حضور فعال ایران در مسائل منطقه ای، ضمن تثبیت نقش­های سیاسی – امنیتی و اقتصادی ایران در منطقه، اهمیت استراتژیک ایران را در صحنه نظام بین الملل نیز افزایش می دهد. برای تحقق این امر، نویسنده ضمن تأکید بر اهمیت تقویت منطقه گرایی در سیاست خارجی ایران، مفهوم ایجاد " تعادل " در رویکردهای مختلف جغرافیایی – ژئوپلتیک، تاریخی – تمدنی و سیاسی – امنیتی در جهت گیری­های سیاست خارجی ایران و همچنین تعادل در برقراری روابط با مناطق جغرافیایی و زیر سیستم های مختلف منطقه ای را مطرح می کند و معتقد است که نقطه تأمین منافع و امنیت ملی ایران درتوجه و لحاظ کردن همزمان به این رویکردها و مناطق ژئوپلتیک در سیاست­ خارجی ایران است. نویسنده ضمن بهره­گیری­ از نظریه­های انتقادی موجود سعی می کند تا با بازتعریف مؤلفه­های جدید قدرت ملی درسیاست خارجی ایران، منطق تمرکز و تقویت منطقه­گرایی در سیاست خارجی ایران را به آزمون بگذارد. ارائه چنین بحثی درحوزه سیاستگذاری خارجی ایران حائز اهمیت زیادی است. در طی دهه­های گذشته عدم تمرکز بر منطقه گرایی و منفعل بودن در حوزه­ی سیاست خارجی در سطح منطقه، زیان­های جبران ناپذیری برامنیت و منافع ملی ایران از جملهروی کارآمدن طالبان و جنگ داخلی درافغانستان و همچنین از دست دادن فرصت­های اقتصادی و سیاسی – امنیتی در منطقه و ظهور چالش­های جدید امنیتی از ناحیه قدرت های بزرگ خارجی را در پی داشته است. درمقابل تمرکز برمنطقه گرایی و گسترش تعاملات در قالب اتحادها و ائتلاف های سیاسی – امنیتی، فرهنگی و اقتصادی با ملت ها و دولت ها ی منطقه ضمن اینکه زمینه های فرصت سازی برای ایفای نقش و نفوذ اقتصادی و سیاسی – امنیتی ایران را درمنطقه فراهم می کند، از خطرات احتمالی امنیتی درآینده پیشگیری کرده و نهایتاٌ قدرت بازیگری ایران را در سطح روابط با قدرت های بزرگ به خصوص آمریکا افزایش می دهد. کلمات کلیدی: منطقه گرایی سیاست خارجی جایگاه منطقه گرایی در سیاست خارجی ایران فهرست مطالب منطقه گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 1 چکیده 1 1. چارچوب مفهومی – تاریخی و نظری منطقه گرایی در سیاست خارجی ایران 2 الف) چارچوب مفهومی – تاریخی 2 ب. دیدگاه های نظری موجود در زمینه منطقه گرایی 4 نخست: عدم تحقق ائتلاف با کشورهای منطقه 5 دوم: نظریه جهانی گرایی واهمیت تکنولوژیک غرب 5 سوم: تضاد فرهنگی و اجتماعی و تنها بودن ایران در منطقه 6 2. مؤلفه های منطقه گرایی در سیاست خارجی ایران 6 نخست: دولت ملی قوی 7 دوم: هویت ژئوپلتیک 8 سوم: ایدئولوژی شیعی و قدرت ملی 9 3. ضرورت تقویت منطقه گرایی در سیاست خارجی ایران 10 نتیجه گیری 13 پی نوشت: 14