مجازات حبس و عوامل ناکارآمدی آن و دلایل گرایش به مجازات های جایگزین حبس

زندانی کردن بزه‌کاران، به عنوان واکنشی رسمی و متداول از سوی جامعه،سابقه‌ای چندان‌ طولانی ندارد.در دو سدهء اخیر، به ویژه با الغای مجازات‌های بدنی،کیفر سالب آزادی مورد توجه‌ جوامع مختلف قرار گرفت.اما در طول این دو قرن مشکلات و معضلات زیاد این مجازات‌ نمود پیدا کرد،به گونه‌ای که جرم‌شناسان و جامعه‌شناسان با تبعیت از دیدگاه الغاگرایان نظام‌ زندان به این نتیجه رسیدند که با حذف زندان از زرادخانة کیفری، باید از روش‌های اصلاحی‌ برای تغییر در اجزاء نظام اجرائی زندان به ویژه با استفاده از جایگزین های مجازات زندان و نظارت گسترده اجتماعی بر بزهکاران بهره جست(تدین, 1385،ص55).

هنگامی که از جایگزین های مجازات زندان در مفهوم گسترده آن صحبت می کنیم، منظور هرگونه ضمانت اجرایی است که بتواند از همان ابتدا به طور كلي مانع توسل به مجازات زندان شود يا مدت زندان را كوتاه تر كند. در این مفهوم، نه تنها جایگزین هایی مانند کار عام المنفعه با حبس خانگی بلکه تعلیق ساده و تعلیق مراقبتی نیز در ردیف جایگزین ها محسوب می شوند (آشوری،1382،ص49).

مجازات های جایگزین حبس را می توان اینگونه تعریف کرد : «مجموعه ای از راهکارها و ضمانت‌اجراهای کیفری با ماهیت و ساختار معمولاً اجتماع محور که به منظور اجتناب از تعیین و اعمال مجازات حبس برای آن‌دسته از مجرمینی که اعمال مجازات حبس و نگهداری در زندان برای آنان و جامعه خطرناک، غیرمفید و غیرضروری است، به کار گرفته می شود».

فهرست مطالب

مفهوم و دلایل طرح جایگزین‌های حبس 12
مبحث اول : مجازات حبس و عوامل ناکارآمدی آن 12
گفتار اول : تعریف، اهداف و مزایای حبس 13
بند اول : تعریف مجازات حبس 13
الف- زندان در ادبیات فقهی و حقوقی 13
ب- تعریف زندان در آئین نامه سازمان‌ زندان ها 14
بند دوم : اهداف مجازات حبس 16
الف- پیشگیری عام 16
ب- پیشگیری خاص 17
بند سوم : مزایای مجازات حبس 17
الف- تنبیه و ارعاب مجرم 18
ب- صیانت از جامعه و جان مجرم 18
ج- امکان بهتر رعایت اصل تناسب 19
د- انسانی تر بودن در مقایسه با سایر مجازات ها 19
گفتار دوم : عوامل ناکارآمدی مجازات حبس 20
بند اول : ناکامی در دستیابی به اهداف21
بند دوم : جرم زا بودن محیط زندان22
بند سوم : تعارض با اصل شخصی بودن مجازات ها 24
بند چهارم : هزینه اقتصادی زندان 25
بند پنجم : تراکم جمعیت و کمبود فضای مناسب 25
بند ششم : اثر روانی نامطلوب زندان بر زندانی 27
بند هفتم : مشکلات بهداشتی موجود در زندان 27
بند هشتم : از بین رفتن حس مسئولیت زندانی 28

مبحث دوم : مجازات های جایگزین حبس و دلایل گرایش به آن 28
گفتار اول : مفهوم مجازات های جایگزین حبس و جایگاه آن در مقررات ایران و سازمان ملل متحد 29
بند اول : مفهوم مجازات جایگزین حبس 29
الف- مفهوم عام 29
ب- مفهوم خاص 30
بند دوم : جایگاه مجازات های جایگزین حبس در مقررات ایران و سازمان ملل متحد 31
الف- در مقررات ایران 32
ب- در مقررات سازمان ملل متحد 33
گفتار دوم : دلایل گرایش به مجازات های جایگزین حبس 38
بند اول : کاهش جمعیت کیفری زندان و صرفه جویی هزینه ها 38
بند دوم : اصلاح و بازپروری اجتماعی مجرم 39
بند سوم : افزایش اعتماد عمومی نسبت به دستگاه عدالت کیفری 39
بند چهارم : جبران خسارت بزه‌دیده 40

منابع و مآخذ
1- منابع فارسی
الف – کتابها
ب- مقالات و مجلات
ج- پایان نامه
د- تقریرات
2- منابع لاتین
الف- کتابها
ب- قانون