مبانی نظری ارزیابی تطبیقی بستر زیرساخت های دستگاه های اجرایی برای استقرار مدیریت دانش

مدیریت
دانلود مبانی نظری پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی گرایش منابع انسانی ارزیابی تطبیقی بستر زیرساخت های دستگاه های اجرایی برای استقرار مدیریت دانش چکیده در این پژوهش به بررسی مقایسه ای آمادگی دستگاه های اجرایی ستادی استان سیستان و بلوچستان در زمینه ی زیرساخت های پیاده سازی مدیریت دانش پرداخته شد. ابزار مورد استفاده برای گردآوری داده‌ها یک پرسش نامه ۳۶ سوالی بود که وضعیت زیرساخت‌های مدیریت دانش را در سه زیرساخت فرهنگ سازمانی، فرایندهای مدیریت دانش و فناوری اطلاعات می سنجید. این پژوهش تعداد ۲۸ دستگاه ستادی استان را مورد مطالعه قرار داد . طبق آمار رسمی دستگاه های فوق الذکر تعداد جامعه آماری ۲۳۱۱ نفر بود که از این تعداد و با استفاده از روش نمونه گیری جدول مورگان نمونه آماری ۳۳۱ نفر به دست آمد که در نهایت با توزیع پرسش نامه بیشتر تعداد ۳۹۰ پرسش نامه قابل استفاده جمع آوری گردید. نتایج آزمون آلفای کرونباخ نشان داد که پرسش نامه از پایایی قابل قبولی برخوردار است. به منظور روایی سنجی نیز از روایی محتوا و صوری استفاده و روایی پرسش نامه به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی و استنباطی مانند تی استیودنت و آزمون واریانس استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که همه ۲۸ دستگاه مورد مطالعه از وضعیت مطلوبی در زمینه زیرساخت ها برخوردار هستند. نتایج حاصل از رتبه بندی دستگاه ها نیز نشان داد که به صورت کلی سازمان انتقال خون بالاترین و اداره راه و شهرسازی جنوب پایین ترین رتبه را در زیرساخت های مدیریت دانش دارا هستند. در نهایت نیز پیشنهاداتی مانند بهبود فرهنگ تسهیم دانش، توسعه سیستم ارزیابی و سازماندهی دانش و چند پیشنهاد عملیاتی و کاربردی دیگر برای بهبود وضعیت زیرساخت های مدیریت دانش ارایه گردید. کلمات کلیدی: مدیریت دانش فرهنگ سازمانی فناوری اطلاعات فرایندهای مدیریت دانش زیرساخت های مدیریت دانش مقدمه عصر حاضر، عصر اقتصاد دانش محور نامیده شده است. در این دوران توجه مدیران سازمان‌ها بیشتر به مقوله‌هایی همچون دانش و خلاقیت جلب شده است و در پی آن انسان‌های دانش‌گرا نسبت به انسان های عمل‌گرا اهمیت بیشتری پیدا كرده‌اند. صاحب‌نظران معتقدند دهه 80 دهه جنبش كیفیت و دهه 90 دهه مهندسی مجدد بوده است و دهه كنونی دهه مدیریت دانش است. به گفته پیتر دراكر چالش 50 سال اول هزاره سوم بهره‌وری دانش در سازمان‌هاست كه جز با مدیریت درست و مؤثر آن امكان‌پذیر نیست (افرازه، 1386). از این‌رو جای تعجب ندارد كه دانش قواعد قدیمی مربوط به رقابت و استراتژی را دگرگون كرده است، به‌طوریكه پایه و اساس اقتصادهای صنعتی از منابع مادی به سمت دارایی‌های فكری سوق داده شده است. این امر محققان را بر آن داشته است تا درباره چگونگی مدیریت این سرمایه ارزشمند تحقیق كنند. علی‌رغم تحقیقات قابل توجهی که تاکنون در حوزه مدیریت دانش صورت گرفته است، کمتر پژوهشی به‌طور جامع به بررسی کلیه مولفه‌های زیر ساختی مدیریت دانش پرداخته است. لذا این تحقیق سعی دارد تا مولفه‌های مربوط به زیرساخت های پیاده سازی مدیریت دانش را به‌طور جامع و یکپارچه در بین دستگاه های اجرایی ستادی استان سیستان و بلوچستان مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد. در این فصل قصد داریم تا اهمیت، سوالات پژوهشی و مسیر انجام تحقیق را به اختصار تبیین نموده تا تصویری کلّی از آن حاصل گردد. 1-2- بیان مسأله تحقیق الزامات مدیریت دانش، سازوكاری است كه سازمان از طریق آن دانش را مدیریت می كند و افراد در بخش های متفاوت آن، دانش خود را از طریق این زیرساخت تسهیم می كنند، به طوری كه اعضا بتوانند از آن دانش به طور كاملاً اثربخش استفاده كنند. این زیرساخت باعث می شود، فرآیندهای ضروری دانش با حداكثر كارآیی صورت گیرند، از فناوری ها اعم از سخت افزار و نرم افزار كارآمدتر استفاده شود و خلق، تسهیم و به كارگیری دانش انجام پذیرد. هدف اصلی این زیرساخت، چیزی جز جریان دادن دانش در رگ-های فرآیندهای كاری سازمان نیست. الزامات مدیریت دانش شامل الزامات فرهنگی، الزامات فرایندهای دانشی و الزامات فناوری اطلاعات می باشد. یك زیرساخت قوی دانش بر اساس مبانی قوی ایجاد می شود و این مبانی به استفاده كامل از دانش می انجامد. در این میان، مدیریت دانش بر افراد و تعاملات آنها تمركز دارد. خلق و تسهیم دانش، حاصل تعاملات انسان ها در حین كار است، لذا در مدیریت دانش ابتدا باید افراد را به اطلاعات مرتبط كرد. این ارتباط شامل فرایندها و تشویق لازم است؛ نه صرفاً برای ایجاد اعتماد و استفاده از اطلاعات موجود، بلكه به دنبال آن، برای سهیم شدن در منبع جهانی اطلاعات. سپس افراد باید با هم مرتبط شوند. آنها باید قادر به یافتن یكدیگر بوده و در مورد درخواست و دریافت كمك و انتشار تجاربشان راحت باشند. این كار به آنان این احساس را می دهد كه خود را همواره در تحقق اهداف استراتژیك سازمان سهیم ببینند. مدیریت دانش را نباید با مدیریت داده ها اشتباه كرد. مدیریت داده ها بر فرآیند و فناوری تمركز دارد، در حالی كه اركان مدیریت دانش، افراد و توانایی جمعی آنان برای تشریك مساعی سریع و اثربخش است. بدون مدیریت داده ها، مدیریت دانش موفق نخواهد بود. پیوند دادن این دو، نیازمند تعهد به فرهنگ تسهیم دانش است. سازمان برای رسیدن به این منظور چاره ای جز سرمایه گذاری و تعهد به ایجاد فرهنگ مطلوب سازمانی ندارد. بدون آنكه افراد نسبت به دانش تعهد داشته باشند و فعالیت های فعلی دانش را بپذیرند، زیرساخت دانش موفق نخواهد بود. همچنین، بدون داشتن یك زیرساخت فناوری كه به اندازه كافی برای پشتیبانی فعالیت های دانش قوی باشد، زیرساخت دانش عمل نمی كند و تا زمانی كه فرآیندهای مبتنی بر دانش نباشند نیز، مدیریت دانش دارای زیرساخت مناسبی برای عمل نخواهد بود(سیوان ، ۲۰۰۰). استعاره انتقال علم از بازو به مغز و تبدیل اطلاعات به دانش و نهایتاً به كار یا خروجی مشخص دارای ارزش افزوده، حاكی از آن است كه تنوع، خلاقیت، نوآوری و دانش محور شدن سازمان ها، انتخابی اجتناب ناپذیر برای سازمان های قرن بیست ویكم خواهد بود(میشل و رایس ، ۲۰۰۷). همان گونه که بیان شد مبانی زیر ساخت مدیریت دانش شامل نظام فناوری اطلاعات، فرایندهای دانش و فرهنگ سازمانی می باشد که این مبانی منجر به استفاده کامل از دانش می گردند. این تحقیق نیز با مفروض داشتن این سه عامل در پی تبیین و سنجش وضعیت هر یک از این عوامل در سازمان های مورد مطالعه جهت استقرار مدیریت دانایی و نیز رتبه بندی آنها به منظور توجه و تقویت عوامل ضعیف تر می باشد. لذا با توجه به اهمیت بحث الزامات و زیرساخت های پیاده سازی مدیریت دانش، سوال اساسی تحقیق حاضر این است که دستگاه های اجرایی ستادی در استان سیستان و بلوچستان از نظر زیرساخت های مدیریت دانش در چه سطحی هستند؟ رتبه بندی آنها به چه صورتی است؟ و راهکارهای بهبود وضعیت این سازمان ها در ارتباط با زیرساخت های مدیریت دانش کدامند؟ فهرست مطالب فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش 9 2-1-مقدمه 10 2-2- مدیریت دانش 10 2-3- مبانی تئوریک مدیریت دانش 11 2-3-1- دانش چیست؟ 11 2-3-2-روابط داده، اطلاعات و دانش 15 2-3-3- عناصر دانش 16 2-3-4- ویژگی های دانش 19 2-3-5-انواع دانش 22 2-3-5-1- انواع دانش از نظر نوناکا 22 2-3-5-2-انواع دانش از نظر جورنا 23 2-3-5-3-انواع دانش از نظر ماشلوپ 24 2-3-5-4- طبقه بندی بلاکلر از دانش 25 2-3-5-5- طبقه بندی لیدنر و علوی از دانش 26 2-4-مدیریت دانش چیست؟ 26 2-4-1-انتقادات وارد بر مدیریت دانش 27 2-4-2- تاریخچه و علل پیدایش مدیریت دانش 29 2-4-3- تكامل مدیریت دانش 31 2-4-4- ظهور مدیریت دانش 32 2-4-5-فرآیند تكامل مدیریت دانش 33 2-4-6-چرخه مدیریت دانش 37 2-4-6-1-تولید دانش 37 2-4-6-2-جمع‏آوری دانش 42 2-4-6-3- الگوبرداری 44 2-4-6-4- دسته‏بندی دانش 46 2-4-6-5- ذخیره دانش 46 2-4-6-6- انتشار دانش 50 2-4-6-7- بکارگیری دانش 54 2-4-6-8- یکپارچگی دانش 54 2-5- مدل‌های مدیریت دانش 55 2-5-1- مدل عمومی دانش در سازمان 55 2-5-2- مدل نوناكا 57 2-5-3- مدل شش بعدی مدیریت دانش 59 2-5-4- مدل رن جانستون 61 2-5-5- مدل ادل و گراسیون 62 2-5-6- مدل استیوهالس 64 2-5-7- مدل ایجاد و كاربرد دانش ویگ 65 2-5-8-مدل دانش شناسی سازمانی وان كروگ و روس (1995) 70 2-5-9- مدل مدیریت دانش چوو 70 2-5-10-مدل مدیریت دانش بویست 73 2-5-11- چهارچوب مدیریت دانش پرابست 75 2-6- زیرساخت‌های مدیریت دانش 77 2-6-1-عامل فنی (فناوری اطلاعات) 78 2-6-2- عامل فرهنگ سازمانی 80 2-6-3- حمایت مدیریت 82 2-6-4-حس تعلق سازمانی 83 2-6-5- مشاركت در تصمیم گیری 83 2-6-6- عامل مدیریتی 83 2-6-7- فناوری‌های مدیریت دانش 84 2-6-8- مدیریت محتوا 85 2-6-9- طبقه بندی دانش 87 2-6-10- گروه افزار 87 2-6-11- گروه های تسهیم تجربه آن لاین 89 2-6-12- پورتال های سازمانی 90 2-6-13- تحلیل و طراحی شبكه اجتماعی(اس. ان. ای) 92 2-6-14- یادگیری الكترونیك 93 2-6-15- داستان گویی و حكایات 94 2-6-16- ابزارهای بی سیم برای انتقال دانش 94 2-6-17- سیستمهای مدیریت نوآوری و ایده 95 2-6-18- تركیب ابزارها و فناوری های مدیریت دانش 96 2-6-18- سیستم‌های خبره 98 2-7- مبانی زیر ساخت مدیریت دانش 99 2-7-1- فرهنگ سازمانی 100 2-7-1-1-حمایت مدیریت 102 2-7-1-2-حس تعلق سازمانی 102 2-7-1-3-مشارکت در تصمیم گیری 102 2-7-2-فرآیندهای دانش 103 2-7-2-1-پردازش دانش 103 2-7-2-2- انتقال دانش 104 2-7-2-3- تسهیم دانش 104 2-7-3- نظام فناوری اطلاعات 105 2-7-3-1- سیستمهای اطلاعاتی 106 2-7-3-2-مدیریت فناوری اطلاعات 106 2-7-3-3-فرآیندهای کسب اطلاعات 107 2-8- پیشینه پژوهش 107 2-9- جمع بندی 109 منابع و ماخذ فهرست جدول‌ها جدول 2-1: کاربرد انواع مختلف دانش در ساختارهای پنج گانه مینتزبرگ 24 جدول 2-۲: نخستین تلاش ها در راستای مدیریت دانش 29 جدول 2-3 : مدل مدیریت دانش با توجه ساختار كار (جانستون، 2000) 61 جدول 2-4: مدل مدیریت دانش ویگ- سطوح درونی‌سازی (ویگ، 1993) 66 جدول 2-5: ماتریس مدیریت دانش (ویگ، 1993) 68 جدول 2-6: مدل دانش بویست (1987) 75 جدول 2-7: اهداف و نیازمندی‌های پورتال دانش سازمانی 91 جدول 2-8: طبقه‌بندی ابزارهای فناوری اطلاعات بر مبنای زمان و مكان همكاری افراد (رائو، 2005) 96 جدول 2-9: ابزارهای فناوری اطلاعات برای فرآیندهای مدیریت دانش (رائو، 2005) 97 جدول 2-10: ابزارهای فناوری اطلاعات در مدل مارپیچ دانش (نوناكا و تاگوچی، 2001) 98 فهرست شکل‌ها شکل 2-1: سلسله مراتب دانش 12 شکل 2-2: چرخه مدیریت دانش 37 شکل 2-3: چرخه تولید دانش 39 شکل 2-4: مدل عمومی دانش در سازمان 56 شکل 2-5: چارچوب مفهومی فرایندهای ایجاد دانش 58 شکل 2-6: مدل شش بعدی مدیریت دانش (تومی و پری، 2001) 59 شکل 2-7: سلسله مراتب اشكال دانش (ویگ، 1993) 69 شکل 2-8: مروری بر مدل مدیریت دانش چوو (1998) 73 شکل 2-9: مدل مدیریت دانش (بویست، 1998) 74 شکل 2-10: چهارچوب مدیریت دانش با محوریت اجزای اصلی تشكیل‌دهنده (پرابست و همكاران، 2000) 77 شکل 2-11: مبانی زیر ساخت مدیریت دانش(sivan, 2000) 100