مبانی نظری بررسی مقایسه ای الگوهای تلفیقی جهت ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها با روش فازی

*** قابل استفاده برای گروه مدیریت

چکيده
در دنیای رقابتی امروز ایجاد یک سیستم مناسب ارزیابی عملکرد شرکت ها امری ضروری است. هدف این پژوهش ارزیابی عملکرد مالی شرکت های دارویی، گروه فلزات اساسی و گروه خودرو و ساخت قطعات با استفاده از روشی نوین است. از فازی AHP برای وزن دهی به شاخص های ارزیابی عملکرد و از فازی تاپسیس و فازی ویکور برای رتبه بندی شرکت های مورد مطالعه استفاده می شود.

در این پژوهش از ترکیبی از معیارهای سنتی ارزیابی عملکرد و معیارهای مبتنی بر ارزش برای ارزیابی عملکرد و رتبه بندی شرکت های دارویی، گروه فلزات اساسی و گروه خودرو و ساخت قطعات در سال ۱۳۸۸ استفاده می شود. جامعه آماری این پژوهش شرکت-های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در صنایع دارویی، گروه فلزات اساسی و گروه خودرو و ساخت قطعات است. استفاده از رویکرد فازی در رتبه-بندی شرکت های بورس دقت اطلاعات ورودی به نرم افزار-های رتبه بندی را به شکل محسوسی بالا می برد. نتایج این پژوهش که به ارائه دو مدل نوین و با دقت بالا در ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها منتج شد، می تواند برای گروههای مختلف اعم از سرمایه گذار، سازمان بورس و دیگر استفاده کننده گان، مفید واقع می شود.

کليد واژه ها: ارزیابی عملکرد مالی، تاپسیس، ویکور، فازی AHP، معیارهای مالی.

اهميت و ضرورت پژوهش
مقابله با چالش های پیش روی سازمان ها نیازمند آن می باشد که مدیران آن ها الگوی مناسبی از اندازه گیری عملکرد داشته باشند تا بتوانند به بهبود مستمر در تمام زمینه ها دست یابند. با ظهور روش های نوین و استفاده از این روش ها به همراه معیارهای مالی سنتی حسابداری (AFP)، ارزیابی عملکرد شرکت ها متحول شد. اما هنوز می توان با استفاده از ترکیب روش های مختلف و استفاده از معیارهای مالی جدید، دقت اطلاعات خروجی را افزایش داد. استفاده از رویکرد فازی، به منظور مقابله با ابهام موجود در داده های ورودی، در کنار نرم افزارهای AHP، تاپسیس ، و ویکور که هریک دارای ویژگی های منحصر به فردی می باشند، می تواند یک پژوهش کاربردی ویژه در حوزه ی ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها ارائه دهد. شکاف میان مالکان و مدیران یکی از مشکلاتی است، که استفاده از معیارهای سنتی حسابداری نشان داده است که نمی تواند این مشکل را حل کند. با استفاده از ترکیب معیارهای مبتنی بر ارزش و معیارهای سنتی حسابداری می توانیم این شکاف را به نحو چشم گیری کاهش دهیم.این پژوهش درصدد ارائه روش های ترکیبی نوین با استفاده از تکنیک های جدید و ادغام معیارهای حسابداری و معیارهای مبتنی بر ارزش، به منظور پوشاندن نقاط ضعف روش های قدیمی و بررسی تطبیقی نتایج این روش هاست.

اهداف پژوهش
نیاز به ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها با استفاده از یک روش دقیق به منظور کمک به سرمایه گذاران در اتخاذ تصمیمات ، به دلیل آن که تجزیه وتحلیل صورتهای مالی شرکت ها نیاز به تخصص مالی دارد، ضروری به نظر می رسد.
هدف از این پژوهش، ارائه یک روش ترکیبی، با استفاده از رویکرد فازی و با بکارگیری روش های نوین ارزیابی عملکرد، براساس معیارهای مالی سنتی حسابداری (AFP) و معیارهای مبتنی برارزش (VFP) است.

مسأله پژوهش
همان گونه که در بخش قبلي بيان شد، شرکت هاي فعلي، شرکت-هايي هستند که مالکيت آنها در اختيار گروه هاي مختلف مي-باشد و هريک از آنها هدفهاي متفاوتي دارند. طبق نظريه نمايندگي، بين مالکان و مديران شرکت ها ممکن است تضاد منافع وجود داشته باشد. به گونه کلي، تئوري نمايندگي براي تحليل ارتباط نماينده و مالک در واحدهاي اقتصادي که مالکيت و مديريت آن از يکديگر جدا باشد، استفاده شده است، اما بنظر می رسد یک شیوه کارا برای حل مشکلات بین مالک و مدیر وارد کردن یک پارامتر اندازه گیری دقیق مورد تأیید دو طرف است.

ارزيابي عملكرد شركت ها از مهمترين موضوعات مورد توجه سرمايه گذاران، اعتبار دهندگان، مديران و دولت ها است. در دنیای رقابتی امروز ایجاد یک سیستم مناسب ارزیابی عملکرد شرکت ها امری ضروری است. سرمایه گذاران علاقه مند هستند دریابند از سرمایه گذاری انجام شده چه اندازه ایجاد ارزش شده است. سرمایه گذاران در بازار سهام همواره درصدد کسب سود بالا هستند، آنها سهامی را خریداری می کنند که از نظر آنها بهترین سهم باشد و بیشترین سود و بازده به آنها تعلق گیرد (یحیی زاده و همکاران، 1388: 92). همچنین سهامداران به عنوان مالکان واحد تجاری، از مدیران می خواهند تا ارزش سرمایه گذاری آن ها را به حداکثر برسانند. به منظور نیل به این هدف، ازگذشته، با استفاده از سود عملیاتی یا نسبت های مالی به ارائه گزارشی از عملکرد شرکت ها پرداخته شد. نرخهای مالی نقش مهمی در اندازه گیری عملکرد و وضعیت مالی یک واحد تجاری ایفا می کنند. مطالعات زیادی سودمندی نرخهای مالی را به اثبات رسانده است (چن و شمیردا ،1981: 67). اما به علت اینکه این معیارها دارای نقاط ضعف عمده هستند، عملکرد شرکت ها را به نحو مطلوبی ارائه نمی دهند.

ارزیابی عملکرد مالی با استفاده از معیارهای سنتی حسابداری نقاط ضعف فراوانی دارد. در ارزیابی عملکرد به روش سنتی به دلیل اینکه فقط به سود حسابداری توجه می شود و هزینه ی تامین منابع سرمایه را لحاظ نمی کند، مورد انتقاد شدیدی قرار گرفته است و روش مطلوبی محسوب نمی شود. در معیارهای مبتنی بر ارزش کلیه هزینه های تامین مالی در نظر گرفته می شود (یحیی زاده و همکاران، ، 1389: 114). معیارهای مبتنی بر ارزش دو ویژگی دارند: اولاً سود نسبت به سطحی از سرمایه گذاری اندازه گیری می شود که برای رسیدن به آن سطح سود به کار رفته است. دوماً ریسک نوعاً از طریق محاسبه ی هزینه ی سرمایه در نظر گرفته می شود (نوروش و حیدری، 1383: 122-123). با انتخاب معیارهای مبتنی بر ارزش در ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها می توان بر هر دو مشکل فائق آمد (آمیلس و دیگران، 2002: 123).

با توجه به مطالب فوق ، نیاز به ادغام معیارهای مالی سنتی حسابداری (AFP) و معیارهای مبتنی بر ارزش (VFP ) ، به دلیل آنکه هرکدام از آنها ویژگی های خاص خود را دارند، به شکل محسوسی دیده می شود. اما آیا می توان با استفاده از ترکیب این معیارهای مالی به عنوان ابزارهای سنجش، و ترکیب رویکرد فازی با روش های مختلف به عنوان تکنیک های سنجش به یک روش کارا به منظور ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها دست یافت؟

فهرست مطالب

فصل دوم: مبانی نظری و پيشينه پژوهش 39-9
2-1- مقدمه 10
2-2- مباني نظري 12
2-2-1- نظریه ارزیابی: اساس اقتصادی ارزیابی عملکرد 12
2-2-2- ارزیابی عملکرد و معیار ارزیابی عملکرد 14
2-2-3- مالکیت و تضاد منافع 15
2-2-4- محدودیت های اساسی پژوهشهای پیشین در رابطه با ارزشیابی 15
2-2-5- پیش بینی ارزش شرکت با استفاده از متغیرهای حسابداری 16
2-2-6- مدیریت مبتنی بر ارزش 17
2-2-7- تصمیم گیری چند شاخصه (MADM) 18
2-2-8- شاخص های ارزیابی عملکرد 19
2-2-8-1- معیارهای سنتی حسابداری 19
2-2-8-1-1 بازده دارایی ها...... 19
2-2-8-1-2- بازده حقوق صاحبان سهام 20
2-2-8-1-3- نسبت P/E 20
2-2-8-1-4- سود هر سهم 21
الف) نقاط قوت سود حسابداری 22
ب) نقاط ضعف سود حسابداری 22
2-2-8-2- معیارهای مبتنی بر ارزش 22
2-2-8-2-1- ارزش افزوده اقتصادی (EVA) 23
انتقادات وارد بر EVA 24
انتقاد ساختاری و مفهومی (پائولو استانلیف) 24
انتقاد محاسباتی (روبن اسکالونا) 25
2-2-8-2-2- ارزش افزوده بازار (MVA) 26
2-2-8-2-3- ارزش افزوده نقدی (CVA) 27
2-2-9- منطق فازی 31
2-3- پیشینه پژوهش 34
2-3-1- پژوهشهای خارجی 35
2-3-2 پژوهشهای داخلی 37
2-4- خلاصه فصل 39

منابع و مآخذ
الف- منابع فارسي
ب- منابع انگليسي