بررسی نظریه ها و مدل های جو سازمانی

جو سازمانی به مجموعه‌ای از خصایص یا ویژگی‌هایی که موجب تمایز یک سازمان از دیگر سازمان‌ها می‌گردد، اطلاق می‌شود. در حقیقت جو سازمانی اغلب به عنوان شخصیت سازمان معرفی می‌گردد. همان‌طور که شخصیت به خصایص ثابتی از افراد اشاره دارد، جو نیز به خصایص و خواص ثابت سازمان اشاره می‌کند (Owens, 1999).این پایان نامه در مورد جو سازمانی و با عنوان بررسی نظریه ها و مدل های جو سازمانی می باشد.

مدل جو سازمانی هالپین و کرافت
مطالعات پیشرو «آندرو هالپین» و «دان.ب. کرافت» از مدارس در سال 1962 شناخته‌‌ترین مفهوم‌پردازی و اندازه‌گیری از جو سازمانی است (هوی و مسیکل به نقل از عباس‌زاده، 1386). با انتشار و گزارش تحقیقی در سال 1962 که جو سازمانی مدارس نام گرفت، هالپین و کرافت نظریه جو سازمانی را برای معلمان معرفی کردند، زیرا به موجب این تعریف که جو سازمانی به وسیله افراد در سازمان تجربه می‌شود، آن‌ها فرض نمودند که ادراکات این افراد منبع معتبری از داده‌ها هستند (گودرزی، 1381).

هالپین و کرافت وقتی مشاهده کردند که:
الف) احساس معلمان نسبت به مدرسه خود به طور قابل توجهی از همدیگر متفاوت است.
ب) مفهوم روحیه شاخصی از این احساس نمی‌باشد.
ج)وقتی مدیران آرمانی و لایق به مدارسی که نیاز به اصلاح داشتند، فرستاده شدند، کادر آموزشی آن مدارس از فعالیت آنان جلوگیری کردند و آن‌ها ترسیم جو سازمانی را شروع کردند و عنوان جو سازمانی توجه زیادی را به خود جلب کرد. شیوه‌ای که آنان به کار بردند شامل تهیه یک پرسشنامه توصیفی OCDQ برای تعیین جنبه‌های مهم عمل و عکس‌العمل معلم- معلم و معلم- مدیر بود. محققین دیگر پس از انتشار نتایج تحقیقات هالپین و کرافت ابزارهای مشابهی را برای سنجش و مطالعه‌ی جو سازمانی تهیه کردند (شیرزادی، 1385).

هالپین و کرافت جو اجتماعی مدارس را به عنوان ترکیبی از دو بعد تصور می‌کردند: رهبری مدیر مدرسه و تعامل معلمان. تعامل گروهی از معلمان در یک مدرسه ممکن است مشابه محیط‌های جغرافیایی یک ناحیه در نظر گرفته شود و سبک رهبری مدیر مدرسه می‌تواند برابر با شرایط جوی باشد. این ترکیب رفتار رهبر و رفتار معلم که جو سازمانی را به وجود می‌آورد می‌تواند در شکل زیر نشان داده شود.

فهرست مطالب
تعریف مفهومی جو سازمانی
تعریف عملیاتی جو سازمانی
الف: جو سازمانی 5
2-2-1-تعاریف جو سازمانی 5
جدول 1: تعاریف جوسازمانی از دیدگاه تنی چند از صاحبنظران 16
2-2-2-ویژگی‌های جو سازمانی 16
جدول 2: ویژگی جو سازمانی از دیدگاه صاحبنظران 18
2-2-3-عوامل مؤثر بر جو سازمانی 19
جدول 3: عوامل تأثیرگذار بر جو سازمانی (شیرزادی، 1385) 21
2-2-4-ابعاد جو سازمانی 22
2-2-5-انواع جو سازمانی 23
جدول 4: جو حمایتی و جو تدافعی در سازمان‌ها (پرداختی، 1385) 25
2-2-6-نظریه‌های جو سازمانی: 25
2-2-6-1-مدل جو سازمانی هالپین و کرافت 25
شکل 1: جو مدرسه به عنوان ترکیبی از رفتار مدیر و معلمان (Silver, 1991) 27
جدول 5: ویژگی‌های شش نوع جو سازمانی (شیرزادی، 1385) 33
جدول 6: ویژگی‌های جو باز و بسته (شیرزادی، 1385) 33
2-2-6-2-مفهوم‌پردازی رنسیس لیکرت از جو سازمانی: 33
جدول 7: سیستم یک و چهار لیکرت 34
2-2-6-3-مفهوم‌پردازی هوی و سیبو از جو سازمانی 34
جدول 8: انواع جو بر حسب نظریه هوی و سیبو 39
2-2-6-4-مفهوم‌پردازی هریسون از جو سازمانی: 39
2-2-6-5-مفهوم‌پردازی هاجست از جو سازمانی 40
شکل 2: مفهوم‌پردازی هاجست از جو (پورسیف، 1385) 41
2-2-6-5-مفهوم‌پردازی ویزبورد از جو سازمانی 41
شکل 3: مدل 6 وجهی ویزبورد در رابطه با جو سازمانی 42
2-2-6-6-مفهوم‌پردازی تاجی‌یوری از جو سازمانی 42
شکل 4: مدل تعاملی روابط بین عوامل مؤثر در شکل‌گیری جو سازمانی (Owens, 1990) 43
2-2-6-7 مدل مفهومی 43
شکل 3-1: مدل مفهومی تحقیق محقق ساخته بر اساس نظریه هالپین و کرافت (1962) 44
بخش دوم: پیشینه پژوهش (تحقیقات انجام شده داخلی) 45
جدول 12: خلاصه تحقیقات داخلی 51
بخش: پیشینه پژوهش (تحقیقات انجام شده خارجی) 51
جدول 13: خلاصه تحقیقات خارجی 60

منابع