ارزیابی شاخص های عملکرد توسعه پایدار در صنعت فولاد

هدف از این پژوهش ارزیابی شاخص های عملکرد توسعه پایدار در صنعت فولاد بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد

چکیده:
موضوع ارزیابی شاخص های عملکرد توسعه پایدار در صنعت فولاد را جهت پایان نامه برگزیدم زیرا توسعه پایدار علمی است که به تلفيق اهداف اقتصادي ، اجتماعي و زيست محيطي براي حداكثرسازي رفاه انسان فعلي بدون آسيب به توانايي نسلهاي آتي براي برآوردن نيازهايشان مي پردازد و از لحاظ اقتصادی،سیاسی، فرهنگی، آموزش و ... مورد توجه قرار گرفته است و فولاد هم، یکی از مهم ترین صنعت ها در جهان بوده و بیشترین قابلیت بازیابی را داشته و خواص فیزیکی و شیمیایی متنوع و گاه منحصر به فرد، آن را به شاخص ترین ماده ی مهندسی تبدیل کرده است

لذا در این تحقیق یازده شاخص در زمینه جنبه زیست محیطی،اقتصادی،اجتماعی و سه شاخص با توجه به شرایط کنونی کشور(کم آبی،قیمت سوخت،قیمت ارز) با توجه به روش های FHDM بررسی گردید و هدف اصلی این تحقیق ارزیابی شاخص ها و هدف فرعی شناسایی شاخص های ارزیابی،رتبه بندی آنها و ارزیابی عملکرد آنها در صنعت فولاد بود که از آنجایی که در تحقیق حاضر جامعه آماری مشخص و از لحاظ تعداد متناهی و کم می باشد از روش سرشماری استفاده گردید و به60 نفر از خبرگان در این صنعت پرسشنامه هایی داده شد و تجزیه و تحلیل با استفاده از آماره های توصیفی صورت گرفت و با استفاده از آزمون T (آزمون فرض آماری میانگین یک جامعه) و سپس با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی به رتبه بندی شاخص ها پرداخته شد که تحلیل آزمون T نشان داد که وضعیت عوامل موثر بر شاخصهای ارزیابی عملکرد توسعه پایدار در صنعت فولاد با توجه به میانگین جامعه آورده شده در جامعه آماری در حد نسبتاً بالایی می باشد و مقدار آماره T نیز بزرگتر از 96/1 است و در ناحیه بحرانی آزمون قرار دارد و به بیان دیگر اختلاف میانگین از عدد 3 معنی دار می باشد. لذا تمامی شاخصهای ارزیابی عملکرد توسعه پایدار در صنعت فولاد موثر می باشد و با توجه به روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی(PAHD)به ترتیب شاخص های هزینه سرمایه گذاری برای فرایندها و محصولات،سود ناخالص عملیات،شدت مصرف انرژی ، شدت انتشار گازهای گلخانه ای، بهره وری مواد اولیه رتبه های 1 تا 5 و بقیه رتبه 6 را کسب کردند.

-مقدمه
در سالهای پس از جنگ دوم و در فضای ناشی از ظهور نظامهای کمونیستی درجهان و اوج گیری مبارزات استقلال طلبانه ملل جهان سوم، نظریه پردازان آمریکایی، رهیافت «نوسازی» را مطرح کردند که عبارت بود از فرایندی یگانه، مترقی، یک سویه، مرحله بندی شده برگشت ناپذیر که به سوی الگوی مطلوب(جامعه آمریکا) درحرکت است. مکتب «وابستگی» از دل نقد مکتب «نوسازی» کلاسیک و نو و به عنوان صدایی از «پیرامون» متولد شد. در مقابل نوسازی که دلایل عقب ماندگی را «درونی» معرفی می کرد، مکتب وابستگی این دلایل را «بیرونی» دانست. این رهیافت نیز درپی تجارب ناموفق و اثبات ناکارآمدیها در پاسخ به نقدهای متنوع به تجدید نظرهای وسیعی تن داد و به این ترتیب مکتب «وابستگی نو» به وجود آمد.
رهیافت «مارکسیسم کلاسیک» با مدنظر قـــراردادن فـرضیه «تکامل» حتی برخی از جنبه های استعمار را مثبت تلقی می کرد. «نومارکسیست ها» با نقد بخشی از میراث مارکسیسم، سعی کردند که باتوجه به واقعیتها قرائتی روزآمد از این اندیشه عرضه کنند.

بنابراین، مکتب نوسازی، وابستگی و مارکسیسم عمده ترین رهیافتهای توسعه درجهان سوم بوده اند. در این مکتبها اغلب با نگاهی اقتصادی به فرایند توسعه، فرهنگ و سیاست عملاً مــــورد غفلت قرارگرفته بود. این نظریه پردازیها طوری صورت گرفته بود که فراموش شده بزرگ آن انسان بود، حال آنکه توسعه به نام او آغاز شده بود.
درحال حاضر، مفروضات کهن در برابر تجارب کشورها و نیز ظهور تحولات فکری و اجتماعی جدید رنگ باخته اند. «توسعه پایدار» درجهان متحول کنونی، با نگاهی به قرن بیست و یکم تولد یافته و در این مناظره اقتصاد، سیاست، فرهنگ، محیط زیست، امنیت، آموزش، بهداشت، اخــلاق و غیره در کنار هم موردتوجه قرار گرفته اند. «توسعه پایدار» انسان محور است و باتوجه به گستردگی مباحث و قابلیتهای بسیار آن به سرعت به مهمترین مناظره کنونی و نیز یکی از مهمترین چالشهای قرن بیست و یکم تبدیل شده است.

توسعه پایدار گستره نوینی است که در واپسین سالهای قرن بیست و یکم فراراه بشر گشوده شد و از آن رو که انسان را محور و بقای عزتمند او را هدف قرار داده بود، به زودی فراگیر شد و بر دلها نشست.
در گذشته، انسانها، شاید به غریزه، دریافته بودند که رمز بقای آنها درگرو هماهنگی با طبیعت است و آموخته بودند که زوال طبیعت زوال آنهاست. لیکن در یکی دو قرن اخیر، با اوج گیری توانائیهای ابزاری بشر، تعـادل زیست محیطی قرون گذشته به زیان طبیعت برهم خورد. لطمات وارده بر طبیعت در این دوران ابعاد گسترده و غیرقابل جبرانی یافت و در ربع آخر قرن بیستم به یک معنا از مرز فاجعه نیز گذشت. جهان سوم که قرار بود درنتیجه «مراحل تــوسعه» به رشد، رفاه و آزادی نائل شود، آشفته تـــر از پیش، گرفتار در فقر، نابرابری، بی عدالتی و عقب ماندگی شد و اوضاع به مراتب شکننده تر و نابسامان تر از گذشته شد.

توسعه پایدار عرصه نوینی است که همزمان هم سیاست و فرهنگ را موردتوجه قرار می دهد و هم بر رونق اقتصاد و تجارت و صنعت تاکید می ورزد. هم از محیط زیست و همزیستی با طبیعت حمایت می کند و هم از حقوق برابر انسانها، هم به مسائل داخلی کشورها می پردازد و هم به مسائل بین المللی. واقعیت این است که پایداری درعصر جدید تبدیل به معیار شده است. زبان جدیدی در گستره این مناظره درحال تولد است که ظرفیتها، توانمندیها و راهکارهای متفاوتی را عرضه می کند. زبانی که از ضروری ترین نیازهای بشر منشأ گرفته است. همین مساله موجب شد این پژوهش به بررسی این موضوع بپردازد.

در فصل یک و دو در مورد عملکرد شاخص های موثر بر توسعه ی پایدار در صنعت فولاد بحث شد و اینکه فولاد یکی از مهم ترین صنایع در جهان بوده، بیشترین قابلیت بازیابی را داشته و خواص فیزیکی و شیمیایی متنوع و گاه منحصر به فرد، آن را به شاخص ترین ماده ی مهندسی تبدیل کرده است. فولاد تا زمانی که آسیبی به محیط زیست وارد نکند، نقش بسیار تاثیر گذاری در توسعه¬ی پایدار جهان، از راه افزایش کیفیت سطح زندگی مردم دارد و با توجه به اینکه صنایع تولید آهن و فولاد منبع ایجاد و انتشار آلاینده های جامد، مایع و گازی به محیط زیست اند،

لذا در این تحقیق به ارزیابی شاخص های توسعه پایدار صنعت فولاد پرداخته می شود که این شاخصها در سه بعد اصلی اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی می¬باشند و اینکه با توجه به شرایط کشور در این تحقیق برای ارزیابی دقیق تر، علاوه بر اصول یازده گانه توسعه ی پایدار، سه گزینه اساسی دیگر که در سالهای اخیر صنایع کشور ما را تحت تاثیر فراوان قرارداده است بررسی شد. در این تحقیق سه شاخص جدید در کنار شاخص های قبلی تعریف خواهد شد و از آنجا که بررسی عملکرد این اصول نیاز به روشی دارد که پیوستگی و اثر متقابل معیارها را به صورت موثر بر یکدیگر در نظر بگیرد از روش FHDM برای این منظور استفاده خواهد شد. زیرا روش تصمیم گیری سلسله مراتبی در محیط فازی (FHDM)، علاوه بر ویژگی¬های سایر روش های تصمیم گیری چند معیاره در محیط فازی، از تعاریف کلامی به جای متغیر های عددی استفاده می¬کند و در روش FHDM یک مقیاس فازی تعریف و هر عدد فازی به یک عدد حقیقی نسبت داده می¬شود. به این ترتیب می¬توان برای مقایسه ی معیارها از اعداد حقیقی استفاده کرد.

جامعه تحقیق در این پژوهش شامل 60 نفر از خبرگان حوزه توسعه پایدار صنعت فولاد در کشور بود و از آنجایی که در تحقیق حاضر جامعه آماری مشخص و از لحاظ تعداد متناهی و کم می باشد از روش سرشماری استفاده گردید. سرشماری از جامعه متناهی، بررسی است که تمام واحدهای جامعه را در بر می‌گیرد. در بسیاری از موارد، اجرای سرشماری در یک جامعه متناهی، کاری است. در تحقیق حاضر با توجه به اینکه از روش سرشماری استفاده شده است نمونه و جامعه یکسان می باشند.در اين پژوهش تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از آماره‌هاي توصيفي شامل جداول فراواني و ميانگين و درسطح آمار استنباطی، به منظور تحلیل داده های پژوهش از تحلیل های گوناگون استفاده شده است. در مرحله اول به بررسی و شناسایی شاخصهای ارزیابی عملکرد توسعه پایدار در صنعت فولاد با استفاده از آزمون فرض آماری میانگین یک جامعه یا بعبارتی از آزمون T یک نمونه ای (One-Sample Test ) استفاده گردیده است که در واقع تفاوت بین میانگین نمونه مورد بررسی را با یک مقدار مفروض مورد آزمون قرار می¬دهد. پس از آن با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی فازی به رتبه بندی این عوامل پرداخته شد.

فهرست مطالب
چکیده: 5
فصل اول: کلیات تحقیق 7
فصل اول 7
کلیات تحقیق 7
1-1-مقدمه 8
1-2- بیان مسئله 10
1-3- ضرورت انجام تحقیق 13
1-4- اهداف تحقیق 14
1-5- سوالات تحقیق 15
1-6- قلمروی (مکانی،موضوعی، زمانی) تحقیق 16
1-7- روش تحقیق 16
1-8- جامعه آماری و روش نمونه گيري 17
1-9- روش تجزيه و تحليل داده ها 17
1-10 - محدوديت ها 17
1-11- تعاریف واژه ها و اصلاحات 18
1-12 خلاصه فصل 19

فصل دوم :بررسی ادبیات و پیشینه تحقیق 20
فصل دوم 20
بررسی ادبیات و پیشینه تحقیق 20
2-1- مقدمه 22
2-2- عملکرد 22
2-2-1- مديريت عملکرد 23
2-2-2-تعاريف مديريت عملکرد 24
2-2-3- اهميت مديريت عملكرد 25
2-2-4- عوامل مؤثردر توفيق مديريت عملكرد 27
2-2-5- مزيا و معايب مديريت عملکرد 28
2-2-5-1- مزاياي مديريت عملكرد 28
2-2-5-2- معايب مديريت عملكرد 30
2-2-6- عوامل تأثير گذار در اجرا و پياده سازي نظام مديريت عملکرد 31
2-2-7- اهداف مديريت عملکرد 32
2-2- 8- تعاريف ارزيابي عملکرد 34
2-2-9- اهداف ارزشيابي عملکرد 37
2-2-10- ديدگاهاي ارزيابي عملکرد 39
2-2-11- ضرورت و اهميت ارزيابي عملکرد: 41
2-2-12- فرايند ارزيابي عملکرد 43
2-2-13- مدل هاي ارزيابي عملکرد 47
2-2-14- روش هاي ارزيابي عملکرد کارکنان 57
2-2-15- موئلفه هاي مفهموم ارزيابي عملکرد 59
2-2-16- هدف تهيه و تدوين نظام ارزيابي عملکرد کارکنان 60
2-2-17- اساس مديريت مبتني بر عملکرد 61
2-3- توسعه پایدار 62
2-3-1- موئلفه های توسعه پایدار 64
2-3-2- فلسفه توسعه پايدار 76
2-3-3- تعيين و ترسيم چارچوب توسعه پايدار : محيط ، ابعاد و اهداف 82
2-3-4- چالش هاي توسعه پايدار 84
2-3-5- عاملان توسعه پایدار 88
2-3-6- شاخص های توسعه پایدار 92
2-3-6-1- شاخص چیست؟ 93
2-3-6-2- شاخص زیست محیطی 93
2-3-6-3- شاخص اقتصادی 96
2-3-6-4- شاخص اجتماعی 103
2-4- بخش دوم ) پيشينه تحقيق 107
آفتكشها، محيط زيست و توسعه پايدار 109
گاهي، نگرش و رفتار زيست محيطي در جهت توسعه پايدار 109
توسعه پایدار تولید آهن و فولاد در ایران از جنبه زیست محیطی با استفاده از منطق شلال 110
صنايع معدني راه دستيابي ايران به توسعه پايدار 110
2-5- آشنایی با صنعت فولاد 111

فصل سوم 116
روش اجرايي پژوهش 116
فصل سوم: روش اجرايي پژوهش 118
3-1- مقدمه 118
3-2 - روش تحقيق 119
3-2-1- دسته بندي روشهاي تحقيق بر اساس هدف 119
3-2-3- دسته بندي روشهاي تحقيق بر اساس نحوه گردآوري دادهها 120
3-3 - جامعه آماري 121
3-4- روش نمونه گيري 121
3-5 - روش جمع آوري اطلاعات 122
3-5-1- روش کتابخانه‌اي: 123
3-5-2- روش میدانی: 124
3-6- مقياس اندازه‌گيري تحقيق 127
3-7- طيف ها 128
3-8- روش های آماری مورد استفاده: 129
3-8-1- آزمون میانگین یک جامعه 130
3-8-2- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) 130
3-8-2-1- اصول فرآيند تحليل سلسله مراتبي 131
3-8-2-2- مدل فرايند تحليل سلسله مراتبي 132
3-8-2-3- سلسله مراتبی فازی 135
3-8-2-4- سازگاري در قضاوت‌ها 139
3-9- جمع بندی فصل سوم 141

فصل چهارم :تجزیه و تحلیل داده ها 142
فصل چهارم 142
تجزیه و تحلیل داده ها 142
4-1- مقدمه 100
• آمار توصیفی 100
• آمار استنباطی 100
4-2- آمار توصیفی 101
4-2-1-بررسی ویژگی جامعه از لحاظ جنسیت 101
4-2-2-بررسی ویژگی جامعه از لحاظ سن 102
سن در زمره مقیاسهای اسمی قرار دارد لذا جدول فراوانی می تواند اطلاعات کلی در رابطه با این متغیر در اختیار ما قرار دهد. 102
4-2-3-بررسی ویژگی جامعه از لحاظ وضعیت تحصیلات 104
تحصیلات در زمره مقیاسهای اسمی قرار دارد لذا جدول فراوانی می تواند اطلاعات کلی در رابطه با این متغیر در اختیار ما قرار دهد. 104
نمودار میله ای توزیع فراوانیها مربوط به تحصیلات پاسخ دهندگان در ذیل ارائه شده است. 104
نمودار4-3: نمودار مستطیلی وضعیت تحصیلات 104
سابقه مراجعه در زمره مقیاسهای اسمی قرار دارد لذا جدول فراوانی می تواند اطلاعات کلی در رابطه با این متغیر در اختیار ما قرار دهد. 105
جدول4-4توزيع فراواني مربوط به سابقه فعالیت پاسخدهندگان 105
4-3- آمار استنباطی 106
4-3-1- شناسایی شاخصهای ارزیابی عملکرد توسعه پایدار در صنعت فولاد: 107
4-3-2- رتبه بندی شاخصهای ارزیابی عملکرد توسعه پایدار در صنعت فولاد: 111
4-4- خلاصه فصل چهارم 123

فصل پنجم:نتيجه‌گيري وپيشنهادات 124
5-1 مقدمه 125
5-2 خلاصه اي از فصول گذشته 126
5-3-1 نتایج بررسی های جمعیت شناختی 127
5-3-2 تحلیل آزمون T یک نمونه ای 128
5-3-3 رتبه بندی شاخصهای ارزیابی عملکرد توسعه پایدار در صنعت فولاد 129
5-4 پيشنهادات 130
5-4- 2 پيشنهادات جهت تحقيقات آتي 133
5- 4-3 محدوديت هاي پژوهش 135

منابع