چرا نقد معلمان به کتاب‌‌های درسی بایگانی می‌شود؟!

خبرنگار اجتماعی ؛ رضا مراد صحرایی زبان‌شناس و دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی در نشست نقد کتاب های فارسی دوره اول ابتدایی اظهار کرد: مگر‌ نقد کتاب‌های درسی را از معلمان نمی‌شنوید پس چرا اجرا نمی‌کنید؟ آیا چون کتاب‌های درسی تولید شده‌اند همه باید اجرا کنند یا باید نظرات معلمان را گرفته و آن را اصلاح کرد، نیاز داریم رابطه بین مولف، معلم و زبان‌آموز "دانش‌آموز" ایجاد شود.

وی ادامه داد: مهارت خواندن به چه معناست؟ آیا کتابی که می‌نویسیم مبتنی بر تعریف خواندن یعنی اندیشیدن است، آیا در کتاب درسی برای خواندن، اندیشیدن را ترویج می‌دهیم و به مهارت خواندن توجه داریم؟ 

مراد صحرایی گفت: مشکل نخست در کتاب‌های فارسی نداشتن نظریه است هم‌اکنون در حوزه آموزش زبان دوم حداقل 10 نظریه فعال داریم، ما تنها کشور چندزبانه جهان نیستیم اما این موضوع برای ما دردسر تلقی می‌شود در حالیکه یک فرصت بی‌نظیر است، هم‌اکنون 20 زبان زنده در کشور داریم اما کتاب‌هایی که می‌نویسم برای تمام دانش‌آموزان یکسان است.

وی بیان کرد: ما درباره زبان آموزش می‌دهیم اما خود زبان را آموزش نمی‌دهیم در آموزش زبان انگلیسی هم اینگونه است و فرد در کنکور 90 درصد می‌زند اما نمی‌تواند بخواند و صحبت کند، هم‌اکنون از تهران یک کتاب برای کل کشور می‌نویسیم که یک روش نامناسب است.

مگر‌ نقد کتاب‌های درسی را از معلمان نمی‌شنوید؟

دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی ادامه‌ داد: 9 برنامه درسی داریم و کتاب باید در مقدمه خود بگوید براساس چه برنامه درسی است، متاسفانه مولفان کتاب فارسی مشاور برنامه درسی نداشته‌اند‌، مگر‌ نقدها را از معلمان نمی‌شوید پس چرا اجرا نمی‌کنید؟ آیا چون کتاب تولید شده است همه باید اجرا کنند یا باید نظرات معلمان را گرفته و آن را اصلاح کرد، نیاز داریم رابطه بین مولف، معلم و زبان‌آموز "دانش‌آموز" ایجاد شود.

وی با بیان اینکه گره کور توسعه نیافتگی در کشور ما بی‌توجهی و کم‌توجهی به مقطع دبستان و پیش دبستانی است، ادامه داد: پیش دبستانی در کشور ما رها است و بر سر اداره آن هنوز دعواست. 

خطوط قرمز نانوشته در آموزش وپرورش وجود دارد

دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: در آموزش وپرورش خطوط قرمز نانوشته‌ای داریم باید این خطوط را شفاف و تبیین کنیم؛ یکی از سیاستهای کلان ما که ناپیداست نسبت توسعه ما با نظام‌های آموزشی جهان است همچنین نسبت آموزش عالی با آموزش و پرورش باید برقرار شود و اکنون این دو نهاد دو جزیره جدا هستند؛ دانشگاه سست و خواب آلوده شده و باید دانشگاه‌ها را بیدار کرد تا مشکلات جامعه را حل کنند.

تسنیم، پرویز اقبالی تصویرگر، پژوهشگر و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد نیز درباره تصویرگری کتب درسی ادامه داد: کتاب‌های تصویر‌سازی را اصولاً جدا از کتاب‌های درسی به سه قسمت تقسیم می‌کنند که معمولاً یا بی‌کلام هستند، یا کم کلام  یا کتاب‌های مصور هستند که متن آنها زیاد و تصویر کم است و معمولاً آنها را برای نوجوانان آماده می‌کنند. 

وی ادامه داد: این تقسیم بندی درباره کتاب‌ های درسی در برخی موارد قابل اجرا و در برخی موارد غیر قابل اجرا است؛ کتابهای درسی مخاطب‌محور است و بر اساس نظریه مخاطب محوری بحث اصلی این است که وقتی کتاب یا قصه برای فردی می‌نویسید باید مخاطب را هم بشناسید.

تصاویر کتاب‌‌های فارسی دوره ابتدایی بسیار ضعیف است 

اقبالی ادامه داد: "خیال" اساس زندگی کودک است و کودک با تصویر ارتباط برقرار می‌کند؛ او اول به تصویر نگاه می‌کند و بر اساس تصویر تلاش می‌کند متن را بشناسد و بزرگترین ایراد سه کتاب اول، دوم و سوم ابتدایی ایراد اجرایی است و تصاویر آنها از نظر ساختار طراحی، نحوه ترکیب‌بندی، فرم و رنگ بسیار ضعیف و سوم از لحاظ تکنیک اجرا نیز ضعیف هستند و برای کودک مناسب نیستند. 

این استاد دانشگاه با بیان اینکه افرادی که این تصاویر را آماده کرده‌اند فقط خودشان را راحت کرده‌ و از امکانات فتوشاپ استفاده کرده‌اند که بدترین کار است، اظهار کرد: این کتابها ضعف اجرایی بسیاری دارد. 

وی با اشاره به ضعف در ترسیم قومیت‌ها در کتاب‌‌های درسی گفت: هویت برای ما اهمیت دارد سه هویت ایرانی، اسلامی و عربی داریم؛ هویت دارای دو خصوصیت تداوم و تمایز است و تداوم و تمایز بر اساس سنت‌ها اتفاق می‌افتد و ما چون در تفکرمان ساختار ملیت ایرانی بودن با ساختار اعتقاداتمان بر هم منطبق است، هویت ایرانی ــ اسلامی کامل داریم.

نشانه‌های هویت اقوام در تصاویر کتاب‌های درسی کجاست؟

اقبالی ادامه داد: ما هویت ایرانی اسلامی داریم اما نشانه‌های هویت تصویر ما در کتب درسی کجاست؟ ما تاریخی داریم که بر اساس آن هویت‌های تصویری ما به وجود آمده و نمود عینی آن در چند خصوصیت است. ما به نشانه‌های هویت تصویری چون نقشه، پرچم، اعیاد و رسوم، قهرمانان ملی و مذهبی خود وابسته هستیم اما در کتاب درسی فارسی نسبت به این هویت‌های تصویری بی نهایت سهل‌انگاری شده است. 

این استاد دانشگاه یادآور شد: هویت ملی مذهبی ما در نماز، احترام به پیامبر، زادروزها و رحلت‌های آنان و انقلاب اسلامی و اعیاد انقلاب است که باید به آن توجه کنیم همچنین قومیت‌هایی در ایران داریم که از بعد مکانی، رسوم، شخصیت، لباس و حوادث تاریخی دارای نشانه‌های تصویری هستند؛ کتاب‌های درسی برای کل ایران ارائه می‌شود اما نوع ارتباط با قومیت‌ها قابل هضم نیست.

پایان/