چند پیشنهاد کاربردی به معلمان برای استفاده از ظرفیت فضای مجازی و تدریس آنلاین

خبرنگار اجتماعی ؛ این روزها کرونا همه چیز را تحت‌الشعاع خود قرار داده، مدارس بیش از یک هفته‌ای است تعطیلند و دانش‌آموزان مجبور به خانه‌نشینی‌!

اگر چه ویروس کرونا تعطیلی ناخواسته و البته طولانی‌مدت مدارس را رقم زده اما این روزها جریان آموزش تعطیل نیست، دانش‌آموزان در خانه هستند اما جریان یادگیری در همان خانه و با روش‌های مختلف در حال پیگیری است از پخش زنده تلویزیونی گرفته تا ابتکار معلمان و مدارس برای استفاده از ظرفیت فضای مجازی.

وزیر آموزش وپرورش هم مدتی قبل گفته بود، اگرچه مدارس تعطیل است اما آموزش تعطیل نیست و حالا مصادیق مختلفی را در فضای مجازی شاهدیم که نشان می‌دهد، معلمان جریان آموزش را تعطیل نکرده‌اند و با ابتکارات مختلف تدریس دروس و وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان را رصد می‌کنند.

در این ایام، اهمیت آموزش مجازی و ضرورت فراهم کردن زیرساختهای لازم برای توسعه فرصت آموزش از راه دور و آموزش مجازی دو چندان شده است؛ موضوعی که با توجه به تعطیلات ناخواسته مدارس به دلایلی همچون آلودگی هوا بیش از هر زمان دیگری نیاز به توجه دارد.

در همین باره دکتر فرشته زینی وند نژاد؛ پژوهشگر پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در یادداشتی که در اختیار قرار داد به بررسی اهمیت آموزش‌های مجازی پرداخته و پیشنهادهای کاربردی و راهگشایی را به معلمان برای استفاده تدریس مجازی موفق ارائه نموده است.

او در بخشی از این یادداشت اشاره می‌کند: بر اساس تحقیقی که در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش انجام شد،گوشی هوشمند در دسترس‌ترین وسیله در بین معلمان و دانش‌آموزان بود. اتصال به اینترنت با استفاده از گوشی هوشمند برای جستجوی اطلاعات و تمرینات درسی و نیز استفاده ازشبکه‌ها ی اجتماعی بیشترین میزان استفاده را در میان معلمان و دانش آموزان داشت؛ ناگفته نماند نرم‌افزارهایی وجود دارند که امکان تدریس آنلاین یا مدرسه آنلاین یا همان کلاس‌های مجازی را فراهم می‌‌کنند برخی از این نرم‌افزارها رایگان و برخی دیگر مستلزم پرداخت هزینه هستند که می‌توان با استفاده از آن‌ها تدریس یک درس را طراحی کرد.

مشروح یادداشت او و پیشنهادهای کابردی اش برای استفاده از ظرفیت فضای مجازی به منظور تدریس کارآمد را در ادامه میتوانید مطالعه کنید:

این روزها شیوع بیماری کرونا ارزش آموزش‌های غیرحضوری از جمله آموزش‌های الکترونیکی را برجسته نموده است با وجود تعطیلی مدارس  و کلاس‌های رسمی می‌توان از فناوری‌های دیجیتالی موجود برای آموزش دروس مختلف حتی دروس ریاضی و علوم بهره گرفت فناوری‌های دیجیتال می‌تواند شکل‌های متفاوتی داشته باشد از یک ماشین حساب ساده در کلاس درس ریاضی گرفته تا یک پروژکتور و رایانه یا بسیاری از نرم‌افزارهای جدید که در فروشگاه‌های مواد آموزشی وجود دارند.

این یادداشت در نظر دارد چند نکته کاربردی در این مقطع زمانی را بیان کند.

تحقیقی در پژوهشگاه مطالعات آموزش و‌پرورش در سال تحصیلی 97 -98 انجام شد که در آن میزان دسترسی، استفاده، سطح مهارت و چگونگی استفاده از رسانه‌های دیداری، شنیداری و نرم‌افزارهای آموزشی بررسی شد.

علاوه بر این از زبان دانش‌آموزان، معلمان، دبیران ریاضی در دوره دوم ابتدایی و اول متوسطه عوامل مؤثر در استفاده از این ابزارها استخراج و روابط بین این عوامل برای ارائه مدلی برای ارتقا استفاده از این فناوری‌ها آزمون شد.

جالب است بدانید، بر اساس نتایج این تحقیق گوشی هوشمند در دسترس‌ترین وسیله در بین معلمان و دانش آموزان بود. اتصال به اینترنت با استفاده از گوشی هوشمند برای جستجوی اطلاعات و تمرینات درسی و نیز استفاده ازشبکه‌های اجتماعی بیشترین میزان استفاده را در میان معلمان و دانش‌آموزان داشت.

اما در وضعیت فعلی چگونه معلمان می‌توانند از ظرفیت فعلی فناوری‌های دیجیتال استفاده کنند.

 به اثربخشی y outube یا آپارات در جلب‌توجه دانش‌آموزان، جالب‌تر کردن و ارتقا فرآیند کلی یادگیری تأکید شده است. دانش‌آموزان از ابزارهای تهیه فیلم‌های ویدئویی دیجیتالی ساده مثل گوشی‌های هوشمند، دوربین‌های دیجیتالی و نیز دوربین‌های فیلمبرداری با قیمت متوسط، برای ساخت و به اشتراک‌گذاری فیلم‌های ویدئویی استفاده می‌کنند تا فراتر از جامعه محلی خود، با دیگران ارتباط برقرار کنند. 

نباید انتظار داشت دانش‌آموزان ریاضی را با نشستن بیاموزند

در چنین زمان و محیطی نباید انتظار داشت که دانش‌آموزان مفاهیم و فرآیندهای ریاضی را فقط با نشستن و گوش دادن به توضیحات طولانی بیاموزند.

معلمان ریاضی باید به این مسئله فکر کنند که چگونه می‌توانند تدریس خود را با این فناوری‌ها تطبیق دهند تا تدریسشان مشابه با روشی باشد که آن‌ها یاد می‌گیرند و با خارج از کلاس ارتباط برقرار می‌کنند و چگونه از ابزارها برای کمک به یادگیری ریاضی یا سایر درس‌های دانش‌آموزان استفاده کنند.

چند توصیه کاربردی به معلمان برای استفاده از ظرفیت فضای مجازی

گزارش ‌ ها حاکی از آن است که بسیاری از معلمان از ارسال مطالب درسی با استفاده از تلگرام و سایر شبکه ‌‌های اجتماعی استفاده  می‌کنند اما در حال حاضر به معلمان و دبیران و افرادی که در استفاده از جئوجبرا یا سایر نرم‌افزارها مهارت دارند توصیه می گردد که مطالب ریاضی مربوطه را با خروجی‌های GIF یا پویا نمایی در اختیار سایر همکاران و دانش آموزان قرار دهند.

 ممکن است برخی از همکاران از نرم‌افزارهای تولید محتوای الکترونیکی استفاده کنند . خیلی ساده می‌توان از یک نرم‌افزار ضبط صفحه دسکتاپ مثل Camtasia یا هر نرم‌افزار S creen capture دیگری استفاده کرد . این به اشتراک‌گذاری دانش از سوی افراد باصلاحیت نقش مهم منتورینگ افراد کم‌تجربه توسط افراد باتجربه را ایفا می‌کند. در پژوهشی که پیشتر به آن اشاره شد معلمان و دبیران اظهار کردند که بسیاری از تجارب را  به‌ صورت  غیر رسمی از همکاران خود مثلاً با استفاده از تماشای فیلم تدریس آنها در تلگرام به دست آورده‌اند.

اینجاست که دسترسی امن به شبکه مدارس ضروری به نظر میرسد تا دانش‌آموزان و معلمان مدارس مختلف سراسر کشور باهم در ارتباط باشند و به بحث و بررسی در خصوص مباحث درسی بپردازند.

نرم افزارهایی برای امکان تدریس آنلاین

ناگفته نماند نرم‌افزارهایی وجود دارند که امکان تدریس آنلاین یا مدرسه آنلاین یا همان کلاس‌های مجازی را فراهم می‌‌کنند برخی از این نرم‌افزارها رایگان و برخی دیگر مستلزم پرداخت هزینه هستند که می‌توان با استفاده از آن‌ها تدریس یک درس را طراحی کرد.

 هرچند استفاده از برخی از این نرم‌افزارها نیازمند سطح بالاتری از دانش و شایستگی‌های دیجیتال است. از محیط‌هایی که امکان تدریس آنلاین را فراهم می‌کنند می‌توان به نرم‌افزار مودل ( Moodle ) و Edmodo اشاره کرد که مودل به زبان فارسی نیز قابل‌دسترسی است.

برای استفاده از امکانات این محیط‌‌ها « فرادرس »  آموزش‌هایی را تهیه نموده است که با جستجو در اینترنت قابل‌دسترسی هستند. اما پیشنهاد می گردد که از محیط‌هایی استفاده شود که به زبان فارسی تهیه شده‌اند.

لازم به ذکر است محیط ‌‌‌های مدرسه آنلاین یا کلاس‌های مجازی نیز به زبان فارسی در کشور ما طراحی شده است که در حال حاضر به خاطر شیوع ویروس کرونا به‌صورت رایگان در اختیار کاربران قرار داده شده است که https://www.skyroom.online/ یکی از این موارد است .ضمناً https://www.adobeconnect.ir/ نیز می‌تواند توسط همکاران برای ارائه کلاس ‌‌های مجازی به کار رود.

به والدین محترم نیز توصیه می گردد که با نظارت خود حداقل زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را برای برقراری ارتباط دانش‌آموز با معلم خود فراهم کنند. گذر از این بحران هم کاری و مشارکت کارشناسان، معلمان و دانش آموزان سراسر کشور را می‌طلبد.

پایان/