مقدمه:
افزايش روزافزون انواع مختلف اشياء، ثبت و اسناد مربوط به آنها مدتهاست كه نظر متخصصين حسابداري، حسابرسي و بطور كلي متخصصين امور مالي را بخود جلب كرده است.
مسئله رسيدگي انبوه اسناد حسابداري در سازمانها (وزارتخانهها ، شركت ها و . . . ) مشكلي است كه از طرف محققين امور مالي (حسابدارها و حسابرسها) بايد به عنوان مسئله مهم حل گردد.
يكي از روشهائي كه بطور كلي در علوم اجتماعي نقش اساسي براي مشاهده و پردازش و تحليل وجود دارد. (و گاهي اوقات منحصر به فرد ميباشد)، روشهاي علم آمار و آمار رياضي است.
نتايج مشاهدات انبوه مربوط به امور مالي (منجمله حسابداري و حسابرسي) نيز در حال حاضر ميتواند با روشهاي اين علوم مورد مطالعه قرار گيرد.
البته مدت زماني طولاني نيست كه در ايران نيز در بعضي مسائل امور مالي (حسابداري و حسابرسي) از روش هاي آمار بخصوص از روشهاي نمونهگيري در آمار رياضي براي مطالعه مسائل حسابداري بخصوص بازرسي كيفيت اسناد حسابداري استفاده شده است. مثلاً يكي از سازمانهائي كه براي رسيدگي به انبوه اسناد حسابداري خود از آناليز دنبالهاي با موفقيت استفاده كرده است ديوان محاسبات در زمان رياست آقاي صفاتي دزفولي است. نويسنده اميدوار است كه بعد از آن نيز دستگاهها و مؤسسات بتوانند از اين[1] روشهاي كارا استفاده كنند
1- مفاهيم و روش هاي آماري
براي مطالعه و توصيف عميقتر جامعه و توزيع صفت متغير در آن، نياز به مفاهيم و روشهاي سطح بالا و پيشرفته، بخصوص روشهاي تحليلي لازم است كه امكان استفاده از گنجينه علوم رياضي (آناليز رياضي، آمار رياضي، و نظريه احتمال و ديگر شعب رياضي) را بدهد.
براي اين منظور بايد «الگوي رياضي»[2] كه در مطالعه جامعه جانشين آن جامعه، يا جانشين «توزيع متغير» در آن جامعه باشد، ساخته شود.
يكي از مناسبترين الگوهاي رياضي براي بيان توزيع صفت متغير، توزيع كميتهاي تصادفي است كه يكي از موضوعهاي مهم نظريه احتمال است. از علم آمار و آماررياضي ميدانيم كه به دلايل زير همواره دسترسي به تمامي اعضاي جامعه آماري (مجموعه عناصر مورد مطالعه با روشهاي آماري) از نظر صفت متغير مورد مطالعه ممكن نيست: