زمينههاي زندگي
1-1- ريشه انديشه اجتماعي مهدي بازرگان را بايد در فضاي خانواده مذهبي و بازاري، سر كلاس درس ابوالحسنخان فروغي، در انجمن كاتوليك پاريس، در لابلاي روزنامههاي جمهوريخواه فرانسه و سرانجام پشت ميز شركت مهندسي تهران جستجو كرد. دوران خانواده، دانشگاه و جواني بازرگان، از 13 تا 33 سالگي همزمان است با دوران حكومت و سلطنت رضاشاه از 1299 تا 1320 شمسي. در اين مرحله ميتوان شاهد رشد فكر مذهبي بازرگان بود كه با تلقي علمي دبيرستاني در هم آميخت، در فرانسه تجلي ملي و سياسي پيدا كرد و در بازگشت به وطن عنصر تجدد را وجه غالب قرار داد. پس از سقوط رضاشاه، محتوا، آهنگ حركت و گستردگي فكر اجتماعي و سياسي بازرگان متحول شد. در فصل اول ريشه گرفتن انديشه اجتماعي او را دنبال ميكنيم.
خانواده
1-2- جنگ ميان مشروطهخواهان و طرفداران استبداد قاجار آغاز شده بود كه مهدي بازرگان در تهران چشم به جهان گشود (1286). پدرش حاج عباس قلي تبريزي موسوم به «آقا تبريزي» (1333-1247) فرزند حاج كاظم در 18 سالگي از آذربايجان به تهران آمده و بانو صديقه، دختر حاج سيدحسين طباطبايي را به همسري گرفته بود. اين زوج پنج پسر و چهار دختر به جهان آوردند كه جملگي در فرهنگ فارسي تهران بزرگ شدند. آقا تبريزي مردي باهوش و زيرك بود. تاجري خود ساخته و ثروتمند كه قبل از مهاجرت به تهران مكه رفته، حاجي بود. مدتي رياست «هيئت تجارت» و «اطاق تجارت» تهران را به عهده داشت تا رضاشاه هر دو را برچيد. ميزان ثروتش را نميدانيم اما رفت و آمدهايش نشان ميدهد سري در سرها داشت. هم او بود كه نام فاميل بازرگان را برگزيد.