اقدام پژوهی چگونه توانستم دانش آموزان را به درس تاریخ و مباحث تاریخی علاقه مند سازم ؟

بیان مسأله

بسیاری از مورخان، محققان و دانشمندان ایران و جهان با اذعان به علم بودن تاریخ و حتی قبول آن به عنوان مادر علوم نقش قابل توجه و انکارناپذیر تاریخ در زندگی بشر را گوشزد کرده و بر این مسائل اتفاق نظر دارند که تاریخ عبرت آموز بوده و می تواند با یادآوری اشتباهات بزرگ گذشته، انسانیت را از تکرار (لااقل عمدی و اختیاری) آن ها باز دارد. به علاوه تاریخ تجربه گذشته را به تجربه کنونی می افزاید و زندگی را پرمایه تر می نماید. اتکا بر تجارب گذشته غالباً اخذ تصمیم را در زندگی روزانه آسان می نماید و چونان چراغی برای راه آینده ما عمل می نماید. (اصغر پور،1383،ص 12) حس تاریخی لازمه ی حیات و بقای ملت ها به شمار می آید. هر ملتی با اتکا به شخص ها، حماسه ها، کتاب ها، شعرها، یادآوری خطرات و صدمات گذشته، بزرگداشت پیروزی ها و تجلیل از قهرمانان و … هم در شکل گیری این حس و هم در تقویت هر چه بیش تر و مداوم آن می کوشد. ملت ما و دیگر ملت های بزرگ جهان به اتکای همین حس تاریخی است که در تاریخ دوام آورده اند و در برهه هایی، صاحب آوازه و افتخار شده اند. تضعیف این حس را باید خطری جدی در حیات عالی هر کشور دانست.دلایل مهم اهمیت تاریخ عبارتند از: 1ـ تاریخ هرگز تکرار نمی گردد چرا که تکرار آن در معنی بازگشت زمان های سپری شده و تمام لوازم و تعلقات آن خواهد بود. اما انسان که به تعبیر قرآن ظلوم جهول است همواره دوست دارد هر راه حل را و گر چند به بن بست رسیده باشد دوباره تجربه کند یعنی خطاهای گذشته را دوباره مرتکب می گردد، با این پندار که چون از دست او صادر می گردد دیگر خطا نیست و تکرار خطا را تکرار تاریخ می پندارد. [دکتر زرین کوب] 2ـ انسان تاریخی انسان عزیزی است، وجدانش بیش تر عاطفی است. [هگل] 3ـ خدا انسان را آزاد گذاشته تا تاریخ خود را بسازد و نقش خدا، در تاریخ فرستادن پیام آوران خود یعنی پیامبران است که آن ها هم وظیفه دارند انسان را آگاه سازند که خدایی هست و از خطا باز دارد. [اریک فروم] 4ـ مورخ مانند بازپرس است که برای قاضی تاریخ مدرک جمع آوری می نماید، و قاضی همان نوشته و یا کتاب تاریخ است. [توماس کارلایل اسکاتلندی] 5ـ خواندن تاریخ حس میهن پرستی را در مردم یک کشور برمی انگیزد. [رومن گیرشمن] 6ـ تاریخ دنیا به هم پیوسته و یک لحظه قطع نمی گردد و در یک حالی هر لحظه آن نیز مستقل است هیچ واقعه ای تکرار نمی گردد و مشابه و نمونه ندارد. آری، تاریخ تکرار مکررات هست ولی بر خلاف تصور قبلی هرگز تکرار نمی گردد. هر واقعه ای در تاریخ منحصر به فرد است زیرا تنها در یک زمان، و تنها در یک مکان و توسط انسان های معلومی به وجود آمده که دیگر وجود ندارد. [دکتر باستانی پاریزی] 7ـ اخبار تاریخی احکام نیست، بلکه اظهاراتی مثبت یا منفی درباره رویدادهاست. این اظهارات به نفسه ممکن است درست یا نادرست باشد. این تعریف دستوری و منطقی آن هاست. شیوه انتقادی به این اظهارات باید با این پرسش آغاز شود که آیا وقوع چنین رویدادهایی ممکن بوده است یا نه، و این پرسش، باید مقدم بر هر چیز باشد، زیرا همین که عدم امکان وقوع حوادث محرز گردید انتقاد از مراجعی که آن ها را نقل کرده اند بی فایده است. از این رو در حالی که علم حدیث دامنه ی خود را به جرح و تعدیل اخبار محدود می نماید، تاریخ باید، هم تحقیق درباره طبایع حوادث و هم جرح و تعدیل را در مورد اخبار به کار ببرد. (خیراندیش،1384،ص 124) 8ـ یکی بر تربتی فریاد می کرد که اینان پادشاهان جهانند بگفتم تخته برکن زگورش ببین تا پادشه یا پاسبانند بگفتا برکندن چه حاصل همین دانم که مشتی استخوانند [سعدی]

توصیف وضعیت موجود

اینجانب . لیسانس علوم اجتماعی دارای 25 سال سابقه کار در آموزش و پرورش هستم و هم اکنون 14 سال در هنرستان…..مشغول تدریس می باشم.از تمام مدتی که در آموزش و پرورش خدمت نموده ام ، 24 سال تدریس ویک سال دفتر دار بوده ام.و هم اکنون در سمت دبیر تاریخ در خدمت دانش آموزان هستم. هنرستان کار و دانش دخترانه …. 11دارای کلاس است که از میان آنها 5 کلاس سوم و شش کلاس سوم هستند, 191 هنرجو دارای پایه های دوم و سوم رشته های نگارگری, خیاطی, تصویرسازی, اداری,گردشگری و معماری. در حال تحصیل می باشند. این هنرستان دارای 16 هنرآموز , 9 دبیر و 12 نفر کادر اجرایی می باشدو ضمنا دولتی و ثابت صبح می باشد. در ابتداي سال تحصیلی مدیر محترم جلسه ي شوراي دبیران را تشکیل داد که اکثر دبیران از جمله خود من هم در این جلسه شرکت نمودم. مدیر و معاونین هنرستان گزارشی از عملکرد سال تحصیلی سال قبل را ارائه دادند و از وضعیت درسی دانش آموزان و علاقه آنها به تحصیل صحبت کردند و خاطرنشان ساختند که این دانش آموزان این مدرسه از وضعيت درسي خوبی برخوردارنیستند .که البته در کلاس دوم نگارگری هم که تعداد آنها 18 نفر بود هیچ کدام از دانش آموزان علاقه ای نسبت به درس تاریخ از خود نشان نمی دادند. با شروع کلاس ها وقتی براي تدریس درس تاریخ وارد کلاس دوم نگارگری شدم بعد از این که در مورد اهمیت درس تاریخ براي آنها سخنرانی کردم. و در مورد فایده هاي تاریخ براي زندگی شان در جهان امروز توضیحاتی دادم. در ضمن صحبت متوجه شدم که بیشتر دانش آموزان به همدیگر نگاه می کنند و زیر لب چیز هایی می گویند و حتی حرکاتی هم دارند و گاهی مواقع با هم حرف می زدند. وقتی کلاس تمام شد دانش آموزان با سرعت از کلاس خارج شدند، این امر باعث تعجب من شد.جلسه بعدي قبل تدریس تدریس یک ارزشیابی تشخیصی از دانش آموزان کلاس دوم نگارگری به عمل آوردم نتیجه این آزمون به این صورت بود که از 18 نفر از دانش آموزان این کلاس فقط 3 نفر نمره بالاتر از حد متوسط گرفتند و نمره بقیه زیر حد متوسط بود.