گزارش تخصصی معلمان چگونگی بالا بردن نمرات مستمر در ارزشیابی های مستمر بوسیله راهبرد های خلاقانه

چکیده:

آنچه باعث ارتقاء سطح علمی دانش آموزان مقطع هنرستان می گردد، علاوه بر برخورداری از دبیرانی بامعلومات و باتجربه برخورداری ازکتبی است که بتواند نیازهای علمی دانش آموزان را برطرف کند.در حال حاضر مسئله ای در مدارس به شکل رقابتی مطرح است به عنوان "درصد قبولی”، که این موضوع بین مدارس مختلف شهر ، شهرستان ، استان و کشور به صورت معضلی در آمده است، دبیران زیادی می توانند شهادت بدهند که مدیر مدرسه از آنان خواسته است همه دانش آموزان را "قبول” کنند و "نمره” بدهند تا شاخص درصدقبولی-به عنوان ملاک رسمی موفقیت یک مدرسه و مدیر- بالا برود!آنچه در این مبحث کوتاه به آن پرداخته می گردد ، عمکرد نا درست در برخورد با دانش آموزان ضعیف است ،دانش آموزانی که برای ادامه تحصیل بی انگیزه هستند و این بی انگیزگی باعث شده است که نه تنها به درس و مدرسه علاقه نشان ندهند بلکه از آن به نوعی فراری باشند و مدرسه را تنها مفری بدانند برای دوست یابی و تفریح و وقت گذرانی و البته مسائل حاشیه ای دیگر که باز هم پرداختن به آنها مورد بحث ما نیست. اما همین دانش آموزان ضعیف و فراری از مدرسه که شاید در طول مدت تحصیل خود حتی یک بار هم بعضی از دروس را نمره خوبی نگیرند به راحتی در پایان سال نمره قبولی می گیرند و به سطوح بالاتر می روند ، مسئله و سوال اصلی این است ، چرا چنین اتفاقی می افتد و چرا باید زمینه ای برای چنین فاجعه ای وجود داشته باشد؟مسئله دیگری که باعث شده دانش آموزان بدون داشتن سواد علمی مناسب به پایه های بالاتر ارتقاء پیدا کنند ، عدم توجه به "نمره مستمر” است ، این نمره مستمر در طول سال به دانش آموز کمک می نماید تا به اصطلاح اگر در طول سال درس خوانده اما شب امتحان مشکلی برایش پیش آمده و نتوانسته در بخواند بانمره مستمر که به واقع حق اوست ، حقی از او ضایع نشود ، اما متاسفانه بعضی از دانش آموزان به این نکته توجهی نمی کنند و از نمرات مستمر خوبی برخوردار نیستند و این موضوع باعث می گردد که نمره نهایی آنها پایین آمده و حق آنان ضایع گردد. اینجانب در طرح ابتکاری حاضر تصمیم گرفتم به کمک راهکار های جذاب سطح معلومات و نمرات مستمر هنر جویان کلاس خود را افزایش دهم.

مقدمه کوتاه

تغييرات به وجود آمده در امر آموزش به دليل توسعة وسايل ارتباطات جمعي، و محيط هاي مجازي آموزش باعث شده است كه شاگردان حداقل از كتابهاي درسي خود بسيار جلوتر بيفتند( گرچه جلوتر بودن آنها از دبیرين و اساتيد خود جاي بحث و بررسي جداگانه را دارد) لذا لزوم نوآوري در ارائة روشهاي تدريس وارزشيابي به وجود آمده است . دبیريني كه با روشهاي تدريس سخنراني و حداكثر يكي دو روش ديگر عادت كرده بودند ، اينك با بحث هاي جديد مواجه مي شوند ، آموزش گروهي، تهيه چك ليست انتظارات و … و خلاصه اينكه با ارزشيابي مستمر دانش آموزان خود را به گونه اي تربيت كنندكه آنها در تعامل با يكديگر دانشي را بياموزند . عملكردهاي آنها را تقويت كنند تا ديگر آنها شنوندگان صرف نباشند كه هر چه دبیرين مي گويند به گوش جان خريدار باشند . به آنها ياد بدهند كه پرس و جو كنند و محققاني خوب شوند . ديگر دبیران به آنها ياد ندهند ، بلكه بر كار آنها نظارت كنند تا خود در تعامل با هم ياد بگيرند منابع را به آنها معرفي كنند تا خود به بسط دانش خود بپردازند ،وقتي روشهاي تدريس تغيير مي يابد الزاماً نوآوريهايي نيز بايد در نحوة اندازه گيري و سنجش پيشرفت تحصيلي فراگيران به وجود آيد . ولي روشهاي ارزشيابي پيشرفت تحصيلي همگام با تغيير برنامه هاي درسي و روشهاي تدريس پيش نرفته است . هدف ارزشيابي خدمت به آموزش است ، نه در كمين نشتن براي غافلگير كردن دانش آموز و محك زدن او با معيار آنچه نمي داند.فرهنگ موفقيت را مي توان با كاربرد صحيح در آموزش و ارزشيابي بر فضاي كلاس غالب كرد. از نظر اسلام نيز ارزشيابي يك ارزشيابي مستمر است ،براي سنجش ما به كل اعمال ما در طول زندگي توجه مي شود و ملاك محاسبه تنها آخرين اعمال ما نيست، امام رضا مي فرمايد: ازما نيست هركس كه روزانه اعمال خودرا مورد محاسبه قرار ندهد.«مشكاه الانوارفصل اول 247»پس براساس اين بيان گهربار ارزشيابي در منطق دين يك ارزشيابي مستمر وروزانه است وهمچنين در بيان احكام دين، دانش زماني مورد اهميت وداراي ارزش است كه در اعضا وجوارح ما نمايان شود وبايد سعي شود شيوه ارزشيابي از شناختي به عملكردي تبديل شودحضرت علي (ع) مي فرمايد:بي ارزش ترين دانش دانشي است كه برسر زبان است و برترين علم علمي كه در اعضا وجوارح آشكار گردد.«حكمت 93 نهج البلاغه».دراينجا بحث از عملكرد است نه دانستن و نوشتن وبيان كردن، قران كريم مي فرمايند: هركس كار خيري انجام بدهد محاسبه مي شود حرفي از دانستن وبيان كردن نيست پس ما مي آموزيم براي انجام دادن.

بیان وضعیت موجود

اینجانب از ابتدای سال تحصیلی در موارد متعدد متوجه شدم که آزمون های کتبی و شفاهی بسیاری که به عمل می آوردم و روش تدریس های متعدد و فعال تعدادی از دانش آموزان نمرات پائین تر از حد انتظار کسب می کنند و شدیداً دچار افت تحصیلی هستند.این دانش آموزان حتی سرکلاس هنگام تدریس یا حل کردن تمرینات علاقه ای از خود نشان نمی دادند و من نیز هر بار پس از تصحیح برگه های امتحانی واقعاً نگران می شدم و به این فکر می کردم که چرا اینگونه است ؟ و چگونه می توانم این وضعیت نامطلوب را تغییر دهم . برای یادگیری بهتر گاهی امتحانات شفاهی برگزار می شد و از روش های تدریس مختلفی استفاده می گشت. اما باز می دیدم که نتیجه ی آن چنان مطلوب حاصل نمی گردد . در مصاحبه هایی که با خود دانش آموزان داشتم آنها اظهار می کردند که قبل از امتحانات درس می خوانند ولی فراموش می کنند . ولی در صحبت با والدین آنها متوجه شدم که آنها نیز از نحوه ی درس خواندن و انجام تکالیف فرزندشان و نمرات امتحانی آنان ناراضی بودند . مسئله را که با تعدادی از دبیران در میان گذاشتم آنان نیز عقیده داشتند که دانش آموزان به دلیل مشکلات زیادی که دارند قدرت تمرکز در کلاس را ندارند . معاون آموزشگاه که بیشتر با دانش آموزان این مدرسه سر و کار داشته است نیز اظهار داشتند که باید قبل از امتحانات نوبت اول مشکلات و مسایل آنان شناسایی شود و راه حلی مناسب پیدا کنیم که تا حدودی پیشرفت در وضعیت درسی آنان ایجاد شود در میان دانش آموزان تعدادی از آنها دارای افت تحصیلی و ضعف در یادگیری بودند .دوست داشتم کاری کنم که این تعداد نیز به دانش آموزان فعالی تبدیل شوند و سطح نمرات مستمرشان بالاتر برود و بدین ترتیب تصمیم گرفتم با تحقیقات مناسب و مطالعه کتابهای مرتبط با این موضوع در این وضعیت تغییری دهم و بدین ترتیب پژوهش من شروع شد . شناسایی مسئلهاگر مي خواهيم نقش نمرات ارزشيابي مستمر را در يادگيري دانش آموزان بررسي نماييم بايد با مفهوم «ارزشيابي مستمر» آشنا شويم به همين منظور با تعريف ارزشيابي ،‌انواع ارزشيابي و ارزشيابي مستمر مطلب را آغاز مي نماييم. « ارزشيابي عبارت است از فرايندي منظم و منسجم براي مشخص نمودن ميزان پيشرفت دانش آموزان در مسير رسيدن به هدف هاي آموزشي و پرورشي.»ارزشيابي از منظر و ديدگاه دبیران اهميت خاصي دارد . دبیران از طريق ارزشيابي مي توانند :الف) از ميزان اثر بخشي و كارايي تدريس خود اطلاع حاصل نمايند. ب) از ميزان تحقق اهداف آموزشي اطلاع حاصل نمايند.ج)از ميزان آگاهي و آمادگي دانش آموزان براي شروع آموزش مطالب جديد اطمينان پيدا كنند.د) با تفاوت هاي فردي دانش آموزان خود بيشتر آشنا شوند.برنامه ريزان وكارشناسان آموزشي نيز مي توانند:1- از ميزان كارايي برنامه هاي آموزشي آگاهي پيدا كنند. 2- برنامه هاي لازم ،‌روشها، و تجهيزات آموزشي جهت تطابق با شرايط موجود را طراحي و تنظيم نمايند. از حدود چهل سال پيش روشها و ابزار جديدي براي اندازه گيري و سنجش پيشرفت تحصيلي يادگيرندگان طرح ريزي و ابداع شد كه با يك فاصلة زماني نسبتاً طولاني اين روشها و ابزار كم كم در ايران نيز مطرح گرديد كه اهداف زير را دنبال مي كرد: 1- تاكيد بر اندازه گيري مهارتهاي تفكر و مهارتهاي يادگيري فراگيران. 2- به كارگيري روش ها و ابزارهاي اندازه گيري نوين .3- تاكيد بر ارزشيابي تدريجي (مستمر) به جاي ارزشيابي نهايي . 4- توجه به ارزشيابي هاي گروهي .6- ارزشيابي در خارج از چهار ديواري مدرسه و كلاس درس . 7- ارزشيابي پوشه اي .8- تاكيد بر تفكر واگرا ، همگام با تفكر واگرا . تعريف ارزش يابي مستمرارزش یابی عملکرد دانش آموز طی فعالیت های گوناگون داخل کلاس ( آزمایش ها، پرسش ها و پاسخ ها، کفت و گوهای حین تدریس و … ) و نیز فعالیت های خارج از کلاس را ارزش یابی مستمر گویند. ارزش یابی مستمر همواره پیام روشن و تعیین کننده ای برای دانش آموز و دبیر دارد. این پیام آن است که:الف) دانش آموز در چه سطحی از یادگیری قرار دارد.ب) مرحله ی بعدی آموزش در کلاس چگونه برنامه ریزی شود تا ضعف ها و کاستی ها در جریان یادگیری برطرف شود.با توجه به توضیحات بالا می توان دریافت که فرمول خاصی برای ارزش یابی مستمر وجود ندارد، بلکه دبیر متناسب با پیشرفت دانش آموز در فرآیند یاددهی- یادگیری فعال، نوع و زمان ارزش یابی را معین می نماید. ویژگی های ارزش يابي مستمر• کاهش اضطراب و رقابت در بین دانش آموزان • توجه به اهداف تعلیم و تربیت و برنامه های درسی دانش آموزان • توجه به ارزشیابی مستمر و فرآیندی • فراهم سازی زمینه های درگیری مطلوب اولیاء با امور تحصیلی دانش آموزان . • افزایش علاقه به یادگیری در دانش آموزان و یاددهی در بین دبیران • تغییر در نحوه قضاوت در باره عملکرد و ارتقا تحصیلی دانش آموزان . • تقویت اصل مشارکت ، همفکری و فعالیت در کار گروهی و تقویت روابط اجتماعی • توجه به روش های خود سنجی و همسال سنجی • توجه اساسی به بازخوردهای توصیفی به یادگیرندگان در حین فرآیند یادگیري • کاهش وابستگی دانش آموزان به دبیر • توجه به یادگیری عمیق . جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعاتالف : کسب نمرات با توجه به توضیحاتی که در توصیف وضع موجود گفته شد ارزیابی دقیقی از نمرات سه ماه مهر و آبان و آذر انجام دادم و متوجه شدم که تعدادی از دانش آموزانم در اکثر امتحانات نمرات پایینی کسب می کنند برای دقیق تر بودن اطلاعات از نمره های این دروس طبق دفتر شاخص ها در مهر و آبان و آذر میانگین گرفته و مورد بررسی قرار دادم. ب : پرسش نامه جهت آگاهی از دلایل دانش آموزان برای درس نخواندن به این تعداد دانش آموز ضعیف پرسش نامه ای دادم که10 تا از عوامل عمده ی افت تحصیلی(این 10عامل رابر اساس مطالعات خودم واظهارات همکاران وبا توجه به مشکلات هنرستان از بین 50 دلیل انتخاب نمودم) در آن گنجانده شده بود و از آنها خواستم که آنچه حقیقت است را علامت بزنند . پس از بررسی و تجزیه و تحلیل پاسخ ها مشخص شد که دانش آموزان به ترتیب عوامل زیر را سبب کاهش نمرات خود می دانند: * نداشتن برنامه ریزی درسی مناسب درخانه:100% * بی توجهی والدین به اموردرسی فرزندشان:100% * درس نخواندن وکم کاری:87% * بی توجهی سر کلاس:75% * بی دقتی در امتحانات:62% * تصمیم نداشتن جهت ادامه تحصیل:50% * ضعیف بودن پایه :36% * اختلافات ودرگیریهای والدین:25% * اضطراب امتحان:25% * مناسب نبودن روش تدریس دبیر:12% ج : مصاحبه با والدین در تاریخ 27/8/93 جلسه ای با والدین دانش آموزان ضعیف ترتیب دادم و با آنها در رابطه با دلایل ضعف درسی فرزندشان و کارهایی که در خانه انجام می دهند صحبت کردم و اظهارات آنها را یادداشت نمودم . د : مصاحبه با همکاران درجلسه ای درشورای دبیران در تاریخ29/8/93 با همکاران در رابطه با دلایل افت تحصیلی تبادل نظر نمودیم . معاون آموزشگاه :” بیشتر دلیل گرفتن نمره کم بی توجهی خانواده ها به دانش آموزان است ، چون بعضی از دانش آموزان دارای مشکلات خانوادگی از قبیل اختلافات والدین ، اعتیاد ، زندانی بودن پدر ، درآمد کم ، بی سوادی هستند و دیگر جایی برای درس خواندن و یا توجه کردن به فرزندشان ندارند . آنها اهمیت زیادی نمی دهند که فرزندشان درس بخواند. نظرات معاون فنی : ” دانش آموزان به دلیل ضعف پایه درسی باتلاش های بسیار دبیر و خودشان باز نتیجه کمی را بدست می آورند . همچنین خانواده ها نقش مهمی در پیشرفت دانش آموزان دارند و باید آنها را وادار به همکاری نمائیم.”. معاون اجرایی نیز در برگه ای دلایل افت تحصیلی دانش آموزان را نوشته و در اختیار من قرار دادند . طبق نوشته های ایشان عواملی همچون:نگرش دانش آموز نسبت به مدرسه وتحصیل،برخورد والدین با دانش آموزومحیط نا امن خانواده در افت تحصیلی موثرهستند. ایشان نوشته اند:”برطرف کردن موارد فوق واجرا نمودن راه کارهای زیر می تواند مفید واقع شود:برنامه ریزی قابل اجرا،تغذیه مناسب،ایجاد صمیمیت، ،استفاده از تشویق و….” طبق لیست نمرات ومعدل دانش آموزان میانگین کل نمرات این تعداد دانش آموز ضعیف بسیار پایین می باشد که بسیار نامطلوب است؟ چه عواملی باعث این افت نمره شده است؟ چه موانعی باعث پیشرفت این دانش آموزان شده است ؟آیا واقعاً تمایلی به تحصیل ندارند؟ آیا از آینده ای که در انتظارشان است خبر ندارند؟اینها سوالاتی بود که به ذهنم می- آمد. با توجه به شواهد 1 اعم از لیست نمرات، بررسی پاسخ نامه ها، بحث و تبادل نظر با همکاران محترم در رابطه با دلایل افت تحصیلی در هنرستان خودمان و با استفاده از مطالعه کتاب ها و تحقیقات قبلی، پس از بررسی دلایل و تجزیه و تحلیل آنها به این نکته پی بردم که رفع بعضی عوامل از حیطه اختیار من خارج است و نمی توانم آنها را برطرف کنم و نباید به آنها توجه کنم، امّا تعدادی از عوامل هستند که می توانم آنها را تا حدودی ضعیف کرده یا از بین بیرم. در همین راستا تعدادی از عوامل که حذف آنها مرا به هدفم نزدیک تر می کرد را انتخاب کرده و دور آنها خط کشیدم. طرح و ابتکار به کار گرفته شده و ویژگی آنبرای از بین بردن عوامل موثر بر پایین بودن نمرات راه هایی وجود دارد که بر اساس بحث و گفت و گو با همکاران ومطالعه و تجربه خودم آنها را گردآوری نمودم. در حقیقت دراجرای راه حل ها عواملی باید به وجود بیایندتا معلول از بین برودکه من آن ها را نوشتم. با توجه به این نکات برای از بین بردن یا کاهش اثر، انتخاب کرده بودم راه حل ها را نوشتم. علت1:عدم علاقه به ادامه تحصیل: راه حل ها 1- مشاوره با دانش آموز 2- مصاحبه با والدین 3- کم کردن انتظارات عالی 4- تشویق دانش آموز 5- مقایسه نکردن دانش آموز با دیگرانعلت2:عدم درک ارزش کاروتوان آینده نگری