معلمان حق‌التدریس‌ و تناقضی به نام کیفیت آموزشی

خبرنگار اجتماعی ؛ حجت‌الاسلام علی ذوعلم در برنامه تلویزیونی پرسشگر با موضوع "کتب درسی" اظهار کرد: باید نگاهی کلان به نقشه راه داشته باشیم که مبانی نظری سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی دو سندی هستند که هر وزیر و معاون وزیری خود را مسئول اجرای آن می‌داند البته این دو سند هنوز نیاز به بررسی و کار  دارند و باید الگوهای مختلف برای آن طراحی شود تا تغییرات بیشتری را در نظام آموزشی شاهد باشیم.

وی ادامه داد: در فرایند تالیف کتب درسی کارهای بسیاری انجام می‌شود و درباره هرکدام از 11 حوزه یادگیری، شورای علمی داریم که  دارای متخصصان ذیربط  شامل معلمان، کارشناسان مشاور از دانشگاه‌ها و متخصصان تعلیم و تربیت اسلامی از حوزه علمیه است و محصول تلاش جمعی آنها کتاب درسی را رقم می‌زند.

راه ارتباطی با دفتر تالیف کتاب‌های درسی

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در پاسخ به این پرسش که "چرا دایره مولفان کتاب‌های درسی محدود است؟" گفت: هر صاحب نظری که طرح‌واره‌ای درباره کتاب‌های درسی دارد از آن استقبال کرده و آن را به بحث و بررسی می‌گذاریم همچنین  شبکه ارتباطی فعالی در استان‌ها داریم  و در هر استان معاون پژوهش با گروه‌های آموزشی در ارتباط است و هفته‌ای چند بار همکاران ما در جمع معلمان  در مدارس و نواحی حضور یافته و نظرات آنها را می‌شنوند براین اساس همیشه راه ارتباطی وجود دارد یعنی در ابتدای کتاب‌های درسی از تمام معلمان، دانش‌آموزان و صاحب نظران خواسته‌‌ایم که نظرات خود را برای ما به آدرس مشخصی که اعلام شده است، ارسال کنند.

وی ادامه داد: نوشتن کتاب درسی مانند ساختن یک فیلم سینمایی است و فردی که فیلم خوب می‌سازد دارای تجربه است ما نیز تالیف کتاب  درسی را  یک تخصص جدی و چند بعدی می‌دانیم که به جز بعد تخصصی و علمی بعد فرهنگی و هنری هم دارد؛ در بعضی گروه‌ها همکاران ورزیده‌ای داریم که 10 تا 15 سال همکار ما هستند اما در طول 10 سال اخیر مولفان کتاب‌های درسی 30 درصد تغییر کرده‌اند.

اختلاف‌نظر درباره کتاب‌‌های درسی

ذوعلم ادامه داد: اگر ما فراخوان بدهیم و افراد زیادی شرکت کنند که بتوانیم انتخاب کنیم خیلی خوب است اما همین افرادی هم که هستند با اصرار ما حاضر می‌شوند برای تالیف کتب درسی وقت بگذارند و از سوی دیگر هر استاد علم کلامی نمی‌تواند به عنوان مثال کتاب دینی تدوین کند؛ آماده‌ایم برای هر یک از کتاب‌های درسی با حضور مولف و منتقدین جلسات بحث و بررسی برگزار کنیم چرا که سازمان پژوهش باید پاسخگو باشد البته اختلاف نظر درباره کتاب‌های درسی زیاد است برخی می‌گویند حجم و چگالی کتب درسی زیاد است و برخی معتقدند میانگین بار دانشی کتا‌ب‌های درسی مناسب نیست.

نیاز به کتاب‌های چند تالیفی

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: اختلاف نظر درباره کتاب‌های درسی به این دلیل است که 14 میلیون دانش‌آموز داریم اما تالیف کتاب‌های درسی متمرکز است و برای هر درس فقط یک کتاب داریم، مشکل زمانی حل می‌شود که در استان‌ها به توانمندی برسیم و سیاست چند تالیفی در برخی عناوین اجرایی شود، وقتی بنده در دفتر تالیف بودم سه عنوان کتاب درسی به عنوان چند تالیفی مطرح و تیم‌های نویسنده‌ای تشکل شد و آموزرش دیدند اما این کتاب‌ها در حدی که بتواند اعتباربخشی شود و به مدارس برود، قابل قبول نبود.

دانشگاه‌ها مانع رشد مدارس

وی در ادامه درباره کنکور گفت: قانون مترقی که 11 سال قبل برای حذف کنکور تصویب شده بود آنقدر از سوی سازمان سنجش به تعویق افتاد که حذف شد و هم‌اکنون مانع جدی رشد مدارس ما دانشگاه‌ها هستند اگر دانشگاه  برای خود شاخص‌هایی را معرفی کند که فقط شاخص دانشی در بعد محفوظات نباشد و سرعت عمل در فهم سؤال و پاسخ دادن ملاک باشد کنکور تضعیف می‌شود.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بیان کرد: نمی‌توان از سازمان سنجش انتظار داشت که خودش را نقد کند و به یک جمعی از افراد دغدغه‌مند نیاز داریم که موضوع کنکور را بررسی کنند یعنی باید یک عزم ملی رخ دهد و شورای عالی انقلاب فرهنگی به ماجرا وارد شود متاسفانه کنندگان مجلس هم از این موضوع مهم غفلت کرده‌اند مخاطبان کنکور دانش‌آموزان مظلوم هستند که تریبونی برای بیان مشکلات ندارد و در چند سال اخیر فضای کنکور به دبستان‌ها رسیده است و بچه‌های کلاس چهارمی را مشاهده می‌کنیم که تست می‌زنند، بحث اقتصادی کنکور مشکل ثانویه است و بحث نخست مسائل تربیتی و کنکور سدی برای رویکرد تربیتی در مدارس است.

گلوی نظام تربیتی مدارس زیر تیغ کنکور

وی در پاسخ به این پرسش که "چرا درسی مانند دین و زندگی که هدف اصلی آن تربیت نوجوان در تراز انقلاب اسلامی باید آلوده به تست شود" تصریح کرد: یکی از بستگان ما می‌گفت اصلا کتاب تاریخ را نخواندیم و معلم چند سوال داد و از آن امتحان گرفت چون درس تاریخ معاصر جزو کنکور نیست، درس‌های مهارتی و اخلاقی  ما قربانی دروس کنکوری می‌شوند برای کنکور باید حداقل در بین دانش‌آموزان رفراندوم برگزار شود تا ببینیم چقدر موافق و مخالف هستند، متاسفانه کنکور گلوی نظام تربیتی را فشار می دهد.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: چرا کنندگان سوال نکردند که علت عدم اجرای قانون مصوب سال 86 چه بود؟ چند هماش علمی گذاشتیم که سناریوهای حذف کنکو ارائه شود؟ عده محدودی کارشناس در سازمان سنجش گفتند کنکور قابل حذف نیست، چرا از تجربه سایر کشورها از جمله کشورهای غربی در زمینه حذف کنکور استفاده نمی‌کنیم؟ ما می توانیم پذیرش دانشگاه‌ها را با حفظ گروه بندی‌های استعدادی و جغرافیایی سامان دهیم وقتی رئیس یکی از سه قوه کشور می‌گوید تا وقتی سازمان سنجش باشد کنکور حذف نمی‌شود آیا این حرف همینطور بیان شده است؟  از کنندگان و رئیس مجلس میخواهم وارد موضوع کنکور شوند البته معتقدم اگراین موضوع کلا به شورای عالی انقلاب فرهنگی منتقل شود بهتر است تا بنشینیم و راه حلی پیدا کنیم.

نفوذ موسسات خصوصی به دفتر تالیف کتاب‌های درسی؟

وی درباره چرایی انتشار زودتر از مولدکتب کمک درسی نسبت به کتب درسی و نفوذ پنهان موسسات کنکوری به دفتر تالیف عنوان کرد: نفوذ پنهان نداریم ما معتقدیم تمام معلمان و صاحب‌نظران باید درباره کتاب‌های درسی نظر بدهند و فصل به فصل کتاب که تالیف می‌شود بر روی سایت بارگذاری می‌‌شود تا صاحب نظران اگر موردی بود به ما منعکس کنند و این نظرات به لحاظ رفع اشکالات احتمالی و انس معلمان با محتوا مهم است.

ذوعلم بیان کرد: سازمان پژوهش باید یک سازمان شفاف باشد و دیوارهای آن برداشته شود یعنی از زمانی که نطفه برنامه درسی منعقد می‌شود باید اطلاع‌رسانی داشته باشیم از سوی دیگر ما با اصل کتاب‌های کمک درسی مخالف نیستیم و دانش‌آموزان می‌توانند به منابع دیگری جز کتاب درسی دسترسی داشته باشند اما از ناشران می‌خواهیم اهداف خود را بر روی مسائل تربیتی قرار دهند نه سودآوری و ذیل اهداف و رویکردهای سند تحول و برنامه درسی ملی کار خود را انجام دهند این دوستان حتی می‌توانند در کتاب‌های چندتالیفی به ما کمک کنند.

وی ادامه  داد: نشست نقد کتاب‌های درسی را 13 سال قبل در دفتر تالیف برگزار می‌کردیم و می‌توانیم مجدد آن را برگزار کنیم و اگر نقدی وارد باشد می‌پذیریم واقعا در برخی کتاب‌ها خطاهایی رخ می‌دهد و گاه نگاه نادرستی وجود دارد که باید حتما اصلاح شود.

ذوعلم با بیان اینکه فضای الکترونیک به عنوان مکمل و متمم می‌تواند به پیشبرد آموزش کمک کند، گفت: در حیطه نوآوری‌ها، توانمندی های خوبی داریم  برخی کشورهایی که در نظام آموزشی پیشرفته هستند اعتراض دارند نسبت به اینکه آموزش مدرسه بیش از انداره الکترونیک شود چون آموزش مدرسه تربیت محور و با هدف کسب توانمندی است و فضای الکترونیک می‌تواند مکمل باشد و از سوی دیگر بحث عدالت آموزشی نیز مهم است و اینکه آیا تمام دانش آموزان امکان  دسترسی به کتاب‌های الکترونیک دارند؟

آیا حق‌التدریس‌ها مناسب معلمی هستند؟

وی در واکنش به اظهارات دکتر حداد عادل مبنی بر اینکه معلمان حق التدریس نمیتوانند استخدام شوند، گفت:  مشکل ما این است گاهی جنبه اقتصادی بر توانمندی تخصصی و تربیی غلبه می‌یابد، اینکه فردی  برای مدت موقت آن هم به دلیل ناچاری آموزش‌‌وپرورش چون ردیف استخدامی کافی نداشته است، به ما کمک کرده و به کلاس درس رفته است، آیا یک یا دو سال حضور او مجوزی می گردد که فرد بدون گذراندن دوره های آموزشی لازم در دانشگاه فرهنگیان به صورت دائمی ادامه فعالیت دهد؟ صحبت‌های آقای حداد عادل مورد غفلت قرار گرفت و مطلب اصلی او این بود که تربیت معلم در آموزش و پرورش بسیار مهم است و به این روش جذب نیرو نقد وارد کرد و ما سال هاست دچار معضل در حوزه تربیت معلم هستیم.

آموزش‌وپرورش ابزارهای حذف کنکور را فراهم ننموده است

تسنیم، محمد بیرانوند عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز در این برنامه در پاسخ به پرسش رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی مبنی بر چرایی عدم اجرای قانون حذف کنکور گفت: گویا جای ما با هم عوض شده و ما باید این پرسش را مطرح کنیم. مجلس وقتی می بیند سازوکارها فراهم نیست باید چه کند آموزش و پرورش باید ابزارهایی برای حذف کنکور استفاده می‌کرد که رخ نداده است.

وی ادامه داد: ما هم آرزو داریم این اتفاق بیافتد، اما زیرساخت‌ها فراهم نشده است. چه ابزاری داریم که تشخیص دهیم دانش‌آموزان مستعد هستند به رشته های مختلف بروند؟ بخصوص اینکه بیش از 500 هزار نفر داوطلب رشته تجربی‌اند.

معلمی که امنیت شغلی ندارد چگونه می‌تواند به خوبی تدریس کند؟

عضو کمیسیون آموزش  تحقیقات مجلس در واکنش به اظهارات دکتر حداد عادل مبنی بر اینکه معلمان حق‌التدریس نمی‌توانند استخدام شوند، گفت: بنده نشنیدم، اما باید بگویم مصوبه مجلس نهم این بود که تعدادی نیروهای پیش دبستانی برابر نیاز آموزش و پرورش به عنوان معلم حق التدریس مشغول بکار شوند که بیش از 33 هزار نفر هستند.

وی ادامه داد: بنده این طرح را نوشتم ‌ این معلمان به فردای شغلی خود اطمینان ندارند و به همین علت آموزش قوی نمی‌بینند و انگیزه ندارند و ما خواستیم که استخدام شوند که با قدرت سرکلاس بیایند و تربیت شدگانی باشند که بدرستی از عهده تعلیم و تربیت بربیایند. افرادی که الان سرکلاس هستند و اطمینان خاطر ندارند چطور می‌خواهند بچه‌ها را به خوبی آموزش دهند؟ مگر افرادی که از طریق ماده 28 یعنی استخدام جذب می‌شوند فقط یک سال دوره آموزشی را طی نمی‌کنند؟ هدف ما این است که این افراد از مجرای درست خود و با گذراندن دوره آموزشی یک ساله وارد مدارس و از مجرای درست خود استخدام شوند.

پایان/