مبانی نظری آثار و احکام فسخ و انفساخ عقد شرکت

پیشگفتار:

فقهای امامیه در کتاب شرکت، شرکت را به قسم تقسیم کرده‌اند: 1. شرکت قهری و اختیاری 2. شرکت واقعی و ظاهرى

البته فقهاء در تقسیمی دیگر چهار قسم از شرکت را بیان کردند:

البته در حقوق عقد شرکت، به شرکت عقدی و شرکت غیر عقدی (مال مشاع) تقسیم کرده‌اند.

اسباب پیدایش شرکت بر دو قسم است: شرکت اختیاری و قهری چنان‌که در ماده 572 ق.م  آمده است به وجود می­آید:

شرکت اختیاری: همان‌طور که در ماده 573 ق.م آمده، شرکت اختیاری درنتیجه یکی از امور زیر حاصل می‌شود: 1- عقد 2- عمل شرکا

شرکت قهری: بنا بر ماده 574 ق.م شرکت قهری درنتیجه یکی از امور ذیل حاصل می­شود: 1- ارث 2- امتزاج.

................

گفتار اول: آثار و احکام (حق) فسخ در عقد شرکت 

انحلال در شرکت از دو جهت قابل‌بررسی است:

1. انحلال اذن در اداره شرکت 

وقتی عقد شرکتی بین دو یا چند نفر واقع شد، مقتضای اطلاق عقد شرکت آن است که هریک از شرکا  بتوانند تصرفاتی در اموال شرکت به‌منظور کسب نمایند. مگر اینکه شرط شده.....................

.............

2. انحلال مال مشاع به‌وسیله تقسیم آن 

.................

2-1. خیارات در تقسیم مال مشاع 

......................

2-2. اقاله تقسیم مال مشاع 

تقسیم مال مشاع طبق مادّۀ 599 ق. م، لازم بوده و هیچ‌یک از شركا نمى‌تواند بدون رضاى دیگران از آن رجوع كند؛ چنانكه در این ماده آمده است: «تقسیم بعد از آنكه صحیحا واقع شد، لازم است و هیچ‌یک‌ از شرکا نمى‌تواند بدون رضاى دیگران از آن رجوع كند».

..................

گفتار دوم: آثار و احکام انفساخ عقد شرکت 

1. تلف شدن تمام مال مشترک 

..............

2. فوت و جنون و سفه هر یک از شرکا 

...............

مبحث ششم: آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ عقد كفالت 

...............

گفتار اول: آثار و احکام فسخ عقد كفالت 

1. آثار و احکام خیار شرط در عقد کفالت 

................

2. آثار و احکام خیار تخلف از شرط در عقد کفالت 

................

گفتار دوم: آثار و احکام اقاله عقد كفالت 

كفیل و مکفول‌له مى‌توانند با توافق و تراضى، عقد كفالت را اقاله و تفاسخ كنند، با اینکه مکفول‌له نیازى به تراضى با كفیل ندارد و خود مستقلاً مى‌تواند عقد را فسخ كند، اما در نفوذ این تراضى تردید روا نیست؛ زیرا اصولاً اقاله در جایى حاصل است كه با تراضى طرفین انجام گیرد و اگر مکفول‌له به‌تنهایی عقد را از بین ببرد، مصداق فسخ است نه اقاله.

گفتار سوم: آثار و احکام انفساخ عقد كفالت 

.................

مبحث هفتم: آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ در عقد حواله 

گفتار اول: آثار و احکام فسخ در عقد حواله 

.................

1. آثار و احکام خیار تفلیس (اعسار محال‌علیه) در عقد حواله 

................

2. آثار و احکام خیار شرط در فسخ حواله 

................

3. آثار و احکام تخلف از شرط در فسخ حواله 

.................

3-1. اثر فسخ بیع در حواله 

..................

گفتار دوم: اقاله و انفساخ عقد حواله 

....................

مبحث هشتم: آثار و احکام فسخ و اقاله و انفساخ در عقد مزارعه و مساقات 

گفتار اول: آثار و احکام فسخ در عقد مزارعه 

ازآنجاکه عقد مزارعه یكى از عقود لازمه است طبق مادّۀ 456 ق.م، همه انواع خیار به ‌جزء خیار مجلس و حیوان و تأخیر ثمن كه مخصوص باب بیع است، در آن جارى خواهد بود.

1. آثار و احکام خیار تعذر تسلیم در عقد مزارعه

..................

2. آثار و احکام خیار تخلّف از شرط (فعل) در عقد مزارعه

...............

گفتار دوم: آثار و احکام اقاله در عقد مزارعه

مزارعه عقدی لازم است و طبق ماده 283 ق.م طرفین می‌توانند آن را با تراضی اقاله کنند. اثر فسخ و اقاله، انحلال عقد است و اثر انحلال نیز در همه‌جا یكسان است.

گفتار سوم: آثار و احکام انفساخ در عقد مزارعه

در عقد مزارعه مواردى كه عقد مزارعه را خودبه‌خود منحل مى‌گردد عبارت‌اند از:

1. خروج زمین از قابلیت انتفاع

..................

2. شرط مباشرت عامل و فوت او در اثنا

...................

3. كشف عدم مالکیت مالك نسبت به مقدارى از مدت مزارعه

....................

4. انقضاى مدّت عقد مزارعه.‌

..................

مبحث نهم: آثار و احکام فسخ و اقاله در عقد ضمان

گفتار اول: آثار و احکام فسخ در عقد ضمان

..................

.................

2- حق فسخ نسبت به دین مضمون به

....................

3- تخلّف از مقررات عقد ضمان

...............

گفتار دوم: آثار و احکام اقاله در عقد ضمان

...................

مبحث دهم: آثار و احکام فسخ و اقاله در عقد صلح

گفتار اول: آثار و احکام فسخ در عقد صلح

...................

...............

2- خیار‌ شرط

.................

3- خیار‌ تدلیس

............

گفتار دوم: آثار و احکام اقاله‌ در عقد صلح

.................

مبحث یازدهم: آثار و احکام فسخ عقد قرض

1. تلف و نقص مورد قرض

..................

2. تعذر رد مثل مورد قرض

................

3. شرط در ضمن عقد قرض

.....................

4. افزایش یا كاهش ارزش پول

.................

مبحث دوازدهم: سایر عقود

گفتار اول: حق فسخ در عقود جایز

عقود جایزه از قبیل ودیعه، عاریه، جعاله، مضارعه و امثال آن، به‌خودی‌خود قابل‌فسخ و انحلال بوده و احتیاجى به سبب دیگر نخواهد داشت و حتى هرگاه شرط فسخ در عقد جایزى شود به‌عنوان تأكید اختیار طرفین بوده و اثرى بیش از این ندارد.

البته عقد رهن از طرف راهن لازم است. ازاین‌رو، وی نمی‌تواند آن را برهم زند، اما از طرف مرتهن، جایز می‌باشد و او علی‌الاصول می‌تواند آن را فسخ کند.

گفتار دوم: انفساخ عقود جایز

..................