فرض كنید خداوند هم اكنون شما را به همین شكل كه هستید ، خلق كرده و هیچ ذهنیتی از پیش ندارید : در فضایی كاملا آرام ، چشمان خود را بسته اید و چیزی نمی بینید ؟ سكوت كاملا فضا را پر كرده و هیچ چیزی نمی شنوید؟ هوایی در جریان نیست و نسیمی نمی وزد تا آن را حس كنید ، نه گرم است و نه سرد ، هیچ دردی حس نمی كنید .
آیا در چنین وضعیتی كه تمامی قوای حسی مسدود است ، ادراكات انسان تعطیل می شود ؟
به گفته ابن سینا انسان در این حالت نیز به خودش علم حضوری دارد : زیرا توجهش به خودش قطع نمی شود . در آن لحظه انسان بدن خود را درك نمی كند ، چه آنكه بدن از طریق علم حصولی و علم حسی درك می شود و بنا به فرض ، علوم حسی ما تعطیل است . پس دراین شرایط چه چیزی درك می شود ؟ آنچه در این حال درك شدنی است ، بعد غیر مادی انسان است كه از آن به روح ، نفس ، قلب – نه به معنای جسمی آن – و مانند اینها تعبیر می شود . ابن سینا این برهان را برای اثبات وجود روح غیر مادی اقمه كرده و آن را " برهان هوای طلق " می نامد
تاریخچه بحث های مكتوب مربوط به روح یا نفس را معمولا به دوران یونان باستان و فیلسوفانی مانند افلاطون باز می گردانند . وی در رساله فایدون به نقل از سقراط چنین می گوید :
ارواح آدمیان پس از جدایی از تن به دنبال فرشتگان به جایی كه برای آنان مقدر است رهسپار می شوند و در آنجا خوبان از بدان جدا می گردند .
در فلسفه اسلامی نیز به مباحث نفس شناسی اهتمام ویژه ای شده است : تا آنجا كه تقریبا تمامی اندیشمندان بزرگ فلسفه ، كلام و عرفان اسلامی در این باره به بررسی و نظریه پردازی پرداخته اند : ابن سینا فن ششم از كتاب ارزشمند شفا را به نفس شناسی اختصاص داده است .
دلایل دو بعدی بودن انسان
دوگانه انگاری در مباحث انسان شناسی ، نظریه ای است كه انسان را دارای دو بعد مادی و غیر مادی می داند . براساس این نظریه ، وجود انسان به جسم خاكی و مادی منحصر نمی شود ، بلكه دارای بعدی غیرمادی نیز هست كه ان را روح یا نفس می گویند . روح انسان برخلاف جسم او دارای اوصاف مادی – مانند رنگ ، وزن ، بعد (طول ، عرض و عمق ) و مانند اینها نیست و از سوی تقسیم پذیر نیز نمی باشد برای اثبات دو بعدی بودن انسان دلایل مختلفی در طول تاریخ اندیشه بشری ارائه شده است :
الف ) دیدگاه قرآن
بسیارس ازآیات قران بر دوبعدی بودن انسان و منحصرنشدنش به بدن مادی دلالت دارد كه به سه دسته از آنها اشاره می شود:
1.آیاتی كه به مراحل آفرینش انسان اشاره می كند ودر پایان مراحل تكوین جسمانی انسان،مرحله جدیدی را معرفی می كند كه با مراحل پیشین كاملا" متفاوت است. این مرحله جدید همان دمیدن روح در كالبد انسان است كه گاه به اشاره و گاه به صراحت معرفی شده است. مثلا" در آیه ای پس از اشاره به مراحل خلقت انسان از گل به نطفه و سپس علقه(خون بسته شده)و پس از آن استخوان و رویش گوشت برروی ان می فرماید:
ثم انشاناه خلقا آخر فتبارك الله احسن الخالقین .
آنگاه آفرینش دیگر پدید آوردیم. آفرین باد بر خدا كه بهترین آفرینندگان است.
اما این مرحله خاص- ك پس از ان خداوند خود را احسن الخالقین معرفی می كند-با"انشاء"(به معنای ایجاد چیزی جدید)آمده كه نشان می دهدبا مراحل جسمانی تفاوت دارد.
در چندین آیه دیگر به صراحت دمیدن روح بیان شده است:
الذی احسن كل شی ء خلقه و بدا خلق الانسان من طین * ثم جعل نسله من سلاله من ماء مهین * ثم سواه و نفخ فیه من روحه و جعل لكم السمع و الابصار و الافئده قلیلا ماتشكرون .
همان كسی كه هر چیزی را كه آفریده است،نیكو آفریده و آفرینش انسان را از گل آغاز كرد.سپس تداوم نسل او را از چكیده آبی پست مقرر فرمود.آن گاه او را درست اندام كردو از روح خویش در او دمید و برای شما گوش و دیدگان و دلها قرار داد،چه اندك سپاس می گذارید.
| قيمت فايل: | 5000 تومان |
|---|---|
| تعداد اسلايدها: | 19 |
| خريد فايل از سايت مرجع |