بررسی ارتباط بین مکانیسم های حاکمیت شرکتی با سیاست تقسیم سود متغیر شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

چكیده: 1

مقدمه: 2

فصل اول: كلیات تحقیق 

1-1 (مقدمه 5

2-1) تاریخچه مطالعاتی. 5

3-١( بیان مسأله 6

4-١) چارچوب نظری تحقیق. 8

5-١) فرضیه ها تحقیق. 12

6-١(  اهداف تحقیق. 12

١-6-١) اهداف علمی تحقیق. 12

٢-6-١) اهداف کاربردی تحقیق. 13

7-١( اهمیت تحقیق. 14

7-1) حدود مطالعاتی. 16

8-١) واژه های کلیدی تحقیق. 16

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق 

1-2) مقدمه 20

2-2) اهمیت حاکمیت شرکتی. 22

3-2) مفاهیم حاکمیت شرکتی. 24

4-2 ) گونه شناسی علمی حاکمیت شرکتی. 26

1-4-2) مدل بازار (مدل کشورهای انگلوساکسون) 27

2-4-2 ) مدل روابط. 30

3-4-2) مدل پیوندی. 36

5-2)طبقه بندی سیستم های راهبری شرکتی. 37

٦-٢) مبانی نظری حاکمیت شرکتی. 39

١-٦-٢) تئوری نمایندگی : 39

2-6-2) تئوری ذینفعان : 41

٣-٦-٢) تئوری هزینه معاملات: 45

7-2)معیارهای حاکمیت شرکتی خوب کدام هستند؟ 46

8-2) نهادهای نظارتی در شرکتهای ایرانی: 46

9-2) جنبه های مختلف اصول راهبری شرکت.. 48

١٠-٢) ترکیب مدیران شرکت.. 49

١١-٢) نقش هیات مدیره در اصول راهبری شرکت.. 49

١٢-٢) تفکیک وظایف رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل. 52

13-2)حقوق و مزایای مدیران موظف.. 53

١-١٣-٢) حق رای در مورد مسائل مربوط به حقوق و مزایای مدیران. 53

٢-١٣-٢) آموزش مدیران. 54

٣-١٣-٢) نقش مدیران غیر موظف در اصول راهبری شرکت.. 54

١٤-٢) برخی مقررات مربوط به مدیران از دیدگاه قانون تجارت ایران. 56

١٥-٢) تعداد اعضا (اندازه ) هیات مدیره 57

١٦-٢) میزان سهام شناور آزاد شرکت در بازار بورس.. 57

17-2)سرمایه گذاران نهادی: 58

١-١٧-٢) اهمیت سهامداران نهادی در حاکمیت شرکتی. 59

2-17-2)سهامداران نهادی و ترکیب سهامداران. 60

٣-١٧-٢) سهامداران نهادی و گزارش کادبری. 61

2-18) نقش سهامداران عمده در راهبری شرکتی. 62

١٩-٢) حاکمیت شرکتی در شرکت های دولتی. 63

20-2)حاکمیت شرکتی در ایران. 65

٢١-٢) سیاست تقسیم سود 67

٢٢-٢) عوامل موثر بر تقسیم سود 68

٢٣-٢)تئوری های مربوط به سیاست تقسیم سود 69

١-٢٣-٢) تئوریپرداخت سود سهام به عنوان تقسیم سود باقیمانده: 69

٢-٢٣-٢) تئوری نامربوط بودن سود سهام مودیلیانی و میلر: 70

٣-٢٣-٢) تئوری پرنده در دست گردون وولیتز: 70

٤-٢٣-٢) تئوری مالیات تفاضلی گرورس و می : 71

٢٤-٢) دلایل اهمیت سیاست تقسیم سود نقدی شرکت ها 71

٢٥-٢) خط مشی های تقسیم سود: 71

٢٦-٢) اشکال مختلف پرداخت سود سهام 72

١-٢٦-٢) سود سهام نقدی: 72

٢-٢٦-٢) سود غیر نقدی سهام: 73

٣-٢٦-٢) سود سهمی یا سهام جایزه: 73

٤-٢٦-٢) سود تصفیه: 73

٥-٢٦-٢) سود تعهد شده: 73

٢٧-٢) سیاست تقسیم سود و حاکمیت شرکتی. 74

28-2)پیشینه تحقیق. 75

١-٢٨-٢) تحقیقات خارج از ایران. 75

٢-٢٨-٢) تحقیقات در کشور ایران. 77

فصل سوم: روش‌ اجرای تحقیق 

1-3 مقدمه 81

٢-٣) روش تحقیق. 81

٣-٣) جامعه آماری. 82

4-3)مدل مفهومی تحقیق. 83

5-3) متغیرهای تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیرهای تحقیق. 84

٦-٣) روش و ابزار گردآوری اطلاعات.. 86

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها 

1-4) مقدمه‏ 89

2-4) روش تجزیه و تحلیل داده ها 89

١-2-4 )روش برآورد الگوهای رگرسیون خطی. 90

٢-2-4 )منطق آزمون فرضیه 90

٣-2-4 )معیار آزمون. 91

4-4-4) ضریب تعیینR2 : 91

5-2-4) آزمون تشخیص دوربین- واتسون : 92

٦-2-4 )معیارهای ارزیابی عملكرد پیش بینی : 92

٧-2-4 )آزمون کولموگوروف- اسمیرنوفKs  : 94

3- ۴) آمار توصیفی. 94

4-4) آزمون فرضیه ها 96

1-4-4) بررسی فرض نرمال بودن متغیرها 96

2-4-4) ارزیابیعملكردپیشبینی. 97

3-4-4) آزمون فرضیه های فرعی مربوط به فرضیه اصلی اول : 98

4-4-4 آزمون فرضیه های فرعی مربوط به فرضیه اصلی دوم : 110

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات 

1-5) مقدمه 125

2-5 )ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها 125

3-5) نتیجه گیری کلی تحقیق. 130

4-5 )پیشنهادها 130

1-4-5 )پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های تحقیق. 130

2-4-5 )پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی. 131

5-5 )محدودیت های تحقیق. 131

پیوست ها 

پیوست الف :جدول  مربوط به صنایع و نام شركت های نمونه آماری. 134

منابع و ماخذ 

منابع فارسی: 139

منابع لاتین: 141

فهرست منابع اینترنتی. 142

چکیده انگلیسی: 143

جدول 1-1 تحقیقات مرتبط با حاکمیت شرکتی و سیاست تقسیم سود 9

جدول ۱-۴ خلاصه آمارههای توصیفی. 95

جدول  2-4 بررسی فرض نرمال بودن متغیرها 96

جدول  ۳-۴ مقادیرآمارههایارزیابیقدرتپیش بینیبرایمدل. 97

جدول 4-4 آزمون فرضیه فرعی اول( فرضیه اصلی اول) 99

جدول 5-4 آزمون فرضیه فرعی دوم ( فرضیه اصلی اول) 102

جدول 6-4 آزمون فرضیه فرعی سوم (فرضیه اصلی اول) 104

جدول 7-4 آزمون فرضیه فرعی چهارم (فرضیه اصلی اول) 107

جدول 8-4 آزمون فرضیه اصلی اول. 109

جدول 9-4 آزمون فرضیه فرعی اول (فرضیه اصلی دوم) 112

جدول 10-4 آزمون فرضیه فرعی دوم (فرضیه اصلی دوم) 114

جدول 11-4 آزمون فرضیه فرعی سوم (فرضیه اصلی دوم) 117

جدول 12-4 آزمون فرضیه فرعی چهارم (فرضیه اصلی دوم) 119

جدول 13-4 آزمون فرضیه اصلی دوم 121

جدول 14-4 خلاصه نتایج. 123

نمودار ١-3 مدل مفهومی تحقیق. 83

این تحقیق در صدد پاسخگویی به این پرسش است که آیا بین مکانیسم های حاکمیت شرکت و سیاست تقسیم سود ارتباطی وجود دارد یا نه ؟ از جمله مکانیسم های داخلی حاکمیت شرکت که در این تحقیق رابطه آن با سیاست تقسیم سود مورد بررسی قرار گرفته است ، نسبت حضور اعضای غیر موظف به اعضای موظف در ترکیب هیات مدیره ، میزان پاداش هیات مدیره ، تفکیک نقش مدیران ارشد از مدیران اجرایی و درصد مالکیت اعضای هیات مدیره می باشد. همچنین مکانیسم های خارجی حاکمیت شرکت که رابطه آن با سیاست تقسیم سود بررسی شده است ، شامل : میزان کنترل و نفوذ دولت ، تعداد سهامداران خرد (سهام شناور) ، تعداد سهامداران نهادی و درصد مالکیت سهامداران عمده است از طرفی سیاست تقسیم سود متغیر را به عنوان شاخصی  برای  تقسیم سود د شرکت ها مورد استفاده واقع شده است. برای آزمون فرضیه های این پژوهش ، از روش داده های پنلی با بکارگیری اطلاعات 101 شرکت طی سالهای 1381 تا 1387 استفاده شده است. ابتدا متغیر های پژوهش مورد شناسائی قرار گرفته و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از داده های بدست آمده از نرم افزار ره آورد نوین ؛ برای محاسبه متغیر های  پژوهش ، توسط نرم افزار اکسل استفاده شده است. این داده ها جهت آزمون فرضیه ها توسط نرم افزارEviews   به كمك آماره- های توصیفی و استنباطی نظیر تحلیل همبستگی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که  پاداش هیات مدیره ، تفکیک مدیران ارشد از مدیران اجرایی ، میزان نفوذ و کنترل دولت ، تعداد سهامداران خرد و درصد سهامداران عمده رابطه معکوس و معناداری با سیاست تقسیم سود دارند و در بقیه موارد رابطه معناداری بین مکانیسم های داخلی ئ خارجی حاکمیت شرکتی و سیاست تقسیم سود مشاهده نگردیده .

تصمیم گیری در باره پرداخت سود و مقدار آن، موضوع مهم و بحث برانگیزی در حوزه مدیریت شركتی است ؛ زیرا در این تصمیم گیری مقدار پولی كه باید به سرمایه گذاران پرداخت شود و ه مچنین مقدار پولی كه باید برای سرمایه گذاری مجدد انباشته شود، مشخص می شود. تأمین مالی از محل منابع داخلی یعنی عدم توزیع سود نقدی از طرفی برای شركت مطلوب به نظر می رسد و از طرف دیگر ممكن است برنامه سهامداران خرد برای تأمین بخشی از هزینه های زندگی از این بخش را تغییر دهد . در عین حال در شركت های ایرانی ، مرجع تصمیم گیر نهایی درخصوص تقسیم سود، مجمع عمومی عادی سالانه است .

یكی از مباحث مطرح در مدیریت مالی، تقسیم سود است .اخبار مربوط به تقسیم سود و تغییرات سود تقسیمی نسبت به سال های گذشته برای سهامداران اهمیت بسزایی دارد . به طوریكه در این ارتباط تئور یها و دیدگا ه های زیادی مطرح شده است . به عبارتی ، تغییر خط مشی تقسیم سود شركت به سهامداران و سرمایه گذاران پیام می دهد كه وضعیت مالی شركت چگونه است. در خصوص تقسیم سود ، تئور یها و دیدگاه های زیادی مطرح شده است . برای مدیران و سرمایه گذاران نیز این مسأله از اهمیت زیادی برخوردار است . از این رو بخشی ازتوان و توجه مدیران شركتها معطوف به مقوله ای است كه از آن با عنوان  خط مشی تقسیم سود یاد می شو د. می توان گفت تغییر خط مشی تقسیم سود شركت به سهامداران و سرمایه گذاران پیام می دهد كه وضعیت مالی شركت چگونه است. اما مهمتر ا ز خط مشی تقسیم سود ، ریشه یابی دلایل اتخاذ یك خط مشی تقسیم سود مشخص از سوی شركت ها است. ا ین موضوع می تواند راهگشای تصمیم گیری های مهم اقتصادی برای گروههای مختلف ذینفع، بویژه سرمایه گذاران باشد . زیرا دلایل و عوامل تعیین كننده به دست آمده از این ریشه یابی ، نه تنها به توضیح رفتار شركتها در گذشته كمك می نماید، بلكه ابزاری را برای پیش بینی حركت و مسیر آتی آنها در این حوزه فراهم می آورد.

علیرغم گسترش دامنه مالکیت و تعداد سهامداران ، کنترل و اداره شرکت ها در اختیار گروه خاصی از یهامداران قرار گرفته است. زیرا اغلب خرید و فروش سهام شرکت ها توسط سرمایه گذاران با هدف کسب سود در کوتاه مدت و نه به قصد سرمایه گذاری برای بلند مدت صورت می گیرد. که این امر عملا باعث شده تا از نفوذ سهامداران جزء در انتخاب هیات مدیره شرکت و نظارت بر عملکرد آنها کاسته شود و کنترل و هدایت شرکت ها در اختیار سهامداران خاص متمرکز شود.

همین امر باعث تضییع حقوق و منافع سهامداران اقلیت به دلیل عدم مشارکت آنها در نظارت و کنترل موثر بر شرکت و نعیین مدیران و حسابرسان مستقل آن شده است. رفع این گونه نارسایی ها ، مستلزم وجود یک نظام راهبری مناسب در شرکت هاست. حاکمیت شرکتی شامل قوانین ، مقررات ، ساختارها ، فرایندها ، فرهنگ ها و سیاست هایی است که موجب دستیابی به هدف های پاسخگویی، شفافیت ، عدالت و رعایت حقوق ذینفعان می شود .