بررسی ارتباط میان محافظه کاری حسابداری و تغییردر وجه نقد نگهداری شده با بازده غیر نرمال شرکت ها در بورس اوراق بهادار تهران

چكیده: 1

مقدمه: 2

فصل اول: كلیات تحقیق

1-1 مقدمه 4

2-1 تاریخچه مطالعاتی. 5

3-1 بیان مسئله تحقیق. 7

4-1 چارچوب نظری. 8

5-1 فرضیه‌های تحقیق. 10

6-1 اهداف تحقیق. 10

7-1 اهمیت و ضرورت تحقیق. 11

8-1 قلمرو تحقیق. 12

1-8-1 قلمرو  مکانی تحقیق. 12

2-8-1 قلمرو زمانی تحقیق. 12

3-8-1 قلمرو موضوعی تحقیق. 12

9-1 تعریف واژه‌ها و اصطلاحات کلیدی. 12

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق

1-2 مقدمه 15

2-2-مبانی نظری تحقیق- بخش اول: 16

1-2-2  اطلاعات حسابداری و گزارشگری مالی. 16

2-2-2 عمده‌ترین اهداف گزارشگری مالی. 16

3-2-2 ارتباط وجه نقد با سود 17

4-2-2 سود(کیفیت حسابداری) به عنوان وسیله‌ای برای پیش بینی. 18

5-2-2 ارتباط بین اهداف حسابداری و وجه نقد 19

6-2-2 اهمیت فوق‌العاده جریان‌های نقدی عملیاتی. 20

7-2-2 تاریخچه صورت وجه نقد 20

8-2-2 وجه نقد و چارچوب نظری. 23

9-2-2 حرکت به سوی جریان‌های نقدی. 24

10-2-2 مدیریت نقدینگی ، توانایی واریز بدهی‌ها و انعطاف پذیری. 25

11-2-2 اهمیت جریان‌های نقدی. 26

3-2 بخش دوم مبانی نظری تحقیق- محافظه کاری. 28

1-3-2. تعریف محافظه كاری. 28

2-3-2 . جایگاه محافظه كاری در استانداردهای حسابداری. 30

3-3-2 . احتیاط. 30

4-3-2. معیارهای ارزیابی محافظه کاری. 31

1-4-3-2. معیارهای خالص دارایی‌ها 31

2-4-3-2. معیارهای سود و اقلام تعهدی. 31

3-4-3-2. معیارهای رابطه سود و بازده سهام 32

5-3-2. تقسیم انواع محافظه کاری. 33

1-5-3-2. محافظه کاری مشروط: (محافظه کاری سود و زیانی- محافظه کاری از پیش تعیین شده) 33

2-5-3-2. محافظه کاری نامشروط (محافظه کاری ترازنامه‌ای- محافظه کاری آینده نگر) 34

6-3-2.روش‌های اندازه گیری محافظه کاری: 34

1-6-3-2. روش‌ها اندازه گیری محافظه کاری مشروط. 34

2-6-3-2 روش‌های اندازه گیری محافظه کاری نامشروط. 37

4-2. بخش سوم بازده و بازده غیر منتظره 38

1-4-2.بازده 38

2-4-2.روش‌های محاسبه بازده سهامداران. 39

3-4-2. بازده مورد انتظار. 43

4-4-2.بازده مورد انتظار پرتفولیو. 43

5-4-2 بازده غیرعادی سهام 45

6-4-2 تئوری بازار کارا 48

7-4-2 تأثیر کارایی: عدم قابلیت پیش بینی. 49

8-4-2 نقاط ضعف نظریه بازار کارا 49

9-4-2 پاسخ نظریه بازار کارا 50

10-4-2 بازار چطور کارا می‌شود؟ 51

11-4-2 درجات کارایی. 51

5-2بخش پنجم: پیشینه تحقیق. 51

1-5-2 تحقیقات خارجی: 52

2-5-2 تحقیقات داخلی. 56

فصل سوم: روش‌ اجرای تحقیق

1-3 مقدمه 60

2-3 روش تحقیق. 60

3-3 فرضیات تحقیق. 61

4-3 جامعه مطالعاتی و نمونه آماری. 62

5-3 مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیر های تحقیق: 63

6-3 روش‌های جمع آوری اطلاعات.. 67

7-3 روش تجزیه و تحلیل  اطلاعات.. 67

1-7-3 تحلیل همبستگی پیرسون و رگرسیون ساده خطی: 68

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

1-4 مقدمه‏ 75

2-4  شاخص های توصیفی متغیرها 75

3-4  تجزیه و تحلیل فرضیه‌های تحقیق. 77

1-3-4 بررسی فرض نرمال بودن متغیرها: 78

2-3- 4 خلاصه تجزیه و تحلیل‌ها به تفکیک هر فرضیه به شرح ذیل بیان می‌شود 78

1-2-3-4-تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اول. 78

2-2-3-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه دوم: 82

3-2-3-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه سوم 88

4-2-3-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه چهارم 90

5-2-3-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه پنجم 92

6-2-3-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه ششم 94

7-2-3-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه هفتم 96

8-2-3-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه هشتم 98

8-2-3-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه نهم 100

9-2-3-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه دهم 102

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

1-5 مقدمه 108

2-5 ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها طبق شرایط متغیرها 109

1-2-5 نتایج فرضیه اول. 109

2-2-5 نتایج فرضیه دوم 109

3-2-5 نتایج فرضیه سوم 110

4-2-5 نتایج فرضیه چهارم 110

5-2-5 نتایج فرضیه پنجم 111

6-2-5 نتایج فرضیه ششم 111

7-2-5 نتایج فرضیه هفتم 112

8-2-5 نتایج فرضیه هشتم 112

9-2-5 نتایج فرضیه نهم 113

10-2-5 نتایج فرضیه دهم 113

3-5 نتیجه گیری کلی تحقیق. 114

4-5 پیشنهادها 114

1-4-5 پیشنهاد هایی مبتنی بر یافته های فرضیات پژوهش.. 114

2-4-5 پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی. 115

5-5 محدودیت های تحقیق. 115

پیوست ها 

پیوست الف :جدول  مربوط به صنایع و نام شركت های نمونه آماری. 118

منابع و ماخذ 

منابع فارسی: 122

منابع لاتین: 124

چکیده لاتین. 128

جدول شماره(1-4): شاخص‌های توصیف کننده متغیرهای تحقیق، شاخص‌های مرکزی، شاخص‌های پراکندگی و شاخص‌های شکل توزیع (آماری) 76

جدول شماره (2-4 ) آزمون کالموگراف – اسمیرنوف  K-S)) برای متغیر وابسته(بازده غیر عادی) تحقیق  78

جدول شماره (3-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر محافظه کاری حسابداری و بازده غیر عادی. 79

جدول شماره (4-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) برای متغیرهای محافظه کاری حسابداری و بازده غیر عادی. 80

جدول شماره (5-4) : ضرایب معادله رگرسیون برای متغیرهای محافظه کاری حسابداری و بازده غیر عادی  80

جدول شماره (6-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده و بازده غیر عادی. 82

جدول شماره (7-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) برای متغیرهای تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده و بازده غیر عادی. 83

جدول شماره (8-4) : ضرایب معادله رگرسیون برای متغیرهای تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده و بازده غیر عادی. 84

جدول شماره (9-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین متغیرهای تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده، محافظه کاری حسابداری و بازده غیر عادی. 86

جدول شماره (10-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) برای متغیرهای تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده، محافظه کاری حسابداری و بازده غیر عادی. 87

جدول شماره (11-4) : ضرایب معادله رگرسیون برای متغیرهای تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده، محافظه کاری حسابداری و بازده غیر عادی. 87

جدول شماره 12-4. خلاصه یافته‌های حاصل از بررسی  تأثیر ورود متغیر تغییر در سود   بر ضرایب مدل رگرسیون  89

جدول شماره 13-4. خلاصه یافته‌های حاصل از بررسی  تأثیر ورود متغیر تغییر در دارایی‌های غیر نقدی  بر ضرایب مدل رگرسیون. 91

جدول شماره 14-4. خلاصه یافته‌های حاصل از بررسی  تأثیر ورود متغیر تغییر در مخارج تحقیق و توسعه بر ضرایب مدل رگرسیون. 93

جدول شماره 15-4. خلاصه یافته‌های حاصل از بررسی  تأثیر ورود متغیر تغییر در هزینه بهره پرداختی بر ضرایب مدل رگرسیون. 95

جدول شماره 16-4. خلاصه یافته‌های حاصل از بررسی  تأثیر ورود متغیر تغییر در سود سهام پرداختی بر ضرایب مدل رگرسیون. 97

جدول شماره 17-4. خلاصه یافته‌های حاصل از بررسی  تأثیر ورود متغیر اندازه شرکت  بر ضرایب مدل رگرسیون  99

جدول شماره 18-4. خلاصه یافته‌های حاصل از بررسی  تأثیر ورود متغیر وجه نقد بعلاوه سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت   بر ضرایب مدل رگرسیون. 101

جدول شماره 19-4. خلاصه یافته‌های حاصل از بررسی  تأثیر ورود متغیر اهرم مالی  بر ضرایب مدل رگرسیون  103

جدول شماره20-4 : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین همه متغیر های مدل. 104

جدول شماره 21-4. خلاصه یافته‌های رگرسیون چندگانه به روش Enter 105

نمودار( 1-2 )همبستگی کاملاً منفی. 44

نمودار( 2-2) همبستگی کاملاً مثبت.. 44

نمودار( 3-2 )همبستگی صفر و عدم همبستگی. 44

نمودار (1-4) : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون بین برای متغیرهای محافظه کاری حسابداری و بازده غیر عادی. 81

نمودار (2-4) : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون بین برای متغیرهای تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده و بازده غیر عادی. 85

محافظه کاری به عنوان یکی از اصول محدودکننده حسابداری، سال‌ها است که مورد استفاده حسابداران قرار می‌گیرد و علی رغم انتقادات  فراوان بر آن، همواره جایگاه خود را در میان سایر اصول حسابداری حفظ نموده است . به طوری که‌ می توان دوام و بقای محافظه کاری را در مقابل انتقادات  وارده بر آن در طول سالیان طولانی گواهی بر مبانی بنیادین این اصل دانست. در این تحقیق ارتباط بین محافظه کاری حسابداری و تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده در شرکت‌ها با بازده غیر عادی  و همچنین تأثیر متغیر های تعدیل گر  تغییر در سود، تغییر در دارایی‌های غیر نقدی، تغییر در هزینه بهره پرداختی، تغییر در سود سهام پرداختی، اندازه شرکت، اهرم مالی و میزان وجه نقد بعلاوه سرمایه گذاریهای کوتاه مدت  مورد بررسی قرار گرفت. دوره زمانی  تحقیق 4 سال و از سال 1385 تا 1388 انتخاب و آزمون فرضیه ها با نرم افزارSPSS   و به كمك آماره های توصیفی و استنباطی نظیر تحلیل همبستگی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده در این پژوهش حاکی از این است که تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده در شرکت ها ارتباط مثبت و معنی داری با بازده غیر عادی  دارد و همچنین محافظه کاری حسابداری ارتباط مستقیم و منفی معنی دار با بازده غیر عادی دارد. از دیگر نتایج این تحقیق می توان به این نکته اشاره کرد که متغیر های تغییر در سود،  تغییر در مخارج تحقیق و توسعه، تغییر در سود سهام پرداختی، اندازه شرکت و وجه نقد بعلاوه سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت بر روابط میان محافظه کاری حسابداری و تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده با بازده غیر عادی تاثیر گذار هستند.

در دنیای سرمایه گذاری امروز تصمیم گیری شاید مهمترین بخش از فرایند سرمایه گذاری باشد که طی آن سرمایه گذاران در جهت حداکثر کردن منافع و ثروت خویش نیازمند اتخاذ بهینه ترین تصمیمات می باشند. در این ارتباط مهمترین عامل فرایند تصمیم گیری اطلاعات است. اطلاعات می تواند بر فرایند تصمیم گیری تاثیر بسزایی داشته باشد. زیرا موجب اخذ تصمیمات متفاوت در افراد متفاوت می شود. در بورس اوراق بهادار نیز تصمیمات سرمایه گذاری متاثر از اطلاعات است. نظریه پردازان بازارهای اوراق بهادار ،گزارشگری مالی را مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران می دانند. به همین دلیل یکی از اهداف حسابداری و تهیه صورتهای مالی فراهم کردن اطلاعات به منظور تسهیل تصمیم گیری است.

مدیران به عنوان مسئول تهیه صورت‌های مالی با وقوف کامل بر وضعیت مالی شرکت و با برخورداری از سطح آگاهی بیشتر نسبت به استفاده کنندگان صورت‌های مالی، به طور بالقوه سعی دارند که تصویر واحد تجاری را مطلوب جلوه دهند . برای مثال ممکن است از طریق منظور نمودن   هزینه های یک دوره به عنوان دارایی، باعث کاهش هزینه‌ها و گزارش سود بیشتر در صورت‌های مالی شوند . همچنین ممکن است دارایی‌ها و سرمایه واحد تجاری بیشتر از میزان واقعی گزارش گردد . نتیجه كلی این عملیات چنین خواهد بود كه تصویر واحد تجاری بهتر از وضعیت واقعی به نظر می‌رسد و انگیزه تزریق سرمایه و منابع مالی از طریق افراد برون سازمانی به شرکت افزایش می‌یابد . در چنین شرایطی اصول و رویه‌های حسابداری به پشتوانه مراجع تدوین کننده استانداردهای حسابداری، با هدف متعادل کردن خوش بینی مدیران، حمایت از حقوق ذی‌نفعان و ارائه منصفانه صورت‌های مالی، مفهوم محافظه کاری را به کار می‌برند. محافظه كاری كه بر اعمال احتیاط در شناسایی و اندازه گیری درآمدها و دارایی‌ها دلالت دارد، یكی از مهم‌ترین میثاق‌های محدود كننده صورت‌های مالی به شمار می‌رود.

طی سال‌ها تحقیقات زیادی در رابطه با ارتباط و تأثیر محافظه کاری حسابداری بر متغیر های مالی و غیر مالی صورت گرفته  است اما تحقیقات کمی در مورد ارتباط محافظه کاری حسابداری و تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده در شرکت‌ها با بازده  غیر عادی آنها انجام شده است. این تحقیق در صدد آن است که ارتباط بین محافظه کاری حسابداری و تغییر در خالص وجه نقد نگهداری شده با بازده غیر عادی شرکتها را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد.