اثر شوری و قلیائیت بر دینامیک ماده آلی و خصوصیات فیزیکی خاک‌های با کاربری مختلف

شرح مختصر:

در بسیاری از نقاط جهان، ساختمان خاک و پایداری آن برای کارهای کشاورزی نامناسب گردیده است. عواملی مانند کاهش مقدار ماده­ی آلی خاک، شور و قلیا شدن اراضی، افزایش میزان سدیم تبادلی و کاهش فعالیت موجودات خاکزی در این امر دخالت داشته­اند. تخریب ساختمان خاک باعث کاهش سرعت نفوذ آب به خاک، افزایش آبدوی سطحی و فرسایش خاک، کاهش تهویه خاک و در نهایت کاهش عملکرد محصولات زراعی می­شود (Gregorich et al., 1998). خاک‌های شور و سدیمی از مشخصه مناطق خشک و نیمه خشک بوده که در کشور ما از وسعت قابل ملاحظه­ای برخوردار است. به عبارت دیگر وضعیت آب و هوایی در این مناطق باعث شده که دو عامل مهم در زراعت، یعنی آب و خاک، از کیفیت چندان خوبی برخوردار نباشند.

بر اساس گزارش اخیر فائو در سال 2000 وسعت کل اراضی شور و سدیمی در جهان 831 میلیون هکتار می­باشد که شامل اراضی شور و سدیمی در آفریقا، آسیا، استرالیا و آمریکا است (Martinez and Beltran, 2005). وسعت خاک‌های سدیمی در جهان 210 میلیون هکتار و در ایران 686 هزار هکتار برآورد شده است (Sumner, 2000). ایران دارای وسعتی معادل 1648800 کیلومتر مربع است که جمعاً 18 میلیون هکتار و یا 10 درصد خاک‌های ایران را خاک‌های شور و سدیمی تشکیل می­دهد که از این مقدار 7 میلیون هکتار باتلاق‌های شور کویر لوت و کویر نمک می‌باشد. بر اساس مطالعات مشعلی که وسعت اراضی شور و سدیمی را برای تمام کشورها تعیین کرده است، در ایران 8/23 میلیون هکتار اراضی شور و سدیمی وجود دارد. بیش‌ترین درصد اراضی شور جهان در پاکستان، ایران و ازبکستان است. بیش‌ترین درصد اراضی سدیمی در مجارستان و ازبکستان است. بیشترین وسعت اراضی شور بترتیب در چین (5/73 میلیون هکتار)، آرژانتین (1/33 میلیون هکتار) و استرالیا (5/24 میلیون هکتار) است و بیش‌ترین وسعت اراضی سدیمی جهان در استرالیا (6/132 میلیون هکتار) وجود دارد (Mashali, 1999). وسعت اراضی شور وسدیمی در ایران بین 16 تا 23 میلیون هکتار می­باشد (سیادت و همکاران، 1997). پذیرا و صادق زاده (1376) عدد 24 میلیون هکتار را ارائه داده­اند. متغیر بودن وسعت اراضی شور وسدیمی به علت تغییرات شوری در طی فصل رشد، بارندگی و آبشویی و یا اضافه شدن املاح به وسیله آب آبیاری است.

فهرست مطالب:
فصل اول: مقدمه و کلیات
1-1- بیان مسأله و ذکر مشکل
1-2- تعاریف خاک‌های شور و سدیمی
1-3- منشأ نمك در طبیعت
1-3-1- عوامل موثر در شور و سدیمی شدن خاک و آب
هوادیدگی
رسوبات ثانویه یا فسیلی
فرونشست های جوی
فعالیت‌های بشر
1-3-2- شرایط مناسب برای شور و سدیمی شدن خاک‌ها
طبقه بندی خاک‌های شور و سدیمی در جهان
خصوصیات خاک‌های شور
خاک‌های شور و سدیمی
خاک‌های سدیمی
1-4- طبقه بندی خاک‌های شور و سدیمی در ایران
1-4-1- شوری
1-4-2- سدیمی بودن
1-4-3- نمک غالب خاک های سدیمی
1-5- خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاکهای شور و سدیمی
1-5-1- خصوصیات فیزیکی
عمق مؤثر
وزن مخصوص ظاهری
توزیع خلل و فرج
هدایت هیدرولیکی یا آبگذری
قابلیت استفاده آب خاک
ساختمان خاک
سرعت نفوذ
بافت خاک
قابلیت کشت و کار
پراکنش رس‌ها و هدایت هیدرولیکی
1-5-2- خصوصیات شیمیایی
واکنش خاک
نسبت جذب سدیم محلول (SAR) و درصد سدیم تبادلی (ESP)
نمک‌های محلول- شوری خاک
هدایت الکتریکی
1-6- اثر شوری و قلیائیت بر رشد گیاهان
7-1- سوالاتی که در این تحقیق مطرح می‌باشند
8-1- فرضیات مطرح شده عبارتند از
9-1- اهداف
فصل دوم: بررسی منابع
2-1- خاک‌های بکر و تأثیر کشت و کار بر کیفیت و پایداری آن
2-2- تاثیر شوری، سدیم تبادلی و میزان ماده آلی خاک بر خصوصیات مختلف خاک‌ها
2-2-1- تاثیر شوری، سدیم تبادلی و میزان ماده آلی خاک بر پایداری خاکدانه¬ها
2-2-1- تاثیر شوری، سدیم تبادلی و میزان ماده آلی خاک بر میزان رس قابل انتشار
2-2-2- تاثیر شوری، سدیم تبادلی و میزان ماده آلی خاک بر هدایت هیدرولیکی خاک
2-2-3- اثر شوری و سدیم تبادلی بر دینامیک ماده آلی و سرعت تجزیه‌ی آن
فصل سوم: مواد و روش ها
3-1- زمان و مکان انجام پژوهش
3-2- مشخصات کلی مناطق مورد نمونه برداری
3-3- تهیه نمونه‌های خاک و تیمار کردن آنها
3-4-1- تجزیه های فیزیکی انجام شده روی خاک‌ها و خاکدانه ها
بافت خاک
دانسیته توده خاک
پایداری خاکدانه ها
رس قابل انتشار
تعیین رطوبت ظرفیت مزرعه و رطوبت نقطه پژمردگی
هدایت هیدرولیکی اشباع
3-4-2- روش های تجزیه شیمیایی انجام شده بر روی خاک¬ها
اندازه گیری واکنش خاک
هدایت الکتریکی(ECe )
کاتیون های محلول
کربن آلی
3-4-3- تجزیه های بیولوژیکی انجام شده روی خاکدانه ها
تنفس میکروبی
3-5- تجزیه و تحلیل داده‌ها
فصل چهارم: بحث و نتیجه گیری
4-1- تأثیر شوری و قلیائیت بر میزان پایداری خاکدانه ها در خاک های با کاربری متفاوت
4-1-1- تأثیر شوری بر میزان پایداری خاکدانه ها در خاک های با کاربری متفاوت
4-1-2- تأثیر قلیائیت بر میزان پایداری خاکدانه‌ها در خاک های با کاربری متفاوت
4-2- تأثیر شوری و قلیائیت بر میزان رس قابل انتشار در خاک های با کاربری متفاوت
4-2-1- تأثیر شوری بر میزان رس قابل انتشار در خاک های با کاربری متفاوت
4-2-2- تأثیر قلیائیت بر میزان رس قابل انتشار در خاک های با کاربری متفاوت
4-3- تأثیر شوری و قلیائیت بر میزان هدایت هیدرولیکی اشباع خاک های با کاربری متفاوت
4-3-1- تأثیر شوری بر میزان هدایت هیدرولیکی اشباع خاک های با کاربری متفاوت
4-3-2- تأثیر قلیائیت بر میزان هدایت هیدرولیکی اشباع خاک های با کاربری متفاوت
4-4- تأثیر شوری و قلیائیت بر میزان تنفس میکروبی خاک های با کاربری متفاوت
4-4-1- تأثیر شوری بر میزان تنفس میکروبی خاک های با کاربری متفاوت
4-4-2- تأثیر قلیائیت بر میزان تنفس میکروبی خاک های با کاربری متفاوت
4-3- نتیجه گیری کلی:
4-4- پیشنهادات و راهکارها
منابع