بررسی موانع و عوامل بازدارنده‌ی خلاقیت و نوآوری در مدیریت آموزشگاهها

هدف از تهیه مقالع حاضر است. در این راستا، امروزه این امر مسلم شده است كه سازمانهای آموزشی در صورتی میتوانند موفق باشند كه از نیروی انسانی(مدیران و كادر آموزشی) خلاق و نوآور برخوردار باشند و در جوی خلاق به فعالیت مؤثر بپردازند و شعار « نابودی در انتظار شماست مگر اینكه خلاق و نوآور باشید» در پیش روی مدیران همه سازمانها قرار دارد، اما مسؤولیت سازمانهای آموزشی بخصوص آموزش و پرورش كه وظیفه تعلیم و تربیت فرزندان و آینده سازان جامعه را بر عهده دارند، صبغه‌ای دیگر به خود می گیرند. از این رو سازمانهای آموزشی بخصوص آموزشگاهها از یك سو وظیفه فراهم آوردن زمینه‌ی رشد و پرورش خلاقیت و نوآوری و همچنین استفاده صحیح و جهت دار از استعدادها و تواناییهای افراد را به عنوان امری مهم بر عهده دارند و از سوی دیگر برای پویایی خود، نیازمند پرورش و بهره‌مندی از خلاقیت و نوآوری در سطوح سازمانی هستند. آنچه امروزه در محیطهای آموزشی بخصوص مدارس شاهد هستیم نوعی سستی و ضعف اهتمام در این زمینه است. چراكه اصولاً ابتكار و خلاقیت و ابراز فكر و نظر، جزء نیازهای فطری همه افراد است، اما مهم این است كه به این نیازها در بسیاری موارد از طرف مدیران سازمانهای آموزشی بطور اعم و مدیریت آموزشگاهها بطور اخص توجه نمی شود و برخی عوامل بازدارنده مانع از تحقق خلاقیت در محیطهای آموزشی شده‌اند. بنابراین اگر در سازمانهای آموزشی خلاقیت به صورت كم رنگ دیده می شود به این دلیل نیست كه افراد (مدیران و كاركنان آموزشی) توانایی و قدرت خلاقیت ندارند و همچنین نباید صرفاً علت آن را در شخصیت و ساخت ذهنی افراد جستجو نمود، بلكه یقیناً در شیوه‌های پرورشی و بخشهای آموزشی آن باید جستجو شود. در این خصوص برخی از عوامل بازدارنده خلاقیت مدیرت آموزشی در این مقاله اشاره شده است كه از سه حوزه مشخص یعنی فردی، سازمانی و فرا‌سازمانی تبیین شده است. بطوریكه در ارتباط با عوامل بازدارنده درون فردی، چهار خرده عامل ؛ اعتماد به نفس ضعیف،كم رویی و محافظه‌كاری مدیران مدارس، عدم تحمل ابهام و تضاد درعرصه‌های مدیریتی، نگرش منفی مدیران مدارس به مدیریت تعارض، ضعف آموزش مدیران مدارس و شیوه رهبری و نوع سبك مدیریتی آنان، اشاره شده است ودر خصوص عوامل بازدارنده‌ی سازمانی نیز نوع فرهنگ سازمانی، ماهیت ساختار سازمانی در سازمانهای آموزشی، عدم فضای مناسب جهت پذیرش خلاقیت و نوآوری در سازمانهای آموزشی و نوع سیستم ارزشیابی عملكردمدیران مورد بررسی قرار گرفته شد، و در نهایت در خصوص عوامل بازدارنده‌ی فراسازمانی كه در مقاله حاضر اشاره شده است می توان به دو خرده عامل بازدارنده خلاقیت مدیران چون؛ ملاحظات سیاسی مؤثر برمدیریت نظامهای آموزشی و چالش‌های نوآوری تكنولوژی اطلاعات و نظام انسانی یادآور شد. با توجه به موانع مذكور پیشنهاداتی همچون؛اندیشه محور نمودن تصمیم گیریهای آموزشی از سوی مسؤولان آموزشی جهت ایجاد چالشهای فكری در بین مدیران مدارس، فراهم سازی زمینه ابراز افكار و اندیشه‌های نو و بدیع مدیران مدارس در حوزه تصمیم گیری های آموزشی در سطوح استانی، منطقه‌ای و محلی و مدرسه ای از سوی دست اندركاران امور آموزشی و پرورشی، جهت شكل گیری شخصیت مستقل و دارای اعتماد به نفس در آنان، تغییر نگرش و طرز فكر مدیران آموزشی نسبت به مدیریت تعارض و مدیریت ابهام، برنامه ریزی جهت دراولویت قرار گرفتن آموزشهای نوین مدیریتی وبرخورداری مدیران ازانعطاف پذیری فعال و پویا و .. ارائه شده است . امید آن می رود كه گوشه‌هایی را از مسائل مبتلابه آموزش و پرورش را مرتفع نماید.

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه

تعریف و بیان مسـأله مورد بررسی

اهداف مورد بررسی

نظام آموزش و پرورش و شبه نظام آموزش و پرورش

ماهیت و تعریف خلاقیت

ابداع، خلاقیت و نوآوری

عوامل بازدارنده بروز خلاقیت و نوآوری در مدیریت آموزشگاهها

1ـ عوامل بازدارنده فردی

1ـ1ـ اعتماد به نفس ضعیف، كم رویی و محافظه كاری مدیران مدارس

2ـ 1ـ عدم تحمل ابهام و تضاد توسط مدیران مدارس

3ـ 1ـ نگرش منفی مدیران مدارس نسبت به مدیریت تعارض

4ـ1ـ ضعف آموزش مدیران مدارس

5ـ1ـ نوع سبك رهبری مدیران مدارس

2ـ عوامل بازدارنده سازمانی

1ـ 2ـ نوع فرهنگ سازمانی در سازمان آموزش و پرورش

2ـ 2ـ نوع ساختار سازمانی سازمانهای آموزشی

3ـ2ـ عدم فضای مناسب جهت پذیرش خلاقیت و نوآوری در سازمانهای آموزشی

4ـ2ـ نوع سیستم ارزشیابی از عملكرد مدیران مدارس

3ـ عوامل بازدارنده فرا سازمانی

1ـ3ـ ملاحظات سیاسی مؤثر برمدیریت سازمانهای آموزشی

2 ـ3ـ چالش‌های نوآوری تكنولوژی اطلاعات و نظام انسانی

نتیجه گیری

پیشنهادات

منابع