حقوق مالی زن از منظر قرآن و روایات

اسلام به عنوان دینی جامع و کامل، در روابط انسان با همنوعانش مقرراتی را وضع کرده است که از جمله ی این مقررات، حقوق و تکالیفی است که اعضای یک خانواده به ویژه زن و شوهر بر عهده دارند. از میان اعضای خانواده ، زن از جایگاه ویژه ای برخوردار است و لذا برخی از آیات قرآن کریم و بخش وسیعی از روایات اسلامی به حقوق و تکالیف زن به عنوان فرزند، همسر یا مادر اختصاص پیدا کرده است. نظام جمهوری اسلامی ایران به تأسی از قرآن و روایات احیای حقوق مادی و معنوی زن را مورد توجه خود قرار داد. اختصاص اصولی از قانون اساسی به زن و حقوق او مؤید این مطلب است از جمله حقوق زن ، حقوق مالی اوست که متأسفانه آن چنان که باید و شاید و در خور شأن آنان ، مورد توجه قرار نگرفته است در این مقاله برآنیم ضمن بررسی مسأله حقوق زن اعم از مالی و غیر مالی، حقوق مالی او را که شامل ارث، نفقه ، مهریّه ، مالکیّت و ...است مورد بررسی قرار دهیم تا ضمن تبیین موضوع، دیدگاه قرآن ، روایات و فقه اسلامی پیرامون مسأله روشن گردد.

فهرست مطالب

فصل اوّل : کلیّات

بخش اوّل: کلیّات تحقیق

1-1-1.مقدّمه............................................................................................ 3

1-1-2.بیان مسأله ........................................................................................ 5

1-1-3.پیشینه ی تحقیق................................................................................ 5

1-1-4.ضرورت انجام تحقیق...................................................................... 5

1-1-5.سؤالات تحقیق ............................................................................. 6

1-1-6.فرضیّه ها .................................................................................. 7

1-1-7.اهداف ...................................................................................... 7

1-1-8.مشکلات تحقیق.................................................................... 7

بخش دوّم : تعاریف و اقسام آن

1-2-1. مفهوم شناسی............................................................................... 9

1-2-1-1.حقّ در لغت............................................................................... 9

1-2-1-2.حقّ در اصطلاح........................................................................ 10

1-2-1-3.تعریف حقوق .......................................................................... 10

1-2-2.اقسام حقوق .................................................................................. 11

1-2-2-1.حقوق مالی ............................................................................... 11

1-2-2-2.حقوق غیر مالی.................................................................... 12

 فصل دوّم :حقوق زن در گذرگاه تاریخ

مقدمه................................................................................................. 14

2-1.زن در تمدّن ها و شریعت های قبل از اسلام............................................ 14

2-1-1.روم قدیم ............................................................................... 14

2-1-2.یونان..................................................................... 15

2-1-3.هند .................................................................

عنوان صفحه

 2-1-4.مصر.............................................................................. 19

2-1-5. ایران باستان............................................................................ 20

2-1-6. عرب جاهلیّت...................................................................... 22

نتیجه ......................................................................................... 24

 فصل سوّم :جایگاه زن در ادیان آسمانی

- مقدمه...................................................................................... 27

3-1.زن در آیین یهود.............................................................................. 27

3-2.زن در آیین مسیح .......................................................................... 29

3-3.زن در شریعت اسلام...................................................................... 30

3-3-1.اصول و مبانی نظام حقوقی اسلام .................................................. 32

3-3-1-1.منابع نظام حقوقی اسلام........................................................ 33

3-3-2.دیدگاه اسلام در تساوی یا تشابه ................................................. 33

3-3-3.تفاوت زن و مرد از دیدگاه اسلام................................................. 34

3-4.دیدگاه های بشری در باره ی ریشه ی نابرابری ....................................... 36

3-4-1.زیستی – ژنتیکی ........................................................... 36

3-4-2.کارکرد گرایانه ......................................................................... 38

3-4-3.مناسبت های اقتصادی ......................................................... 39

3-4-4. مناسبت های فرهنگی ............................................................... 40

3-4-5-رمز تفاوت های زن و مرد...................................................... 42

نتیجه.................................................................................... 47

فصل چهارم : اصول حاکم بر حقوق مالی زن

4-1.- اصل استقلال مالی و اهلیّت تملۀک زن......................................... 50

فهرست مطالب

عنوان صفحه

 4-2.حقوق مالی ................................................................................. 56

4-2-1.مهریّه ....................................................................................... 56

4-2-2.نفقه....................................................................................... 73

4-2-3.ارث........................................................................................ 92

4-2-4.دیه .................................................................................. 115

4-2-5.مالکیّت....................................................................... 124

فصل پنجم: حقوق غیر مالی زن

5-1.حقوق غیر مالی زن......................................................................... 128

5-1-1.ازدواج.................................................................................... 128

5-1-2.جهیزیه ..................................................................................... 132

5-1-3.قصاص ...................................................................................... 136

5-1-4.طلاق.................................................................................... 153

5-1-5.مصادیق حقوقی غیر مالی..................................................... 165

نتیجه گیری ............................................................................. 179

پیشنهاد......................................................................... 181

فهرست منابع.. 182