مسائل حقوقی پناهندگان در ایران

بعد از جنگ بین‌المللی دوم مساله «پناهندگی» یكی از مسائل مهم اجتماعی و سیاسی بین‌المللی شد و روز به روز ابعاد گسترده‌تری به خود گرفت.

هر كس كه بنا به دلایل نژادی یا مذهبی یا ملیتی یا عضویت در گروه‌های سیاسی یا اجتماعی جان و یا حقوق بنیادین خود را در مخاطره بیند، حق دارد به كشور دیگری پناه برد و این حق یعنی پناهندگی جزء حقوقی است كه در اعلامیه جهانی حقوق بشر به رسمیت شناخته شده است. هر پناهنده علاوه بر‌ آن كه طالب امنیت جانی است، باید بتواند احتیاجات اولیه خود و خانواده‌اش را مرتفع سازد و از این رو زیستن در كشوری با ثبات سیاسی بیشتر و استفاده از مزایای رفاهی آن، رویای هر پناهنده‌ای است.

اما اینكه پس از تحقق رویای پناهندگی، چه بر سر پناهنده و یا خانواده او می‌آید و با آنان چگونه رفتار خواهد شد، مساله‌ای است قابل تامل. مسلم است كه به هر پناهنده، نانی و آبی داده خواهد شد و سقفی برای خوابیدن و امكان ادامه تحصیل برای فرزندان خانواده، یعنی همان اموری كه روزی رویای شیرین پناهنده بود، اما بهای این رویا بسیار گران است. استحاله فرهنگی و گم كردن هویت قومی و اجتماعی، به دور ریختن عادات و رسومی كه طی قرون محترم شمرده می‌شد، وداع با خاكی كه ریشه در آن دارد ... جزئی از این بهاست.

پناهندگی برای كشورهای پناهنده‌پذیر نیز تولید مشكلات اقتصادی و اجتماعی فراوانی می‌كند. تحمل هزینه‌های مالی، اختلال در بازار كار داخلی، درگیری‌های سیاسی و ... نیز بهایی است كه چنین كشورهایی می‌پردازند.

بهایی كه هر پناهنده و یا هر دولتی می‌پردازد، باید آگاهانه باشد. یكی از طرق نیل به این آگاهی، گردآوری و تدوین و تفسیر قوانین ناظر بر پناهندگی در هر كشور است تا متقاضیان بتوانند با مطالعه آن، نمایی از آینده خود را ترسیم نمایند و از همین روز در كنوانسیون مربوط به وضع پناهندگان از دول متعاهد موكداً خواسته شده تا قوانین مربوط به پناهندگی را در كشور خود گردآوری و بررسی نماید و آنها را جهت ضبط در آرشیوی به دفتر كمیساریایی عالی پناهندگان در سازمان ملل متحد ارسال دارند.

لذا تحقیق حاضر نیز بر همین مبنا در دو بخش تقسیم شده است:

در بخش اول «نگاهی به می‌پردازد»

و در بخش دوم «حمایت بین‌المللی از پناهندگان از دیدگاه كنوانسیون 1951 سازمان ملل متحد» مورد بررسی قرار می‌گیرد. امید است با توجه به ضیق وقت و كمبود منابع در زمینه حقوق

فهرست مطالب

مقدمه. 1

بخش اول

نگاهی به

فصل اول.. 3

تاریخچه و منابع حقوقی پناهندگی.. 3

پناهندگی در اسلام. 4

سنت پناهندگی تا زمان مشروطیت.. 4

منابع حقوقی پناهندگی.. 5

فصل دوم.. 6

اعطای پناهندگی.. 6

علل پناهندگی.. 6

پناهندگان بدون تابعیت.. 7

تقاضای پناهندگی.. 7

مرجع رسیدگی به تقاضای پناهندگی.. 8

فصل سوم.. 9

ازدواج پناهندگان با ایرانیان.. 9

ازدواج مرد پناهنده با زن ایرانی.. 9

ازدواج زن پناهنده با مرد ایرانی.. 10

فصل چهارم.. 11

احوال شخصیه. 11

احوال شخصیه پناهندگان.. 11

احاله. 12

قواعد مربوط به حل تعارض قوانین.. 12

فصل پنجم.. 15

حق مراجعه به دادگاه‌ها15

نحوه دادرسی در ایران.. 15

تامینی كه اتباع خارجی باید بدهند. 16

معافیت پناهندگان از دادن تامین.. 17

ترجمه اظهارات و اسناد در محاكم. 17

فصل ششم.. 18

اشتغال پناهندگان.. 18

شرایط صدور پروانه كار اتباع بیگانه. 19

اعتبار پروانه كار اتباع بیگانه. 20

ضمانت اجرای عدم رعایت مقررات مربوط به پروانه كار. 20

پناهندگان شاغل در ادارات دولتی.. 21

شمول مقررات قانون كار نسبت به پناهندگان.. 21

فصل هفتم.. 23

تحصیل تابعیت.. 23

معافیت از شرط اقامت.. 23

درخواست تابعیت و نحوه اعطای آن.. 24

تاثیر تحصیل تابعیت ایران.. 25

فصل هشتم.. 26

فوت پناهنده. 26

فوت پناهنده در ایران.. 26

تركه پناهندگان.. 27

علت مهر و موم تركه. 28

تصفیه تركه. 28

بخش دوم

حمایت بین‌المللی از پناهندگان از دیدگاه كنوانسیون 1951 سازمان ملل متحد

فصل اول.. 31

حمایت بین‌المللی پناهندگان و نقش كمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد. 31

پناهنده کیست؟. 31

فصل دوم.. 41

كنوانسیون 1951 پناهندگان.. 41

منابع و ماخذ:50