بانكداری بدون رباو تحلیلی بر منابع و مصارف بانك رفاه

بانكداری بدون ربا و تحلیلی بر منابع و مصارف بانك رفاه
چكیده:
شوك‌های اقتصادی با‌ توجه به تاثیرگذاری بر متغیرهای خاص اقتصاد كلان موجب نابسامانی فعالیت‌های اقتصادی شده، بی‌ثباتی اقتصادی را ایجاد می‌نمایند و باعث عدم اطمینان در متغیرهای اقتصادی از جمله تولید ناخالص داخلی، قیمت‌ها، نرخ بهره و … می‌شوند كه این نااطمینانی موجب برهم زدن تعادل فعالیت‌های موسسات پولی و مالی می‌شوند.
بانك‌ها به عنوان موسسات مالی، نقش حساسی در اقتصاد كشور ایفا می‌نمایند. آنها علاوه بر اجرای سیاستهای پولی دیكته شده از طرف بانك مركزی در راستای سیستم بانكداری بدون ربا باید به عنوان یك بنگاه اقتصادی هدف افزایش سودآوری خود را نیز با دقت زیاد دنبال نمایند. به عبارت دیگر كلیه خدمات ارائه شده توسط بانك‌ها باید در راستای افزایش سهم بازار و در نتیجه سودآوری، با توجه به وضعیت بازار پول و سرمایه كشور باشد. در این راستا یكی از مهمترین مباحثی كه باید مورد توجه مدیران عالی و سیاست‌گذاران اقتصادی بانك قرار گیرد، چگونگی و میزان تاثیری است كه تغییر متغیرهای تشكیل دهنده تابع سود بانك در میزان سود آن خواهند داشت.
بانك رفاه نیز به عنوان یكی از بانك‌های تجاری در شبكه بانكی كشور، در بازار عوامل تولید فعالیت می‌كند. نهاده دریافتی انواع سپرده‌های اشخاص بوده كه در پروسه فعالیت خدماتی بانكداری خود، آنها را تبدیل به ستاده تسهیلات می‌نماید.
این تحقیق در نظر دارد تا اثرات نااطمینانی تولید ناخالص داخلی و تورم را بر منابع و مصارف بانك رفاه بررسی نماید. كه برای این منظور نااطمینانی تولید ناخالص داخلی و تورم بوسیله تركیبی از مدل‌های ARCH-GARCH1 وARIMA 2 محاسبه شده، سپس از طریق مدل‌های خود توضیح برداری3(VAR) و مدل‌های تصحیح خطا 4(ECM) ارتباط آن‌ها با منابع و مصارف بانك رفاه در بلند مدت بررسی شده‌ و در نهایت، نتایج زیر حاصل شده است:
1- تاثیر نااطمینانی تولید و تورم بر منابع بانك رفاه، در بلندمدت معنی‌دار و منفی است.
2- تاثیر نااطمینانی تولید و تورم بر مصارف بانك رفاه، در بلند مدت معنی‌دار و مثبت ارزیابی شده است.
101- مقدمه
هر پدیده غیر‌منتظره‌ای كه تاثیر غیر‌قابل پیش‌بینی بر متغیرهای اقتصادی می‌گذارد شوك1 تلقی می‌شود كه در طبقه‌بندی آنها می‌توان بر شوك‌‌های محیطی، خارجی، داخلی یا شوك‌های عرضه و تقاضا اشاره كرد.
بی‌ثباتی2 اقتصادی همراه با بروز شوك‌های متنوع اقتصادی پدید می‌آید و در حقیقت به معنای نابسامانی فعالیت‌های اقتصادی است. بروز یك جنگ و آثار متعاقب آن، ركود ناگهانی ناشی از كاهش قیمت نفت و یا افزایش ناگهانی قیمت نفت و ایجاد رونق كاذب، همه شواهدی از نابسامانی اقتصادی و به تعبیری درست‌تر، بی‌ثباتی اقتصادی هستند.
با نگاهی دقیق‌تر بر اقتصاد ایران این واقعیت آشكار می‌شود كه فعالیت‌های اقتصادی (دولت) وابستگی شدیدی به درآمدهای نفتی دارد و همان‌گونه كه پیداست قیمت نفت بسیار بی‌نظم و متغیر است و این می‌تواند عامل مهمی برای بی‌ثباتی اقتصاد باشد. پس شوك‌های اقتصادی ریسك‌های بیشتری را در فعالیت‌های اقتصادی به دنبال خواهند داشت و می‌تواند موجب كاهش سرمایه‌گذاری و رشد شود و همچنین فقر را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و نیز می‌تواند بر نابرابری درآمد و اقتصاد زیرزمینی موثر باشد.
مسلما برای هیچ تاجر، تولید‌كننده، حتی كارگری نابسامانی و شوك‌های اقتصادی خوشایند نیست. از این‌رو انگیزه‌های بسیاری برای بررسی و تحلیل شوك‌‌‌های اقتصادی وجود دارند.
اثر مستقیم وقوع شوك‌ها ایجاد عدم اطمینان در متغیرهای اقتصادی است. این نوسانات غیر‌قابل پیش‌بینی، در تمامی تصمیم‌گیری‌های اقتصادی دولت و بخش خصوصی نفوذ می‌كند. همچنین شكل‌گیری انتظارات افراد، موجب می‌شود كه این شوك‌ها، اثرات پویایی بر تمامی متغیرهای اقتصادی بگذارند.
از جمله مؤسساتی كه در اثر وقوع شوك‌ها متضرر می‌گردند بانك‌ها می‌باشند كه منابع و مصارف آنها از طریق تاثیر شوك‌های غیر‌منتظره اقتصادی بر متغیرهای كلان تحت تاثیر قرار می‌گیرند. لذا در این تحقیق سعی بر‌آن است كه به بررسی و تحلیل تاثیر شوك‌های غیر منتظره اقتصادی بر منابع و مصارف بانك رفاه پرداخته شود.
در فصل اول این تحقیق كلیاتی در مورد مسئله تحقیق، فرضیات و اهداف موضوع آورده شده و در فصل دوم مسائلی همچون بانكداری بدون ربا، منابع و مصارف بانكی، تاریخچه بانك رفاه و معرفی آن، وضعیت منابع و مصارف بانك رفاه بیان گردیده است.
در فصل سوم به تعریف شوك‌ها، بی‌ثباتی اقتصادی و نحوه تاثیرگذاری آنها بر اقتصاد و منابع و مصارف بانك‌ها، از طریق ایجاد نااطمینانی[1] در متغیرهای كلان اقتصادی پرداخته خواهد شد.
در فصل چهارم تحقیق با استفاده از مدل‌های اقتصاد‌سنجی، نا‌اطمینانی دو متغیر كلان اقتصادی (تولید و تورم) برآورده شده سپس تاثیر آن بر منابع و مصارف بانك رفاه مورد ارزیابی قرار گرفته است.
فصل پنجم تحقیق، شامل نتیجه‌گیری و پیشنهادات می‌باشد.
 1.2- بیان موضوع تحقیق
منابع بانك را عمدتا منابع سپرده‌ای تشكیل می‌دهد و در واقع ویژگی واسطه‌گری بانك‌ها همین است. سرمایه بانك‌ها معمولا درصد كمی از منابع آنها را تشكیل می‌دهد و حداقل استاندارد بین‌المللی برای آن 8% است كه تنها تعدادی از بانك‌های ما این حداقل كفایت سرمایه را تامین كرده‌اند. بنابراین اغلب منابع بانك‌ها متعلق به سپرده‌گذاران است كه در قبال آن یا انتظار سود از بانك دارند یا خدمت. برای تامین این سود و خدمت، بانك‌ها و مؤسسات پولی دنبال راهی برای گردش بهتر و بیشتر پول و نقدینگی آنها می‌باشند كه این گردش باعث ازدیاد سود و در زمان تورم كاهش هزینه سرمایه‌ای آنها را به‌ دنبال دارد كه ارائه تسهیلات یكی از این روش‌ها می‌باشد.
بانك رفاه، نیز از جمله بانك‌های تجاری است كه از این مقوله مستثنی نیست و یكی از مسائل اساسی فراروی این بانك مشابه سایر بانك‌ها، گردش هر چه بهتر منابع خود می‌باشد.
این بانك نیز در دو بخش اساسی و لاینفك فعالیت خود را طبقه‌بندی می‌نماید. نخست به جمع‌آوری و جذب منابع پرداخته تا بوسیله بازاریابی و اصول آن بتواند بیشترین سهم بازار را به خود اختصاص دهد تا به موازات آن سود خود را در این راستا افزایش داده و در واقع به تجهیز منابع مالی می‌پردازد. در بخش تجهیز منابع بانك تحت یكی از عناوین ذیل به قبول سپرده مبادرت می‌ورزد:
الف – سپرده قرض‌الحسنه
    جاری
    پس‌انداز
ب – سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار
    كوتاه مدت
    بلند مدت
ج – سایر سپرده‌ها
سپس باید از طریق ابزارهای اعتباری كه مبتنی بر عقود، معاملات و قراردادهای شرعی است این منابع را در بخش‌های مختلف بشرح ذیل مصرف نماید كه عبارتند از:
- بخش كشاورزی
- بخش صنعت و معدن
- بخش ساختمان
- بخش خدمات و بازرگانی
- بخش صادرات
بررسی ادبیات و تجربیات گذشته نشان می‌دهد كه در طول زمان شوك‌های غیر منتظره‌ای بر اقتصاد و در نتیجه بر موسسات مالی و پولی حاكم است كه می‌تواند منابع و مصارف بانك را تحت تاثیر قرار دهد. لذا در این تحقیق سعی بر آن است از طریق ارتباطی كه بین شوك‌ها و متغیرهای كلان اقتصادی وجود دارد اثرات شوك‌ها بر منابع و مصارف بانك رفاه مورد بررسی قرار گیرد.
 3-1- اهمیت موضوع تحقیق
اهمیت موضوع تحقیق را می‌توان از اثراتی كه شوك‌ها بر اقتصاد گذاشته و باعث عدم اطمینان در متغیرهای كلان اقتصادی می‌شوند دنبال نمود. نا‌اطمینانی تورم و تولید ناخالص‌داخلی بعنوان نماینده شوك‌ها باعث نوسانات فعالیتهای اقتصادی شده، نابسامانی ایجاد می‌نماید و در نتیجه سرمایه‌گذاری، پس‌انداز، نرخ بهره و … تحت تاثیر قرار گرفته و از این طریق بر دارایی‌ها و بدهی‌های مؤسسات پولی و مالی تاثیر می‌گذارند و بدین ترتیب آنها را از اهداف سودآوری خود دور می‌نمایند. از طرفی امروز یكی از مهم‌ترین مباحث كه مورد توجه سیاست‌گذاران مؤسسات پولی و مالی (از جمله بانك‌ها) می‌باشد، شناسایی متغیرهای تاثیرگذار بر روند منابع و مصارف و به تبع آن سود بانك‌هاست.
 4-1- فرضیات تحقیق
سئوال این تحقیق، آن است كه آیا شوك‌های غیر‌منتظره اقتصادی بر منابع و مصارف بانك رفاه تاثیر‌گذار است?
فرضیه‌ای كه مورد آزمون قرار خواهد‌گرفت عبارت است از آن كه «شوك‌های غیر‌منتظره اقتصادی بر روند منابع بانك رفاه تاثیر منفی و بر مصارف آن تاثیر مثبت دارد.»
 5-1- اهداف تحقیق
با توجه به این‌كه شوك‌های غیر‌منتظره ممكن است بر منابع و مصارف بانك‌ها و مؤسسات مالی موثر باشد و از آنجایی‌كه پیشرفت و موفقیت هر مجموعه‌ای خواست اعضای آن است لذا اینجانب بعنوان عضوی از سیستم بانكی، سعی بر شناسایی اثرات این شوك‌ها بر منابع و مصارف بانكی دارم تا از این طریق بانك با اتخاذ سیاست‌هایی، كمترین صدمه را ببیند.
 6-1- روش گردآوری و تجزیه تحلیل اطلاعات
اطلاعات آماری مورد استفاده در این تحقیق از حساب‌‌های ملی ایران، آمار شاخص قیمتی مصرف‌كننده ارائه شده توسط بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران و آمارهای داخلی بانك رفاه استخراج گردیده ‌است و نهایتا در بخش مدل، با استفاده از مدلهای ARCH-GARCH به استخراج نااطمینانی متغیرهای تولید و تورم پرداخته شده سپس از طریق مدل‌های VAR، VEC به بررسی رابطه میان نااطمینانی تولید، تورم، منابع و مصارف بانك رفاه در كوتاه مدت و بلند مدت خواهیم پرداخت.