صنعت گوشت

1-  مقدمه

گوشت و فرآورده‌های آن یكی از منابع پرارزش پروتئینی در ارتباط با  تغذیه ی بشر محسوب میگردد. دركشور ما صنایع گوشت به ویژه در ده سال اخیر یكی از مهمترین و مسئله سازترین شاخه های صنایع غذایی به شمار آید. فرآورده‌های متنوع و گوناگونی كه امروزه از گوشتهای مختلف تهیه می‌گردند، بدون دانش فنی و اطلاعات كافی در زمینة گوشت و علوم وابسته به آن و همچنین تكنولوژی تهیه‌ی فرآورده‌های گوشتی مسلماَ از كیفیت خوراكی و بهداشی مناسبی برخوردار نخواهند بود . و استفادة بی رویه و نابهنجار از مواد افزودنی مختلف كه بسیاری از آنها خطرات جبران ناپذیری را برای مصرف كنندگان فراهم می ‌آورند نیز بیشتر ناشی از عدم آگاهی از تكنولوژی این صنعت میباشد. فرآورده های گوشتی فرآورده هایی را می‌نامند كه لاآقل نیمی ا‌ز آنها را گوشت تشكیل داده باشد. معمولاَ‌ زمانی كه در كتب و مقالات علمی در رابطه با علوم و صنایع گوشت صرفاَ از گوشت نام برده میشود‏ منظور گوشت قرمز بوده و فرآورده هایی كه از گوشت قرمز تهیه میگردند تحت عنوان “فرآورده‌های گوشتی“ نامیده میشوند. فرآورده‌های گوشتی از جمله انواع كبابها‏‏، استیك‌ها، سوسیسها وكالباسهای ادویه‌دار، انواع ماهی، میگو و صدها غذای تهیه شده از انواع گوشت، منابع غذایی لذیذ هستند كه می‌توانند هر انسانی را از گرسنگی نجات داده و رشد جسمی و مغزی برای وی به ارمغان آورند. با ایجاد صنایع بزرگ از فرآورده های گوشتی نه تنها اقتصاد یك كشور شكوفا می شود بلكه شادابی و سلامتی نیز در افراد یك كشور و نسلهای آینده پدیدار میگردد. جامعه سالم وملتی كه به سوی توسعه گام برمیدارد نباید از جهت تأمین پروتئین به مثابه ركن اصلی تغذیه عقب بماند. امروزه اهمیت پروتئین حیوانی به عنوان یكی از نیازمندیهای انسان بركسی پوشیده نیست و در این میان گوشت از جایگاه ویژه ای برخوردار است. استفاده از فرآورده‌های گوشتی به عنوان تأمین كننده قسمتی از پروتئین مصرفی و جایگزین آن به جای درصدی از گوشت مصرفی سرانه می‌تواند پاسخگوی مقداری از مشكلات اقتصادی- تغذیه‌ای جامعه باشد. به دلایل ذیل اینگونه فرآورده‌ها می تواند مشكل را تا حدی حل و جایگزین شایسته برای گوشت باشند. 1- هزینه نهایی محصول تولید شده این فرآورده‌ها نسبت به گوشت پایین بوده و توانایی دسترسی طبقات كم درآمد به این محصولات بیشتر است. 2- با صرفه‌جویی متناسب در میزان گوشت كمبود تاحدی تعدیل میشود. 3- فرآورده‌های گوشتی علاوه براینكه دارای پروتئین حیوانی بخاطر وجود گوشت و احیانا‌َ تخم‌مرغ و كازئین میباشد دارای مقداری پروتئین گیاهی (سویا- آرد- سوخاری- گلوتنی) نیز میباشد. 4- گوشت خالص از نظر اینكه كربوهیدارت هافقیر بوده واز این نظر تأمین كننده احتیاجات بدن نیست درصورتیكه در فرآورده‌های گوشتی این نقص تاحدی برطرف شده است 5- استفاده از مواد پركننده و توسعه دهنده وافزودنی ها در فرآورده‌های گوشتی موجب بروز كیفیت مناسبتر نسبت به گوشت خالص دربرخی از صفات فیزیكی و ارگانوتیپتیكی می‌شوند. از طرف دیگر فرهنگ شهری و عادات غذایی خاص حاصله از آن با اجبار موجب در رستورانها وسلف سرویسها می شود و با طبع تهیه و طبخ غذا در خانه نیز كاهش میبابد و توجه مردم به غذاهای آماده بیشتر معطوف میشود و بدیهی است فرآورده‌های گوشتی به ویژه محصولات حاصل از گوشت چرخ شده مانند همبرگر دارای اهمیت خاصی است. درحال حاضر شكلهای مختلفی از گوشت چرخ شده تهیه میگردد و ماده اولیه آن به فرمهای گوناگون و با ضخامتهای مختلف توسط تولیدكنندگان تولید وبه صورت منجمد توزیع میشود. دركشورهای خارجی این محصولات را Patties می‌نامند كه با توجه به نوع دامی كه گوشت آنها در تهیه آن بكار برده میشود نامگذرای شده‌اند. علاوه بر آن نام برگر نیز در این فرآوردها بسیار استعمال شده كه معروفترین آن برگر تهیه شده از گوشت گاو میباشد كه اصطلاحاَ آن را همبرگر می‌نامند. به طوركلی در كشورهای مختلف از جمله ایران طی تكنولوژی خاصی گوشتهای چرخ شده را تهیه و پس از فرمولاسیون  فرم بندی و بسته بندی نموده و در تونلهای مخصوص منجمد كرده و در سردخانه 18 درجه سانتیگراد به صورت یخ زده نگهداری می كنند.

فهرست مطالب:

فصل اول

1- مقدمه............................................................................................................... 1

تاریخچه ........................................................................................ 5

اهمیت مصرف گوشت در رژیم غذایی ................................................................. 6

اطلاعات كلی مربوط به كارخانه .......................................................................... 11

1-4-1- معرفی كارخانه ...................................................................................... 11

1-4-2- تاریخچه ................................................................................................. 12

1-6- مراحل تولید ............................................................................................... 14

1-7- پوشش و بسته‌بندیها   ................................................................................ 23

1-7-1- بسته‌بندی وكیوم .................................................................................... 25

1-8- ماشین آلات و تجهیزات ............................................................................. 29

1-8-1 – دستگاه برش گوشت منجمد (گیوتین) ................................................... 29

1-8-2- چرخ گوشت ........................................................................................... 30

1-8-3- چرخ گوشت معمولی یا استاندارد .......................................................... 30

1-8-4- چرخ گوشت ، مخلوط كن ...................................................................... 32

1-8-5- دستگاه جدا كننده .................................................................................. 32

1-8-6- دستگاه كاتر ........................................................................................... 33

1-8-7- میكسر .................................................................................................... 35

1-8-8- پركن یا فیلر ........................................................................................... 35

1-8-9- دستگاه كلیپ زن .................................................................................... 36

1-8-10- دستگاه یخ‌ساز ..................................................................................... 38

1-8-11- دستگاه پخت ........................................................................................ 38

1-8-12- دستگاه تولید دود ................................................................................ 39

1-9- تأسیسات .................................................................................................... 41

1-9-1- سیستم حرارتی ...................................................................................... 41

1-9-2- سیستم برودتی ...................................................................................... 43

1-9-3- سیستم فاضلاب ..................................................................................... 44

فصل دوم:

ویژگیهای شیمیایی و فیزیكو شیمیایی مواد اولیه و محصولات ........................... 53

اطلاعات علمی و خصوصیات فیزیكی یا شیمیایی مواد اولیه ............................... 53

2-1-1- گوشت .................................................................................................... 53

2-1-2- چربی (روغن) ........................................................................................ 63

2-1-3- آب و یخ ................................................................................................. 64

2-1-4- عمل‌آورنده‌ها ......................................................................................... 65

2-1-5- اتصال دهنده‌ها ...................................................................................... 70

2-1-6- پركننده‌ها ............................................................................................... 73

2-2- اطلاعات علمی و خصوصیات فیزیكی و شیمیایی محصول نهایی .............. 76

2-2-1- انواع سوسیس ....................................................................................... 76

2-2-2- كالباس خام ............................................................................................ 81

2-2-3- كالباس حرارت دیده .............................................................................. 82

2-3- آزمایشگاههای كنترل كیفی مواد اولیه و محصول نهایی ........................... 83

2-3-1- آزمایشات كنترل شیمیایی ...................................................................... 83

2-3-2- آزمایشات حسی و ظاهری .................................................................... 106

2-4- نحوة انبارداری .......................................................................................... 108

2-4-1- انبار مواد اولیه ...................................................................................... 108

2-4-2- انبار محصولات ..................................................................................... 110

2-4-3- انبار قرنطینه .......................................................................................... 111

2-5- استانداردهای كیفی و بهداشتی .................................................................. 111

2-6- نحوة فروش و بازاریابی ............................................................................ 114

فصل سوم

3-1- موقعیت شغلی كاردان و كارشناس صنایع غذایی ..................................... 116

3-2- امور جاری و اهداف .................................................................................. 116

فصل چهارم

4-1- نتیجه‌گیری................................................................................................... 119

4-2- پیشنهادات .................................................................................................. 120