جنایت بر میت

این رساله بعنوان پروژه تحقیقاتی دوره کارشناسی دانشکده علوم قضایی با عنوان «تحلیل دادنامه شماره 131-11/10/84 صادره از شعبه 71 دادگاه کیفری استان تهران و رای دیوانعالی کشور مبنی بر ابرام دادنامه فوق» در خصوص موضوع «جنایت بر میّت » با راهنمایی های استاد ارجمندم جناب آقای نیک فرجام در اردیبهشت ماه 87 به اتمام رسید .

باید بگوییم که احترام به زندگی افراد چه قبل از مرگ و چه بعد از آن در ادیان الهی همواره مورد توجه بوده است و علی الخصوص بی احترامی به مرده را امری قبیح می دانستند و مجازات سنگین تری را برای مرتکبین اعمال مجرمانه بر روی اموات قائل شده اند. در این رساله نیز قصد داریم این اعمال مجرمانه بر روی اموات را مورد بررسی قرار دهیم . منظور از جنایت بر مرده، کلیه جرائم و اعمال خلاف قانون که علیه تمامیت جسمانی میت صورت می گیرد، می باشد. قانونگذار ما در اکثر مواد قانونی تفاوتی بین زنده و مرده قائل نشده است و برای هر دو مجازات یکسانی در نظر گرفته است، در صورتی که بهتر بود به خاطر احترام خاصی که برای مردگان قائل شده اند و نیز به علت عدم توانایی مردگان در دفاع از خود، مجازات شدیدتری برای مرتکبین در نظر گرفته می شد، پس بهترین راه برای تحقق این هدف، اصلاح مواد قانونی و وضع مواد قانونی مختص جرائم علیه مردگان است. در این رساله همانطور که در بالا گفتیم یکی از جنایتهای علیه مرده را که در پرونده و رأی صادره مطرح شده است، بررسی خواهیم کرد یعنی سوزاندن جسد.

در همین راستا رای مطروحه را از 5 منظر ساختاری، ادبی، شکلی، ماهوی و قانونی مورد بررسی قرار داده و تلاش نموده ام در هر مرحله از کار، نقاط ضعف و قوت را با دقت بررسی نمایم. در هر یک از این مراحل سعی شد نظریه های فقهی و حقوقی کتب معتبر اخذ شود و در کنار هم بررسی شده و با تلفیق اینها، دیدگاهی مقبول ارائه گردد.

در نگاه ساختاری، رای صادره را از چهار منظر وقایع اتفاق افتاده، استدلالات طرفین، توجیهات دادگاه و سرانجام کار بررسی خواهد شد. در نگاه ادبی، هدف ، پاسخ این سوال بود که آیا ادبیات حقوقی به جا استفاده شده است یا خیر ؟

در نگاه شکلی موضوعات مطرح شده در پرونده با قانون آیین دادرسی کیفری تطبیق داده شد و نکات عدم رعایت مواد این قانون استخراج گردید. در نگاه ماهوی، سیر جریان پرونده را از دیدگاه فقها و حقوقدانان بررسی کرده و در نگاه قانونی مستندات دادگاه و موادی که اصولاً ذکر می گردید را متذکر شده ام. امیدوارم مقبول درگاه حق تعالی باشد.

فهرست مطالب:

مقدمه ...................................................................................................................... 1

فصل اول : کلیات..................................................................................................... 3

مبحث اول : واژه شناسی ........................................................................................ 3

گفتار اول: مفهوم مرگ............................................................................................ 3

گفتار دوم: مفهوم جرم و جنایت.............................................................................. 6

مبحث دوم: سابقه تاریخی ...................................................................................... 8

گفتار اول : جرائم علیه مردگان در حقوق غیر اسلام قبل و بعد از ظهور اسلام.... 8

گفتار دوم : جرائم علیه مردگان در حقوق اسلامی.................................................. 9

مبحث سوم : تعقیب جرائم و جنایات علیه مردگان در مراحل مختلف..................... 9

گفتار اول : وقوع جرم پس از فوت........................................................................ 10

گفتار دوم: قابل گذشت یا غیر قابل گذشت بودن جرائم علیه مردگان.................. 10

فصل دوم: جرائم علیه حیثیت مادی مردگان......................................................... 13

مبحث اول: سرقت.................................................................................................. 13

گفتار اول: سرقت جسد یا اجزای بدن مرده.......................................................... 13

گفتار دوم: مجازات سرقت جسد یا اجزای بدن مرده........................................... 14

مبحث دوم: مثله کردن بدن مرده ......................................................................... 15

گفتار اول : مجازات مثله کردن بدن مرده ............................................................ 17

گفتار دوم: فروعات مجازات جنایت بر مرده......................................................... 19

بند اول: شرایط دادن مقادیر دیه جنایت برمیت..................................................... 19

بند دوم: مقادیر دیه جنایت برمیت مرد و زن........................................................ 19

بند سوم : استقرار دیه مربوط به میت در جنایات عمدی یا غیر عمدی................ 21

بند چهارم: مسئول پرداخت دیه جنایت برمیت...................................................... 23

بند پنجم: تعلق دیه جنایت، به مرده........................................................................ 23

مبحث سوم : زنا و لواط بامیت.............................................................................. 24

گفتار اول : زنای با مردگان از دیدگاه فقهی – قانونی.......................................... 24

بند اول : دیدگاه فقهی مسئله.................................................................................. 24

بند دوم: مجازات زنای با مردگان......................................................................... 25

گفتار دوم: لواط بامیت........................................................................................... 26

بند اول : شرایط تحقق لواط بامیت........................................................................ 26

بند دوم: مجازات لواط بامیت................................................................................. 27

فصل سوم : جرائم علیه حیثیت معنوی مردگان.................................................... 28

مبحث اول : قذف مرده.......................................................................................... 28

گفتار اول: قذف مردگان و شرایط تحقق آن ........................................................ 28

گفتار دوم: مالکین دعوی قذف مرده..................................................................... 29

مبحث دوم: توهین و افتراء به مرده ..................................................................... 29

گفتار اول: لفظی یا عملی بودن توهین به مرده...................................................... 29

گفتار دوم : امکان یا عدم امکان مجازات توهین و افتراء به مرده ....................... 30

فصل چهارم : نگاهی ساختاری به پرونده مطروحه و آراء صادره .................... 33

مبحث اول : وقایع اتفاق افتاده و استدلال و اظهارات طرفین................................. 33

گفتار اول : وقایع اتفاق افتاده................................................................................ 33

گفتار دوم: استدلال و اظهارات طرفین پرونده...................................................... 35

گفتار سوم: توجیهات دادگاه و سرانجام کار ....................................................... 38

مبحث دوم : نقش وکیل متهم در دادرسی............................................................. 41

فصل پنجم : بررسی شکلی آراء صادره................................................................ 42

مبحث اول: بررسی شکلی رای دادگاه بدوی......................................................... 42

مبحث دوم: بررسی شکلی رای دیوانعالی کشور ................................................. 50

فصل ششم : اشکالات ادبی آراء............................................................................ 52

مبحث اول : اشکالات ادبی رای دادگاه بدوی........................................................ 52

مبحث دوم: اشکالات ادبی رای دیوانعالی کشور .................................................. 55

فصل هفتم : نقد ماهوی آراء صادره .................................................................... 55

مبحث اول: قتل عمد............................................................................................... 56

گفتار اول: قتل عمدی از دیدگاه فقها...................................................................... 56

گفتار دوم : قتل عمدی از دیدگاه حقوقدانان.......................................................... 57

گفتارسوم: بررسی قتل واقع شده در پرونده مطروحه ........................................ 59

مبحث دوم: جنایت بر مرده.................................................................................... 61

گفتار اول: بررسی سوزاندن مرده که در پرونده مطروحه واقع شده ................. 61

گفتار دوم: مجازاتی که در رای مسکوت مانده است .......................................... 62

فصل هشتم : نقد قانونی آراء صادره.................................................................... 63

مبحث اول : مستندات دادگاه در مورد قصاص نفس ........................................... 63

مبحث دوم: مستندات دادگاه در مورد سوزاندن جسد (جنایت برمیت) ................ 66

نتیجه ..................................................................................................................... 67

منابع و مآخذ.......................................................................................................... 69