بررسی رابطه سبك رهبری مدیران (براساس نظریه لیکرت) با میزان رضایت شغلی دبیران در مدارس راهنمایی

این تحقیق به منظور گردآوری نظرات دبیران در مورد سبک رهبری مدیران مدارسشان بر اساس نظریه لیکرت و رابطه آن با میزان رضایت شغلی دبیران در مدارس می باشد. فرض اساسی این تحقیق آن است که بین سبک رهبری مدیران براساس نظریه لیکرت با میزان رضایت شغلی دبیران در جامعه آماری مورد نظر رابطه معنی داری وجود دارد.

روش تحقیق به صورت پیمایشی است، جامعه آماری این پژوهش کلیه دبیران زن شاغل در مدارس راهنمایی دخترانه شاهد شهر تهران در سال تحصیلی 84-83 به تعداد 201 نفر می باشند که با استفاده از جدول (تاکمن) از بین 201 نفر دبیر شاغل در 11 مدرسه شاهد تعداد 133 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی تعیین گردید. جهت جمع آوری اطلاعات لازم در مورد مسأله تحقیق، از دو نوع پرسشنامه بسته پاسخ استفاده گردید. یکی پرسشنامه ای که سبک رهبری مدیران را براساس چهار سبک رهبری لیکرت مورد بررسی قرار می دهد و دیگری پرسشنامه رضایت شغلی (مینه سوتا) می باشد که میزان رضایت شغلی دبیران را از کارشان مورد بررسی قرار می دهد. روش غالب در این پژوهش روشی همبستگی پیرسون می باشد. اطلاعات گردآوری شده با استفاده از بسته نرم افزاری رایانه ای (spss) و با آزمونهای تجزیه و تحلیل واریانس یک طرفه "Anova" و بررسی معنی دار بودن تفاوت میانگین نمرات دو گروه مستقل "t.test" و همچنین آزمون تکمیلی دیگر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج ذیل حاصل گردید.

1- بین سبک رهبری مدیران (براساس نظریه لیکرت) با میزان رضایت شغلی دبیران در جامعه آماری مورد نظر رابطه معنی داری وجود دارد

2- بین سبک رهبری آمرانه – استثماری لیکرت با میزان رضایت شغلی دبیران در جامعه آماری موردنظر رابطه معنی داری وجود ندارد

3- بین سبک رهبری آمرانه – خیرخواهانه لیکرت با میزان رضایت شغلی دبیران در جامعه آماری مورد نظر رابطه معنی داری وجود ندارد

4- بین سبک رهبری مشورتی لیکرت با میزان رضایت شغلی دبیران در جامعه آماری مورد نظر رابطه معنی داری وجود دارد

5- بین سبک رهبری مشارکتی لیکرت با میزان رضایت شغلی دبیران در جامعه آماری مورد نظر رابطه معنی داری وجود دارد.

فهرست مطالب

عنوان ............................................................................................... صفحه

فصل اول: كلیات تحقیق 

مقدمه......................................................................................................... 2

بیان مسأله ................................................................................................ 3

دلایل ضرورت و توجیه انجام تحقیق ....................................................... 3

اهداف تحقیق ............................................................................................. 5

اهداف كلی تحقیق ...................................................................................... 5

اهداف ویژه تحقیق .................................................................................... 6

فرضیه‌های تحقیق ..................................................................................... 6

فرضهای تحقیق یا جانشین ....................................................................... 6

متغیرهای اساسی تحقیق .......................................................................... 6

تعریف عملیاتی واژه‌ها و اصلاحات .......................................................... 7

تعریف رهبری .......................................................................................... 7

تعریف سبك رهبری لیكرت ...................................................................... 8

تعریف رضایت شغلی ............................................................................... 9

دبیران ..................................................................................................... 10

مدارس شاهد ......................................................................................... 11

مشكلات و تنگناهای تحقیق ..................................................................... 11

فصل دوم: ادبیات تحقیق

بخش اول (رهبری) ................................................................................. 14

مقدمه....................................................................................................... 14

تعریف رهبری ........................................................................................ 15

تمایز مدیریت و رهبری........................................................................... 16

تعریف سبک رهبری................................................................................ 17

تئوری‌های رهبری .................................................................................. 18

تئوری‌های شخصیتی رهبری ................................................................. 19

نظریه سنتی رهبری ................................................................................ 19

نظریة صفات شخصی رهبر.................................................................... 20

تئوری‌های رفتاری رهبری ..................................................................... 20

مطالعت دانشگاه آیووا ............................................................................ 21

مطالعات دانشگاه اُهایو ........................................................................... 22

مطالعات دانشگاه میشیگان ..................................................................... 22

شبكه مدیریت ......................................................................................... 23

تحقیقات اسكاندیناوی ............................................................................. 25

تئوری‌های اقتضایی ................................................................................ 26

الگوی فیدلر ............................................................................................ 26

تئوری موقعیتی هرسی و بلانچارد.......................................................... 28

تئوری مبتنی برتبادل نظر رهبر با اعضاء .............................................. 31

تئوری مسیر ـ هدف ............................................................................... 32

الگوی رهبری مشاركتی ......................................................................... 34

متغیرهای موقعیتی در الگوی تجدیدنظر شده رهبری مشاركتی ............ 35

پنج شیوة رهبری در الگوی رهبری مشاركتی ....................................... 36

سیستمهای مدیریت ................................................................................ 37

سبك رهبری لیكرت ................................................................................ 37

تئوری‌های جدید رهبری ........................................................................ 41

جایگزینی رهبری .................................................................................... 41

رهبر عملگرا و رهبر ایجاد كنندة تحول .................................................. 42

رهبر عملگرا ........................................................................................... 43

رهبرانی كه تحول ایجاد می‌كنند ............................................................. 43

بخش دوم (رضایت شغلی)...................................................................... 45

ارزشها ................................................................................................... 45

انواع ارزش ............................................................................................ 45

نگرشها ................................................................................................... 46

انگیزش ................................................................................................... 47

نظریه‌های انگیزش .................................................................................. 49

تئوری‌های محتوایی ................................................................................ 50

1ـ تئوری سلسله مراتب نیازها................................................................ 50

2ـ تئوری دو جنبه‌ای انسان ................................................................... 53

3ـ تئوری دو عامل انگیزش .................................................................... 53

4ـ تئوری سه نیاز مك‌كلند ..................................................................... 54

5ـ تئوری نیازهای زیستی، تعلق و رشد ................................................ 55

تئوری‌های فرآیندی ................................................................................ 56

1ـ تئوری انتظار و احتمال ...................................................................... 56

2ـ تئوری برابری ................................................................................... 58

3ـ تئوری اسناد ...................................................................................... 59

انواع نگرش ............................................................................................ 60

رضایت شغلی ......................................................................................... 62

رابطه انگیزش با رضایت شغلی ............................................................. 62

1 تاریخچه مطالعات در مورد رضایت شغلی ......................................... 62

2 تعریف رضایت شغلی ......................................................................... 63

(1-2) تعیین رضایت شغلی .................................................................... 66

3 عوامل تعیین كنندة رضایت شغلی ....................................................... 67

4 عوامل مؤثر بر رضایت شغلی ............................................................ 69

5 فاكتورهای مؤثر در رضایت شغلی از نظر «جنیفر» ........................... 70

6 پیامدهای رضایت شغلی و عدم رضایت شغلی .................................. 71

7 نظریه‌های رضایت شغلی .................................................................... 72

- نظریه «بروفی»..................................................................................... 72

- نظریه «كورمن» .................................................................................. 73

- نظریه «پارسون» ................................................................................. 74

اندازه‌گیری رضایت شغلی ..................................................................... 75

بخش سوم (سابقه تحقیقاتی موضوع) .................................................... 77

تحقیقات خارجی ..................................................................................... 77

تحقیقات داخلی ........................................................................................ 80

خلاصه فصل .......................................................................................... 84

فصل سوم: روش انجام تحقیق

روش تحقیق ........................................................................................... 87

جامعه و نمونه آماری ............................................................................ 88

تعداد و روش نمونه‌گیری ...................................................................... 89

روش و ابزار گردآوری اطلاعات ........................................................... 90

روایی و اعتبار پرسشنامه‌ها .................................................................. 93

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ................................................................ 95

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

بخش اول ـ توصیف داده‌ها ................................................................... 97

بخش دوم ـ تحلیل استنباطی داده‌ها ..................................................... 120

آزمون فرضیه‌ها .................................................................................. 121

فصل پنجم: نتایج و پیشنهادها

خلاصه یافته های پژوهشی ................................................................. 125

یافته های دیگر پژوهش ....................................................................... 128

محدودیتهای تحقیق .............................................................................. 130

الف – محدودیتهای خارج از کنترل محقق ........................................... 130

ب – محدودیتهای در اختیار محقق ...................................................... 131

پیشنهادها ............................................................................................. 131

فهرست منابع فارسی ........................................................................... 133

فهرست منابع خارجی............................................................................ 137

ضمائم................................................................................................... 138

فهرست جدول‌ها

عنوان ............................................................................................... صفحه

1-2: عوامل مؤثر در رضایت شغلی ...................................................... 70

1-3: تعداد نمونه در هر ناحیه از شهر تهران........................................ 89

1-4: مشخصات آماری دبیران به تفكیك سن......................................... 97

2-4: مشخصات آماری دبیران به تفكیك میزان تحصیلات..................... 98

3-4: مشخصات آماری دبیران به تفكیك سابقه تدریس......................... 99

4-4: مشخصات آماری دبیران به تفكیك سابقه تدریس درمدارس شاهد 100

5-4: توزیع فراوانی دبیران به تفكیك تأهل .......................................... 101

6-4: توزیع فراوانی سبك‌های رهبری مدیران از دیدگاه دبیران.......... 102

7-4: توزیع فراوانی پاسخ آزمودنی‌ها به كل پرسشنامه

        سبك رهبری لیكرت..................................................................... 103

8-4: توزیع فراوانی پاسخ آزمودنی‌ها به كل پرسشنامه رضایت شغلی 105

9-4: توزیع فراوانی سبك‌های رهبری مدیران از دیدگاه دبیران در ناحیه شمال           106

10-4: توزیع فراوانی سبك‌های رهبری مدیران از دیدگاه دبیران در ناحیه جنوب         107

11-4: توزیع فراوانی سبك‌های رهبری مدیران از دیدگاه دبیران در ناحیه شرق          108

12-4: توزیع فراوانی سبك‌های رهبری مدیران از دیدگاه دبیران در ناحیه غرب 109

13-4: توزیع فراوانی سبك‌های رهبری مدیران از دیدگاه دبیران در ناحیه مركز         110

14-4: توزیع فراوانی سؤال یكم پرسشنامه رهبری............................. 111

15-4: توزیع فراوانی سؤال دوم پرسشنامه رهبری............................ 111

16-4: توزیع فراوانی سؤال سوم پرسشنامه رهبری........................... 111

17-4: توزیع فراوانی سؤال چهارم پرسشنامه رهبری........................ 111

18-4: توزیع فراوانی سؤال پنجم پرسشنامه رهبری........................... 112

19-4: توزیع فراوانی سؤال ششم پرسشنامه رهبری.......................... 112

20-4: توزیع فراوانی سؤال هفتم پرسشنامه رهبری........................... 112

21-4: توزیع فراوانی سؤال هشتم پرسشنامه رهبری.......................... 113

22-4: توزیع فراوانی سؤال نهم پرسشنامه رهبری............................. 113

23-4: توزیع فراوانی سؤال دهم پرسشنامه رهبری............................ 113

24-4: توزیع فراوانی سؤال یازدهم پرسشنامه رهبری....................... 114

25-4: توزیع فراوانی سؤال دوازدهم پرسشنامه رهبری..................... 114

26-4: توزیع فراوانی سؤال سیزدهم پرسشنامه رهبری..................... 115

27-4: توزیع فراوانی سؤال چهاردهم پرسشنامه رهبری.................... 115

28-4: توزیع فراوانی سؤال پانزدهم پرسشنامه رهبری...................... 115

29-4: توزیع فراوانی سؤال شانزدهم پرسشنامه رهبری.................... 115

30-4: توزیع فراوانی سؤال هفدهم پرسشنامه رهبری........................ 116

31-4: توزیع فراوانی سؤال هجدهم پرسشنامه رهبری....................... 116

32-4: توزیع فراوانی سؤال نوزدهم پرسشنامه رهبری...................... 116

33-4: توزیع فراوانی سؤال بیستم پرسشنامه رهبری......................... 117

34-4: توزیع فراوانی سؤال بیست و یكم پرسشنامه رهبری............... 117

35-4: توزیع فراوانی سؤال بیست و دوم پرسشنامه رهبری.............. 118

36-4: توزیع فراوانی سؤال بیست و سوم پرسشنامه رهبری............. 118

37-4: توزیع فراوانی سؤال بیست و چهارم پرسشنامه رهبری.......... 118

38-4: توزیع فراوانی سؤال بیست و پنجم پرسشنامه رهبری............. 119

39-4: توزیع فراوانی سؤال بیست و ششم پرسشنامه رهبری............ 119

40-4: توزیع فراوانی سؤال بیست و هفتم پرسشنامه رهبری.............. 119

41-4: ضریب همبستگی بین سبك‌های رهبری لیكرت با رضایت شغلی 120

42-4: ضریب همبستگی بین سبك‌های رهبری با هر یك از عوامل رضایت شغلی         120

43-4: آزمون فرض اول....................................................................... 122

44-4: آزمون فرض دوم...................................................................... 122

45-4: آزمون فرض سوم..................................................................... 122

46-4: آزمون فرض چهارم.................................................................. 123

47-4: آزمون فرض پنجم..................................................................... 123

 فهرست نمودارها

عنوان ............................................................................................... صفحه

1-2: شبكة مدیریت ................................................................................ 24

2-2: پیش‌بینی‌های نظریة اقتضایی رهبری.............................................. 27

3-2: الگوی موقعیتی رهبری هرسی و بلانچارد .................................... 30

4-2: تئوری مسیر ـ هدف ...................................................................... 33

5-2: سلسله مراتب نیازها ...................................................................... 52

6-2: مدل رضایت شغلی ........................................................................ 72

1-4: توزیع فراوانی دبیران به تفكیك سن............................................... 97

2-4: توزیع فراوانی دبیران به تفكیك میزان تحصیلات........................... 98

3-4: توزیع فراوانی دبیران به تفكیك سابقه تدریس............................... 99

4-4: توزیع فراوانی دبیران به تفكیك سابقه تدریس در مدارس شاهد 100

5-4: توزیع فراوانی دبیران به تفكیك تأهل    101