مسئولیت کیفری در مطبوعات

در این پژوهش بررسی اجمالی از تاریخچه مطبوعات، تدوین قانون مطبوعات و تحولات آن در طول تاریخ، تعریف مطبوعات و جرایم مطبوعاتی اعم از جرایم علیه اشخاص (تهمت و افتراء، توهین و اقسام آن)‌، جرایم علیه مصالح عمومی کشور و سایر جرایم و خصوصیات جرایم مطبوعاتی، مسئولیت کیفری هر یک از اشخاصی که به نحوی در تهیه، چاپ و انتشار مطلب مجرمانه دخالتی داشته اند از جمله صاحب امتیاز، مدیر مسوول، نویسنده، سایر پدید آورندگان و دستندرکاران، نحوه دادرسی در دادگاههای مطبوعاتی، صلاحیت دادگاه های مطبوعاتی، هیئت منصفه و نحوه انتخاب، شرکت آنها و وظایف آنها در طول دادرسی و تاثیر نظر آنها در حکم صادره از طرف دادگاه صورت پذیرفته است. روش پژوهش در این پایان نامه کتابخانه ای می باشد و در یک ارزیابی کلی رویکرد غالب در یک ارزیابی کلی رویکرد غالب در جهت محدودیت مطبوعات و عدم اجرای قوانین مطبوعاتی بوده است، تعاریف دقیقی از واژه ها خصوصاً مطبوعات و جرایم مطبوعاتی به عمل نیامده و نقش و تاثیر هیئت منصفه در رای صادر شده از طرف دادگاه دقیقاً تبیین نگردیده است. لذا بازنگری در قانون و تدوین قانون مطبوعاتی و تعریف دقیق واژه ها لازم به نظر می آید. ولی با این همه رویکرد قانونگذاری همواره در جهت رفع ابهامات بوده است.

واژه های کلیدی: مطبوعات، جرایم مطبوعاتی، صاحب امتیاز، مدیر مسوول، هیئت منصفه، علنی.

فهرست مطالب

موضوع                                                                                                 صفحه

بخش اول: پیشینه تاریخی مطبوعات و قوانین مطبوعاتی در ایران.........................................

فصل اول: تاریخچه مطبوعات در ایران.........................................................................

1-1-1ملاحظات تاریخی............................................................................................

1-1-1-1 مطبوعات در ایران باستان تا قاجار..................................................................

1-1-1-2مطبوعات از قاجار تا انقلاب مشرو.طه..............................................................

1-1-1-3 مطبوعات ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی............................................

1-1-2 سیر تحول قانون مطبوعاتی ایران از ابتدا تا بعد از انقلاب اسلامی...............................

1-1-2-1 قوانین مطبوعاتی از ابتدا تا انقلاب اسلامی..........................................................

الف) قانون مطبوعاتی 1286 ه . ش..............................................................................

ب) قانون مطبوعات 1301 ه . ش.................................................................................

ج) قانون محاکمه وزرا و هیئت منصفه 1307 ه . ش.........................................................

د) قانون هیئت منصفه 1310 ه . ش...............................................................................

ذ) قانون اصلاح قسمتی از قانون مطبوعات سال 1321 ه . ش..............................................

ن) لایحه راجع به توقیف جرائد و تسریع در محاکمه آنها 1327 ه . ش...................................

و) طرح مربوط به الغاء قوانین مطبوعاتی به استثناء قانون 1326 ه . ش................................

ه) لایحه قانون مطبوعاتی 1331 ه . ش..........................................................................

ی) لایحه قانون مطبوعات 1334 ه . ش.........................................................................

1-1-2-2 قوانین مطبوعاتی بعد از انقلاب اسلامی..............................................................

الف) لایحه قانون مطبوعات 1358 ه . ش.......................................................................

ب) قانون مطبوعات 1364 و اصلاحیه 1379 ه . ش.........................................................

فصل دوم: مطبوعات و جرائم مطبوعاتی.........................................................................

1-2-1 تعریف مطبوعات و جرائم مطبوعاتی...................................................................

1-2-1-1 تعریف مطبوعات.........................................................................................

1-2-1-2 تعریف جرائم مطبوعاتی................................................................................

1-2-2 جرائم مطبوعاتی ( جرائم علیه اشخاص)...............................................................

1-2-2-1 تهمت و افترا از طریق مطبوعات.....................................................................

الف) عنصر قانونی...................................................................................................

ب) عنصر مادی.......................................................................................................

ج) عنصر معنوی.....................................................................................................

د) مجازات .............................................................................................................

1-2-2-2 توهین مطبوعاتی و اقسام آن............................................................................

الف) عنصر قانونی...................................................................................................

ب) عنصر مادی.......................................................................................................

ج) عنصر معنوی.....................................................................................................

د) مجازات..............................................................................................................

1-2-2-3  توهین به اشخاص عادی از طریق مطبوعات......................................................

1-2-2-4 توهین به مقامات دولتی از طریق مطبوعات........................................................

الف) عنصر قانونی...................................................................................................

ب)عنصر مادی........................................................................................................

ج) عنصر معنوی.....................................................................................................

د) مجازات..............................................................................................................

1-2-2-5 توهین به اموات از طریق مطبوعات..................................................................

الف) عنصر قانونی ..................................................................................................

ب) عنصر مادی.......................................................................................................

ج) عنصر معنوی.....................................................................................................

د) مجازات .............................................................................................................

1-2-2-6 توهین به رهبر و مراجع مسلّم تقلید از طریق مطبوعات..........................................

1-2-2-7 توهین به ادیان از طریق مطبوعات...................................................................

الف) توهین به اسلام .................................................................................................

ب) توهین به سایر ادیان رسمی کشور............................................................................

1-2-3 حمایت های حقوقی از زیان دیده به علت توهین و افتراء مطبوعاتی..............................

1-2-3-1حق پاسخگویی.............................................................................................

1-2-3-2مطالبه خسارات ...........................................................................................

الف) خسارت مادی...................................................................................................

ب) خسارت معنوی...................................................................................................

1-2-3-3 نحوه جبران خسارت معنوی...........................................................................

1-2-3-4 تهدید از طریق مطبوعات...............................................................................

الف) عنصر قانونی...................................................................................................

ب) عنصر مادی.......................................................................................................

ج) عنصر معنوی.....................................................................................................

د) مجازات..............................................................................................................

1-2-4 جرایم علیه مصالح عمومی کشور از طریق مطبوعات...............................................

1-2-4-1 افشاء اسرار و اسناد نظامی............................................................................

الف) عنصر قانونی...................................................................................................

ب) عنصر مادی.......................................................................................................

ج) عنصر معنوی.....................................................................................................

د) مجازات..............................................................................................................

1-2-4-2 انتشار مذاکرات غیر علنی مجلس، محاکم و تحقیقات مراجع اطلاعاتی و قضایی...........

الف) افشاء مذاکرات غیر علنی مجلس............................................................................

ب) افشاء مذاکرات غیر علنی محاکم...............................................................................

ج) افشاء تحقیقات مراجع اطلاعاتی و قضایی...................................................................

1-2-4-3 تحریک به ارتکاب جرم علیه امنیت کشور از طریق مطبوعات................................

الف) عنصر قانونی...................................................................................................

ب) عنصر مادی.......................................................................................................

ج) عنصر معنوی.....................................................................................................

د) مجازات..............................................................................................................

1-2-4-4  انتشار مطالب و صور منافی عفت از طریق مطبوعات.........................................

الف) عنصر قانونی...................................................................................................

ب) عنصر مادی.......................................................................................................

ج) عنصر معنوی.....................................................................................................

د) مجازات..............................................................................................................

1-2-4-5 انتشار نشریه بدون پروانه..............................................................................

1-2-4-6 تقلید نام یا علامت نشریه دیگر.........................................................................

1-2-4-7 سرقت ادبی ...............................................................................................

1-2-4-8 اجاره دادن امتیاز پروانه نشریه به غیر و هرگونه واگذاری به افراد فاقد صلاحیت........

بخش دوم: مسوول و مسوولیت کیفری در قانون مطبوعات و نحوه دادرسی در جرایم مطبوعاتی....

فصل اول: مسوول و مسوولیت کیفری در قانون مطبوعات .................................................

2-1-1 مسوولیت کیفری در قوانین مطبوعاتی سابق...........................................................

2-1-2 مسوولیت کیفری در قانون مطبوعات 1364 و اصلاحیه 1379 ه . ش..........................

2-1-2-1 مسوولیت کیفری صاحب امتیاز ......................................................................

2-1-2-2 مسوولیت کیفری مدیر مسوول ........................................................................

2-1-2-3 مسوولیت نویسنده و سایر پدید آورندگان ............................................................

2-1-2-4 مسوولیت سایر دست اندر کاران......................................................................

فصل دوم: نحوه و جریان دادرسی در جرائم مطبوعاتی......................................................

2-2-1صلاحیت دادگاه مطبوعات..................................................................................

2-2-2 تشریفات و شیوه دادرسی..................................................................................

2-2-2-1 علنی بودن دادرسی.......................................................................................

2-2-2-2 لزوم حضور هیئت منصفه در دادرسی..............................................................

الف) سابقه تاریخی هیئت منصفه..................................................................................

ب) قضاوت نقادانه پیرامون هیئت منصفه........................................................................

1- دلایل مخالفان......................................................................................................

2- دلایل موافقان.......................................................................................................

2-2-3 نحوه انتخاب اعضای هیئت منصفه و وظایف آنها قبل از اصلاح قانون اخیر التصویب 1379     

2-2-3-1 نحوه انتخاب اعضای هیئت منصفه...................................................................

2-2-3-2نحوه شرکت هیئت منصفه...............................................................................

2-2-3-3 رای هیئت منصفه........................................................................................

2-2-4 نحوه انتخاب اعضای هیئت منصفه با توجه به قانون اخیر التصویب 1379....................

2-2-4-1 شرایط اعضای هیئت منصفه...........................................................................

2-2-4-2 وظایف هیئت منصفه و رای آنها......................................................................

2-2-4-3 پژوهش خواهی...........................................................................................

بخش سوم: نتیجه گیری و پیشنهادات..............................................................................

منابع